Tíminn - 01.05.1968, Blaðsíða 6

6
TIMINN

MIÐVIKUDAGUR 1. maí 19G8.
Að unidanJfiönnru bafa fiarið
finam miklar umræður um skóla
mál. Umræður þeesar biafa að
mestu ibeinzt að því, hvað miið-
ur fer í skiólam'álum og hefur
skólakerfið af mörgum fengið
hiarðari dóma en ástæða virð-
ist til. Sérstaklega hefur lands
prófið fengið óvægari dóma
©n ætla miá að sanngjarn.t sé.
Þó virðist vera ijióst að skóla-
kerfið sé ekki eins árangurs-
ríkt og æskilegt væri og að
við höfum dregizt aftur úr
(þeim þjóðum, sem fremst
standa í fræðslumálum.
Mörgum hefur þótt sfcorta í
lumræður þessar, að menin
gerðu grein fyrir hugmyndum
sínum um, hivernig fr.æðsllumál
um skuli skipað í framtiðinrai,
íþað sé eikki nóg áð rífa niður,
iþað verði eininig að by.ggjia
upp. Af. þeirn sökum iangar
mig til að kóma á framfæri
notokrum tiliögum um hugsan-
lega skiipun fræðsluimála, eða
hluta þeirra.
Þessar tiilögur eru eingöingu
miðaðar við Reykjavik Oig
næsta nágrenni hennar. Áður
en gagingerðar breytingax
verða georðar utan iþess avæðis,
verður að fcomast að niður-
stöðu um, hvemig byggð í
strjáihýlinu verður hagað í
fram,tiðimni. Möguleitoar tiil
venulegirta jiákvæðra breytiniga
á fræðslumlállum dreifbýlisins
eru varl'a fyrir heindi eins og
nú horfir, og er svo raunar
á mifclu fJeiri gviðum.
Þessar tillögur eru miðaðar
við að nauðsyn,legar breyting-
ar á atvinnuháttum verið gerð
ar á næstu árum eða áratuig-
um, en atvinmuhættir framtíð-
arinmiar mumu varla ætla ung
liinigum innam sextán ára ald-
urs mikið rúm í atvininuliífimu.
Þess vegna verður væmtanlega
nauðsynleigt að ætla unglinig-
uim innam þess aldurs meiri
miöguileilka til máms en rnú er.
Virðist etoki aniniað riáðlegra
en að lengjia mámstímann ár
hvert.
Þessar- tillögur eru að svo
stöddiu næstum eingöngu mið-
aðar við ném frá því að bama-
skóila lýkur við tólf ára ald-
ur, þiar til sérnám tekur við
eða mámi lýkur að fuillu við
sextán til átján’ ára aldur.
Barnaskólar skulu vera í svip
uðu horfi og nú er, barniaiskóli
í hverju hverfi. Að sj'áMisögðu
ska-1 stefna að því að einsett
sé í alla skóla, enda munu eft-
irfaranidi tilllögur gera mögu-
legt áð núverandi gagnfræða-
skólaibyggingar og fleiri skóla-
bygginigar yrðu teknar til af-
nota fyrir baxiniaifræðslunia.
Kennsla í einu Nbrðurlanda-
miáli hefjiist strax í níu ára
bekfc og eniskuík'enms'la áður en
v þarnagkólamiámi lýkur. Átthaiga
frœðisla verði aukin veriulega
og gerð starfrænmi. AUlveruleg-
ar breytingar yrði að 'gera á
kenmslutiliögun með tilliti til
beytinga á frambaldsmáiminu,
en það er ekfci verkafmi þess-
arar greinár að gera grein fyr-
ir þeim, og þar að auki þyrftu
þær að þróast eftir því sem
reynslan leiddi í ljós að nauð-
syniegt væri til að viðlhaldia
eðliliegu samræmi í barmia-
skólanámi og framihaldgnámi.
Að ldknum barnaskóla taki
við ein sameiginleg skólastofn
um, sikóilalhiverfi samisett af ýms-
urn sérsfcólum. sem verði ein
skipulagsleg heild. Siérskólar
stoólaihverfisins verði m.a.:
Tuingumála9kóli (eða tuinigu-
miáiiaskóiar)
Sitærðfræðiskóli
Eðlis- og efinafræðiskóli
Teitoniskóli
Keinmisluisikóli
Nláttúrufræðiiskióli
Skóilii (eða skólar) fyrir verk
legt nám
Vélfræðiskóli
Siglinga- og sjióvinnusfcóU
Fiskvininsilusfcóli
Afgrieiðsluiskióli
SkriJfstofutaakmiskóli
og vaifalaust fleixi skólar, sem
ég heff ekki mumað að telja
u.pp.
Þar að auki verði fyrdrlestra-
salir fyrir sögiu, bókmenntir,
landafræði, trúarbragðasögu og
aðrar þær greinar, sem kynnu
að verð’a taldar til almenirax
meinntunar hér á landi í fram-
tíðinni.
Einmig yrði þarma bókasafn
með nægum lestrarsölum. í
lestrarsölum starfi sérstatoir
keminianar, sem leiðbeini um
niám og miotkun heimilda við
mám.
Námlð feri að miMu leyti
fram í námskeiðum við þann
skóla, sem vdð á hverju sinni.
Nemandi getur sótt niámskeið
við einn eða fleiri skóla sam-
tímis eftir atvikum. Að loknu
nám'skeiði fari fr,am próf, sem
gildi sem lokapróf í þeirri
gireiin í viðkomandi niáms-
áfiangia.
Nemandi, sem kernur í þessa
sfcólastofnuin., átoveðinn í að búa
sig undir háskólamám, getur
valá'ð um mismunandi niáms-
sikrár og mismunandi nárns-
faraða. Húgsanileigt væri að
Ijútoa námi eftir niámsskná á
fjórum árum, einnig væri hægt
að ljúka námi á fimm eða sex
árum og ffæri það eftir getu
niemandans og þroska og yrði
að ákveðast í saimráði við sikóla
stjóra viðkomandi barmaskóla
og í samræmi við lokapróf nem
andans úr barnaiskóla. Á sama
hiátt gætu nememidur, sem
stefndu að öðrum námslokum,
valið um námslengd og að ein-
hiverju leyti um námisgreinar.
Þeir nemendurí sem í upphafi
stefndu ekki að föstu marki,
hœfu nám sitt á tveggja ára
almennu námi. Að því loknu
gætu þeir annað hvort hætt
námi eða valið sér nýjia rnáms-
braut og heffðu þá engan tíima^
miisst.
Nemandi, sem félli í einini
nlámsgrein, gœti tekið nýtt
námskeið í þeirri grein og
þynfti hann jiafnvel etoki að
tefjiast í náminu af þeirn siöik-
m Hugsanlegt væri að nem
andi, sem veldur illa þeim
miámshiraða, sm hanti hefur
uppihafflega valið sér, þyrfti að
fjytjaist í mémsffakk með mimmi
niámsthmaða.
EÆ memandi, sem hetfur fak-
ið því miámi, sem hann kaus
sér í byrjun, óskar að ljúka
öðnu miámi, þarf lianm eimumg-
is að tafca tæl viðbótar þau
mlámstoeið, sem enu sérstök fyr-
ir hina nýju mémsgrein. Þetta
mundi auðvelda mönnum að
ffara nýj'ar leiðir á meöarn á
skólamiámi stendur eða sáðar á
Ifsleiðinni, ef áhugi þeirra
kynmi alð betaast in á mýjar
ibnantir.
Etf einhverjum sJkyldi ekiki
vera Jjést af framamsögðu,
iwernig námi yrði hagað í stoól
um þessum, má stoýra það iiít-
ið eitrt Ijósar: Iðnnemi við
þessa skójastofnun sækti tungu
mJálaniám sitt í Tun gumlálas kól-
ann, touinmiáttu í ffagbeikndngia
í Teifcnisfcóllainin, stærðfræði-
Ikiummáttu í Stærðfræðiskólamn,
bókfærsluþekkingu í storilfstofia
tætonistoólanin, almenma þeikiki-
taigu í þá fiyririestra, sem henta
þykir og verktoummáittu sína í
viðtoomamdi skóla fiyrir veck-
legt mlám.
í námBgreinum þedrn, sem
tfjiallað verður um í fiyririlestr-
utm, stoal nemandi áður en fiyr-
irlestur heffst, haffa kynnt sér
Framhald á bls. 11*»,.,
ertnark í hiutverki hennar.
Thoinmy Gergren sem Sixten Sparre og Lennart Malmer í hlut-
verki Kristófers. Stirnað borgariegt þjóSfélag freistar ekki Sparre
til aS snúa aftur, eftir aS hafa kynnzt frjálsræSinu og ástinni.
reikninginn, og býr til sam-
kvæmiskjói úr gluggatjöldum
um og hárskraut úr borðdúkn
u.m og spegilramma, þegar
ítöLsku tónlistanmennirnir
bjóða henni á hljómleikana.
Hún kvartar efcki í erfiðleik
um þeirra og selur það af eig
um sínum sem hún getur t. d.
teikningu sem Toulouse-Lautr-
ec hefur teiknað af henni.
Landslagið er fagurt og gott
auga Persson fyrir því ásamt
velheppnuðum nærmyndum
gera myndina alveg ógleyman
lega. Fegurð litanna er ein-
stök, þeir eru mjög skýrir.
Widerberg ætlaði í upphafi að
gera þessa mynd ijðruvísi með
miklu fleiri leikurum, en mynd
in verður sterkari og hreinni
svoma, heldur en byrja á fyrstu
kynniyn þeirra og sýna hið
ólíka umhverfi sem þau eru
sprottin úr. Einnig ætlaði hann
að láta aðra leikkonu leika
hlutverk Hedwigar en sá mynd
í blaði af Dedermark þar sem
húm var að dansa við sænska •
krónprinsinn, túlfcun hennar er
fersk og blæbrigðarík enda
féfck hún verðlaun sem bezta
leikkona ársins 1966 í Cannes.
Bergren er sérstaklega góður
leikari og hefur þann mikla
kost að ofleika aldrei. Hin und
urfagra tónlist Mozarts og Vi-
valdis fellur alveg að efninu
Bo Widerberg er fæddur í
Framhald á ols 11
um við elskendurna í Svend-
borg, Sparre (Tlhommy Bergr-
en) og Hedwig (Pia Deger-
mark) ganga áhyggjulaus út í
skóginn. Þau elta fiðriidin óvit
andi að samverustundir þeirra
verða ekki lengri en lífsfiðr
ildanna, en óttinm situr um huga
þeirra og kvíða sínum geta þau
efcki leynt Sixten fellir niður
vínflöskuna í ógáti og dumb
rautt vínið flæðir yfir hnífinn
og hvítan dúkinn, við sjáum
otfsahræðsluna í augum þeirra
svo er klippt og næsta atriði,
maður að skjóta tveimur kúl-
um. Seinna þegar vonieysið hef
ur náð tökum á Hedwig fer
hún til spákonu og aftur og
afftur kemur spaðinn táfcn dauð
ans í spilunum.
1 myndinni virðast þau bæði
heilsteyptir persónuleikar, eig
inlega bjóst ég við að Sparre
yrði sýndur „kuldalegur, frá-
hrindandi sænskur aðalsmaður
og Hedwig léttlynd skemmti-
stúlka er léti hverjum degi
nægja sína þjáningu. En þar
er öðru nær, hún er stolt,
iætur heldur sinn síðasta eyri
en láta Kristófer (Lennart
Malmer) vin Sparre borga
ingi í sænska hernum, ástmey
sína Hedwig Jensen, betur
þekkt sem línudamsmærin
Elvira Madigan, og sjálfan sig
á eftir. Nú hefur Widerberg
gert yfirtaks fagra mynd um
þennan atburð.
Sýnir hún hvernig ást þeirra
er algjörlega ofaukiö í því þjóð
félagi sem þau liifðu í, en í
myndinni segir Sparre „en það
koma tímar þegar fólk á fleiri
bosta völ, og viðurkennir að
það sjálft breytist". Fyrst sjá
Eiviira Madigan
Leikstjóirl: Bo Widerberg
og handrit er einnig eftir
hann.
Tónlist: W- a. Mozart og
Antonio Vivaldi.
Kvikmyndari: Jörgen Persson
Sænsk frá árinu 1966.
Sýningarstaður: Bæjarbíó
Hafnarfirði.
19. júllí árið 1889 í Norður
skógi á eynni Tásinge sfcaut
Sixten Sparre greifi og liðsfor