Alþýðublaðið - 24.11.1989, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 24. nóv. 1989
Kratar í Garðabœ og Bessa-
staðahreppi fagna 30 ára afmœli
Alþýðuflokksfélag Garðabæjar og Bessastaðahrepps hvatamaður að stofnun félagsins og formaður þess Karl Steinar Guðnason og Rannveig Guðmundsdóttir
varð30áraísíðastamánuðiogí þvítilefni varefnttilveg- fyrstu 10 árin. fluttu kveðjur og árnaðaróskir og óskuðu félaginu allra
legs afmælishófs í Gaflinum. Mikið fjölmenni sótti sam- Nokkur ávörp voru flutt. Formaður félagsins, Gunnar R. ' heilla. Góðar óskir bárust, m.a. frá Jóni Baldvin Hanni-
komuna og menn skemmtu sér vel fram á nótt. Pétursson, raktim.a. sögu félagsins. Þáflutti Helga Kristín balssyni og konu hans, frú Bryndísi Schram, sem ekki
Sérstakur heiðursgestur var Viktor Þorvaldsson og Möller bæjarfulltrúi ágæta ræðu og hvatti félaga til dáða. gátu sótt hófið vegna fjarveru.
kona hans Guðrún Ingvarsdóttir, en Viktor var helsti Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra og alþingismennirnir Veislustjóri var Orn Eiðsson.
Heiðursgestirnir Viktor Þorvaldsson og kona hans Guðrún
Ingvarsdóttir.
Örn Eiðsson var veislustjóri og þótti vel takast.
Hér sést hluti samkomugesta, en mikil stemmning var frá upp-
hafi til loka.
Gunnar R. Pétursson formaður Alþýðuf lokksfélagsins, afhendir
Viktori veglega blómakörfu.
Helga Krisín Möller bæjarfulltrúi flutti ágæta ræðu.
Þrír glaðir gestir samkvæmisins, talið frá vinstri: Sverrir Jóns-
son, Jón Sigurðsson og Karl Harry Sigurðsson.
UMRÆÐA
Afmælisbarnið sem gleymdist
75 ara og afmælisbarnið var heima.Samt var ekki minnst á það
í blööum höfuðborgarinnar. Hver átti þetta afmæli? Elsta verka-
kvennafélag landsins. Samtök fólksins eiga fyrstu mynd sína í
hugarheimi þess. Frumdrættirnir að sköpun Verkakvennafélags-
ins Framsókn mynduðust í huga þeirrar konu, sem varð fyrsti for-
maður þess, Jónínu Jónatansdóttur. Samkvæmt heimildum verð-
ur a.m.k. ekki annað séð eða ráðið.
Gudjón B.
Baldvinsson
skrifar
Lífskjör verkakvenna voru mjög
hörð, aðbúnaður allur slæmur og
laun þau lægstu, og er þá mikið
sagt. Konurnar, sem unnu við upp-
skipun í Reykjavíkurhöfn, báru á
baki sínu upp ísaðar og flughálar
bryggjur, kola- og saltpoka og aðra
sekkjavöru, frá uppskipunarbát-
unum upp í hús.
Skúrarnir, þar sem þær vöskuðu
fiskinn í ísköldu vatni, voru ekki
glæstar vistarverur, þeir voru ekki
allir á marga fiska metnir. Þó að
vinnustaðirnir væru ekki aðlað-
andi, þá voru íbúðirnar ekki miklu
betri, hriplekir moldarkofar, nið-
urgrafnir kjallarar, súðarherbergi.
Atlæti samfélagsins var í fáum
orðum sagt ákaflega bágborið.
Fegurðin í lífi verkafólksins var í
einu orði sagt torfengin. Tilfinn-
ingar þess lítilsvirtar, bældar af
ýmsum orsökum. Fæðuval fábrot-
ið, fatasnið óhentugt á ýmsa lund.
Viðskipti öll i milliskrift, vörur og
vinnuafl verðlagt af kaupmönnum
og útgerðarmönnum. Atvinna
árstíðabundin og liðu mánuðir á
ári hverju, sem enga vinnu var að
fá.
Þannig var umhorfs í upphafi
þessarar aldar. Þessi var þjóðfé-
lagslegur grundvöllur, eða sá jarð-
vegur, sem verkalýðsfélögin
spruttu úr. Það voru konur, sem
sjálfar voru sjálfbjarga, er áttu
heiðurinn að stofnun Vkf. Fram-
sókn. Tillaga eða hugmynd fædd-
ist, eða bar fyrst á góma í eldhús-
inu hennar Jónínu, er þær áttu tal
saman hún og vinkona hennar,
forustukona kvenréttinaabarátt-
unnar á íslandi, Bríet Bjarnhéðins-
dóttir. Um það má lesa í 40 ára
minningarriti KRFÍ. — Kvenrétt-
indafélags íslands. — Mannúð,
brennandi frelsisþrá og vilji til at-
hafna voru aðall þessara kvenna,
og þær leituðu styrks hjá kynsystr-
um sínum í KRFI. Á fundi 21. apríl
1913 flutti frú Jónína tillögu um
„hvort kvenréttindafélagið skyldi
reyna að koma á félagsskap milli
verkakvenna, til að bæta launa-
kjör þeirra." Konur fengu þá 15
aura á klukkustund en karlar 35
aura. Samþykkt var að félagið
héldi fund og byði verkakonum á
hann. Laugardaginn 14. júní s.á. er
þessi fundur haldinn, „og mætti á
fundinum mikill fjöldi kvenna, er
fiskvinnu stunda, eða hátt á annað
hundrað." Stofnfundur félagsins
var 25. okt. 1914.
í 75 ár hafa félagskonur Fram-
sóknar hlaðið ofan á þann grunn,
sem þarna var lagður. Eitt sér og í
samvinnu við önnur samtök
verkafólks og kvenna, hefur félag-
ið lagt drjúgan skerf til uppbygg-
ingar þeirra samtaka, sem bætt
hafa lifskjör verkafólks. Samtaka
sem hafa gefið mörgum lífsvon,
glætt hafa vilja til nýsköpunar sem
hefur sett mark sitt á fólkið í þétt-
býlinu, þeirrar menningar sem
gefur von um betra líf og bjartari
heim.
Þetta 75 ára afmælisbarn hefur
samhæft krafta verkakvenna höí-
uðborgarinar til samhjálpar í rétt-
indabaráttu þeirra. Tvíþættrar
baráttu, annars vegar fyrir bætt-
um launum og starfskjörum, hins
vegar fyrir jafnrétti kynja og fram-
taks til sannra mannréttinda.
Hvers vegna er ekki minnst
þessa félags á merkum tímamót-
um í starfsævi þess? Ég svara því
ekki, þó að mér bjóði ýmislegt í
grun, en ég veit að fjölmargir sam-
ferðamenn eiga hlýjan hug og full-
an þakklætis fyrir þann menning-
argróður, sem sprottið hefur í
sporum verkakvennanna í Fram-
sókn. Heill sé þeim, sem með virð-
ingu fyrir manngildi hvers ein-
staklings hafa í 75 ár sótt fram til
betra lífs' innan vébanda Vkf.
Framsóknar.
Megi félagskonum auðnast að
halda merki mannréttinda hátt á
lofti í framtíðinni, sem hingað til,
með þrotlausu starfi í minningu
um forustukonur félagsins og til
sæmdar konum i verkalýðsstétt.
„Skúrarnir þar sem konurnar vöskuðu fiskinn í ísköldu vatni, voru ekki
glæstar vistarverur, þeir voru ekki allir á marga fiska metnir. Þó að vinnu-
staðirnir væru ekki aðlaðandi, voru íbúðirnar ekki miklu betri; hriplekir
moldarkofar, niðurgrafnir kjallarar, súðarherbergi. Atlæti samfélagsins var
í fáum orðum sagt, ákaflega bágborið. Fegurðin í lífi verkafólksins var í einu
orði sagt, torfengin," segir Guðjón B. Baldvinsson m.a. t umræðugrein sinni
um 75 ára afmæli Verkak vennafélagsins Framsóknar, elsta verkakvennafé-
lags landsins. Ljósmyndin sýnir konur við saltfiskbreiðslu upp úr alda-
mótum.