Tíminn - 09.05.1968, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
FIMMTUDAGUR 9. maí 1968.
Sigurður Blöndal, skógarvörður:
Skóli fyrir
garðeigendur
Á sií'ðaaö. ári kom út bók, sem
mikill fjöldi íslendinga he'fir
lengi beðið eftir. Þetta er
„Skrúðgarðabókin". Hinn eftir
væntingarfuilli fjöldi, sem
vantaði þessa bóik, er íslenzkir
garðeigendur, sem eru orðnir
býsna margir og fjölgar með
ári hverju. Um langt árabil
hafa þeir ekki átt kost á neinni
bók á íslenzku, er samin væri
fyrir íslenzkar aðstæður, þar
sem hægt væri að fá leiðbein
imigair og fróðleiik um flestar
tiiiðar ræktunar í heimilisgarðin
um. Bækur Einars Helgasonar
eru löngu uppseldar, mikil
reynsla komin til, síðan hann
leið.
Ýmsir forustumenn í skrúð
garðarækt og skipulagningu,
sem eru á landi voru hafa lagt
hönd á plóginn við samningu
bókarinnar og eiga hver sinn
kafla. Ég vil ekki gera upp á
milli þeirra, enda brestur mig
til þess næga þekkingu á ýms
uim greinum skrúðgarðaræktun
ar. En ég hefi sannfærzt um
það af lestri bókiairinimar að hún
á eftir að verða lesendum sín
um cmeitanilieg handibók og
gera þá færari en áður til þess.
að a'nnasf blómigaða jurta-
garða. Mér sýnist eftir lestur-
inn, að fæstir íslenzkir garð
eigendur hafi efni á að láta
sig vanta þessa bók, en aíveg
sérstakt erindi á hún þó til
þeirra, sem eru að byrja á að
gera sér garð. Þeim verður hún
nytsamasta uppsláttarbókin.
Einmitt þessu fólki er sérstak
ur fengur að kafla Reynis Vil
hjálmssonar um heimilisgarð
inn, sem á glöggan hátt vekur
athygli á þeim atriðum, sem
hafa þarf í huga, er skipuleggja
á garðinn. Það er höfuðatriði,
er Hafliði Jónsáon segir í
upphafi kafla síns um gras
fliotima. H'agsýmra miaður, sem
fengið hefir byggingarlóð, læt
ur skipuleggja ræktun hennar
samtímis því, að uppdrættir
eru gerðir að húsinu. Með því
er hægt að koima í veg fyrir
mistök og óþörf útgjöld. Hús
og lóð eru ein byggingarheild,
sem ekki verður skilin í sund
ur. Ég vil taika aíveg sérstak
lega undir þessi orð Hafliða.
Fátt styddi betur að íslenzkri
utanhússmenningu (sem er
líklega veikasti hlekkur ís-
lenzkrar menningar f dag) en
það, að þessi skilningur yrði
almennt viðurfcenndur.
Svo sem eðlilegt getur taiizt
er kafli Óla Vals Hanssonar
j hh—wíWjitm
um tré og runna lengsti og yfir
gripsmesti kafii Skrúðgarða-
bókarinnar. Fyrri hluti þessa
kafla er að flestu leyti mjög
góð leiðbeining um almenna
þætti í ræktun trjáa og runna.
Ég hefði þó kosið fleiri teikn
ingar og nokkru ákveðnara
orðalag um vissa hluti, svo
sem sánimgu og dreifsetningu
Ég held hinum mörgu þáttum
þg.ssarar ræktunar sé þarna lýst
ótrúlega vel í svo stuttu roáli.
Hins vegar hefði ég kosið
mo'kkíru íitarlegri lýsingu
margra trjáa og runna og vissu
lega er matsatriði, hvaða atriði
á að leggja áherzlu á í svo
stuttu máli. Að því er varðar
trén, en þeim þætti er ég
kunnuigastur hefði ég kannske
iagt annað mat á vaxtarmögu
léika sumra þeirra 'en höfund-
ur. En slíkt eru smámunir ein-
ir.
Óli Valur vísar til ítarlegrar
lýsingar í „Garðagróðri" og
er slíkt vissulega afsökun, þar
eð sú bók mun nú senn vænt
amleg í nýrri útgáfu.
Ekki vil ég hér víkja frekar
að einstökum köflum, en vil
aðeins segja, að ég hiakka til
í vor að geta stutt míg við
ótal margt, sem þar er rætt
um, þegar ég fer að vinna í
mínum garði. Ég hefði fundið
svo ótal m'argt sem mig hefir
skort upplýsingar um undan-
farin vor og sumur.
Hafi Garðyrkjufélag íslands
þökk fyrir hið myndarlega
framtak af útgáfu þessarar bók
ar.
Sig. Blöndal.
Ég ætla eikkii að fara að tala
um handritamiálið. Það gera aðr-
ir mór meiri, en ég ætla að tala
um myndlist, Það er talið, að
myndlist hafi jafnvel orðið til á
undan skrift. Konur byrjuðu fil'jó'tt
á ölduim að tjá atburði í mynd-
list og skildi halda uú til dags,
að þáð væri illmiögulegt, að kona
gæti tekið nál og emda og saum-
að uipp mynstur aðeins eftir
míinini hugans, en ég trúi því nú
samt. Sjón er sögu ríkari. Það
er stutt síðan ég sá konu saumu
imiynstur aiveig án noikkurrar teilkn-
imgar, svo við sjáum, að slíkt get-
ur verið list, en þráðurinn, hvern-
ig fáum við hanin þá?
Eitt æfintýrið af prinsessu seg-
ir, að hún hafi farið að fá liifs-
leiða, þrátt fyrir allsnægtir rg
nóg bóknám, þá hafi henimi verið
ráð'liagt, að fá sór rokk og fara
að spinna. Bfitir það leiddist
henni aldrei. Meira að segja lagði
hún frá sór hljóðfærið til að taka
rokkinn. Það þarf ekki alltaf stór-
an hlut til að prýða heimilið. ef
hugkvætmni er nóg, ti'l að hafa
fjiölibreytilega list, svo að öll heim
ili falili ekki í sama mót og verði
ekki algenlega eins, en hvað er
þá bezt að velja? Flestar þjóðir
hafa eimhver séreinikennd um sín-
ar hannyrðir. Hvað ættum við þá
að vehja o'kkuir helzt? Ég mundi
vilja benda á heiðarbýlasaum,
kúnistbróderi, knipl og auðvitað
fylgir baldóringin okkar þjóðbún
ingi. Venjulega læra litlar tetpur
heima hjó sér að m-erkja með
krosssaumi, gera stafafclút i gróf-
an stramma með stafrófí og tölu-
stöfuim, litliu smáblómi í animað
lionnið og stundaglasi í hitt h-> r.
ið Krosssaumur getur náð mik-
illi 1-ist og verið til prýði og þarfn
ast fáar keinnslustundiT úr skó'
um. Annans læra auðvitað ung-
lingar prj'ón.. hekl og það nauð-
synlegasta til daglegra þaxfa. Svo
er mú hálfuinini hörinn og sam-
andráttarmiymsitrim Mka fljótlœrt,
en harða.ngur gerir alltaf luk'.cu
Enskt og framisfct er lika fallegt,
sé vel gert o. fl. o. fi. Litblóm á
vegigjum og bvítsaumspúðar skarta
séir alis staðar. íslenzkir ullarpúð-
ar sa-umraðir með véil tóuðu bandi
úr saU'ðalituimum, útfært í alls kon
ar mynsturgerð. T ísleinzku ullinm
má finna rmikimn léttleik, sé vel
gert. Það verður naumast s-éður
mismumurinn á góð-u, ísl-enzKu
baindi og siffinugarn-i eð-a því
bez-ta sjetitil-aindsgarni. Engle-mdiimg-
ar eru víst k-omnir íemgst í alis
ko-nar spuina og það er einmitt
þaðain. sem er talið að bezt
spunna h-e-ðu.búgarnið sé k-o-mið.
Hér hef-ur oft verið vöntun á
vörumn fyrir almemman listiönað
kvenna, en ísl-einzkar komur hafa I
sýnt, að þær eru mjög áh-ugasam-i
ar og bó ekikert útlent garn hafi |
-fe-ngizt, halda þær samt áfram ogi
lita aðeims u-llima sína sjálfar úr i
j-urtuim og -ná umdra margbreyti-1
l-egum litum þannig og alveg sér-
stakle-ga g-eta landsl’agsm.yn-dir orð
ið fallegar úr þvi og m-argt fleira.
Þ-ó að einh-ver litilsvirði okkar
þjó-ðminjar o-g me-nni efckert á sig
að leggj-a fyrir ii-stiðn-að heimil-
ann-a, þ-á er það samt alltaf fjöldi.
sem lætur efckert tilspa-rað að
koma miminista k-osti upp einu
styikki með hönd og hug ti-1 að
pr-ýða heimili sitt. Engin rnann-
eskja hefir svo fáai frístundir. að
það sé ekki hægt.
Ég get ekki látið vera, að mimn
ast dálítið meiira á íslenzku ui.i-
in-a. Hér hafa ve-rið hald-nar svn
úmgar og sýndi-r mjög fjöl'breyti-
legir iuntaldtir og þætti m-ér vé!
e-f ailir beir juirtailitir væru ti) á
Þj-óðmimj-asafindnu i smádokkum
að minmsta kosti og heizt margt
fleira, ti-l a-ð mynd-a landislags
myndir os eimn-ig má útfæra óm-e-
ar myndir og mynstur með sauða-
li-tunum, til að mynda frá Tor-
valdsensafn', sem nú þe-gar fæst
útfær-t í krosssaum og þýkir jafin-
vel virka hlýil-egra en í marmara
eða gips, en það er nú hvers eins
a-ð dæma uim þa-ð,
Thorivaldissimsafimið ha-fa Danir
gen-t ód-auðie-gt. Það er all-taf á
hreýfing-u. Ungum listamönn-utn
er leyft a-ð ger-a eftirlikingar og
eif þ-eir komast uim það bil jafn-
fætis frumimyndimmi, eru stu-nd-
um se-Ld út styk-ki. svo hægt sé
að n-á til fj-öid-ans og glæða þann-
ig áhuga um það sem gott er
Þar só-r mað-uir erngar styttur
mema sem vefcj-a góðan hug. Og
ef myndin er tjóð me-ð nál, er
óemdaimle-g-a fijölbreytni að
fiiimna ci'l yrikisefn-i, til a-ð miyinda i
hefi ég sóð -marg-ar bækur a-f ýms- j
uim styttum, sem túlka alis j
komar hjálparsta'rfsemi um afrek,!
þar sem hefir veri-ð brugðið skjótt j
vdð til hjálpar viðkomiandi einu |
og öðru ma-n-nleig-u böli og fininst
miér það megi vera í heiðri haft.
Og v-afalaust gætmm vi-ð s-afmað
ein'hv-e'rjm þe-ss háttaæ frá okkar
1-anidi.
Jæja, það var nú ml-lin, sem ég
ætia-ði að miinmast ög-n meira á.
Sé-st sízt sem nefi e-r rnæst, þó
hollur sé heim-a fengimn baggi.
Ekki e-r hægt að fá neitt, sem
hentar betur í flöt i íslenzkri vetr-
arveðráttu. Þeir eimir vit’a það,
sem þa-ð h-afa r-eynt.. Það'er eins
og hvorki hríni á a-lilarfl-íkum
snjór mé vaún. Hrnn heldur alltaf
í sór hitan-um og ailveg er sér-
stakiega auð-velt að halda hrein-
uim flíkum úr íslenzkri u,ll til
my-md-a ytri föt á börn og eins
fullorðma og sv-o skritið er bað.
að hversdagsfatn-að og sokka . er
a-lveg .eiins _gott að hafa tog ->á
þel s-amian Öðru máli e>r að gegna
urn listiðnað o-s viðhafnarfiöt. i :
það vanta-r okkur þelloþa og þel-
band, s-em hvorugt fæst nú hé..
Siguröur Jónsson
frá EVIánaskál
f. 17. sept 1880. — d. 11. jan 1938.
Sigurður var fæddur á Tjörn
í Nesjum í Austur-Húnavatnssýslu
Foreldrar hans voru hjónin Mar-
grét Þórðardóttir og Jón Gísla-
son bónd-i þar.
Ungur að árum missti Sigurð-
ur foreldra s-ína. Tóku þá jörð-
ina Tjörn Pétur Björnsson og
Guðrún Guðmundsdóttir frænka
S-igurðar og ólst hann , þar up-p
ásamt Gísla bróður sínum. Þeir
bræður fóru snemma. að vinna
bæði til sjós og lan-ds. Var Pétur
á Tjörn formaður og sjógarpur
mikill, vöndust þeir bræður
snemma sjóvolkinu og átti það
mjög vel vi-ð Sá-gurð.
Tímabilið frá 1'880—90 var mik
ill harðindakafli og urðu því upp-
vaxta-rárin Sigmrði harðmr skóli,
sem hann mótaðist mjög vel af
því aldrei þramt hann sjálfsbjarg-
arviðleitni. U-m tvítugsaldmr fór
Sigurður suður til sjóróðra. Var
hann fyrstu vetrarvertíðirnar á
Klöpp við Sandgerði, en síðar réð
isi hann á þilskip og fónaðist vel
á þeim, því h;nn var hörkudmg-
legur og kappsamur dráttarmað-
ur. Árið 1908 fengu þeir bræður
Sigurður og Gísli, Jón Þórólfsson
hinn kunna skipasmið til að smíða
fjögurra manna far, sem þeir
skírðu „Hafmeyjan“. Var Sigurð-
ur formaður á bátnum á sumar-
og haus-tvertíðum, en á skú-tum
á vetrum. Sigurður kv-æntist haust
ið 1909 Sigurbjörgu Jónsdóttur,
Einarssonar og Guðrúnar Bjöm-s-
dóttur, hinni mætustu konu.
Vorið eftir hófu ungu hjónin
búskap á Ósi í Ne-sjum og fylgdu
foreldrar Sigurbjargar dóttur
sinni. Á Ósi þurfti Sigurður að
byg-gja sér baðstofuhús á fyrsta
búska-parvori sin-u og var öll um-
gengni þar til fyrirmymdar. b-æði
uta-n húss og innan, enda voru
hjónin samvalin með_ dugnað og
snýrtimenm-sku. Á Ósi stundaði
Sigurður jöfnum höndum sjósókn
o-g landbúnað, hvort tveggja af
kappi miklu og gekk þá hagur
hans mj-ög fram. Frostaveturinn
1018 kallaði eigandi Óss, Jóhann
Jósefsson eftir jörðinni til eigin
afmota. Var nú úr vöndu að ráða
fyrir Sigurð, hann átti r.ú fjTÍr
stórri fjölskyldu að sjá og ekki
jarðnæði á lausu þar um slóðir
utan eitt niðurnítt kot. Mánaskál
á Laxárdal. Þó varð það að ráði,
að Sigurður festi kaup. á Mána-
sfcál og fluttist þangað með fjöl-
skyldu sína í fardögum 1918. Köld
mun aðkoman að Mánaskál hafa
verið og nú var ekki annað fyrir
hendi en treysta á það, sem jörð-
in gaf af sér og hófust þau hjón
handa og sóttu fast vinn-una. Varð
að byggja upp öll hús jarðarin-n-
ar og einnig var túnið stækkað
eftir því sem föng voru á. Fram-
an af árum stundaði Sigurður sjó
hverja haustvertíð í Höfðakaup-
Vi-ð, ve-rðum að vinna uilin-a ofcfc
ar þan-nig, að hún ve-ki eftirteki.
Ekki bara loðinn 1-opa, l-íka sinökki
og faLlegt. Annars e-r hæ-gt a-ð tá
uotihæft ba-nd í prjón. en eitthvað
he-fur heyrzt um, að verið hafi i
athugun um o'fianiaftekn-i-nigarvéilia-r,
að mimnsta kosti v-æri mj-ö-g æsiki-
legt, að hægt væri að fá kembt
í vélurn, eins og áður var ofanai-
te-kið. Gætu bá kvenfélögin kanr.
ski sam-einast' um til bráðabirgða
eit-thvað ofianiafitekið í fín-um sé.tt
Framnaio a öis tð
stað og drýgði með því tekjur
sínar að miklum mun.
Árið 1022, þann 1. júní, and’að-
ist Sig.u-rbjörg frá sínum unga
barnahópi þau voru nú orðin átta
og það elzta.-'aðeins elle-fu ára.
Þetta var þungt og óbæta-nlegt á-
fall fyrir heimilið. Hjálpsam-t fólk
á Blönduósi tók tvö yngstu b-örn-
in, Skúli Benjamínss-on og Þuríð-
ur bústýra hans, tóku stúlkuibarn
ársgamalt, en Stefán Stefiáinisson
og kona hans, Guðlaug Björns-
dóttir, sveinbarn fá-rra daga gam-
alt. Siig-urbjörg var öllum harm-
dauði, er t-il þekktu, því hún var
valinkunn sæmdarkona, prýðilega
vel greind og hög á h-endur.
Guðrún tengdamóðir Sigurðar
tók nú að sér alla innapbæjar-
stjórn og sinnti henni að mestu
í 24 ár og tókst það vonum frem-
ur, þótt öldruð væri enda var bún
hetja í sjón og raun.
Bönn Sigurbjargar og Sig.urðar
eru þessi: Jón rennismiður á
Blönduósi, Björn smiður í Höfða-
kau-pstað kvæntur Elísabetu
Finnsdóttur, Margrét búsett í
Höfðakaupstað, Gu-ðrún gift Guð-
m.undi bónda Einarssyni á Neðri-
Mýrum, Torfi bóndi á Mánaskál
kvæntur Agnesi Sigurðardóttuir
Sigunbjörg Sigríður gift Valdemar
Guðbjartssyni í Reykjavík, Lára
Kristín g-ift Magnúsi Árnasyni
Thomsen í Reykjavík, Ástvaldur
Stefán málarameistari í Reykja-
vík, kvœntur Eddu Guðrúnu Jóns
dóttu-r. Allt er þetta dugnaðar og
hagleiksfólk sem vandist snemma
mikilli vinnu og á-ttu þau góðan
iþátt í þeirri miklu endurbyggingu
sem gjörð var á Máhaskál og um
1945 réðust þeir feðgar í það stór-
virki að byggja heimilisrafstöð og
var það að miklu le-yti verk eldri
bræðranna.
Sigurður var heilsuihraustur
framan af ævi en árið 1080 varð
hann að gangast undir uppskurð
við magasári og eftir það gekk
hann ekki h-eill til skógar en Sig-
urður var engin kveif og sáust
ekki á honum lasleikamerki við
vinnu. Sigurður var tæ-plega með-
almaður á hæð, og samsvaraði sér
vel. Hann var bein-vaxinn og
snöggur í hreyfingum, hress í
anda og fylgdist vel með nýjuin-g-
um. Hann var einlægur samvinnu
maður og einn af stofnendum
Verzlunarfélags Vindhælinga. Þó
homium væri fjarri ska-pi að tra-na
sér fram til metorða var hann að
ýmsu leyt-i brautryðjandi, t.d. var
hann fyrsti formaður á Kálfsham
arsnesi sem fullverkaði allan sinn
fisk sj-álfur. Sigurður hætti búska-p
1008, hafð-i þá búið á Óst í átta
ár og Mánaskál í 40 ár svo dags-
verkið var orðið langt enda sjón
og heilsa farin að bila. tók þá
Torfi soinur hans við búi á Mána-
skál.
Sigurður fór á ellideild héraðs-
hælisins á Blönduósi árið 1960 þá
áttræður að aldn en hress^i anda
og var sem hann vngdist um ára-
tugi ef minnst var á sjósókn og
hraðsdglingar liðínna ára.
Sigurður andaðist að morgin-i 11
janúar síðastliðinn rúmlega 87
ára að aldri og var jarðsettur í
Höskuldsstaðagarði 17. ianúar að
viðstöddu fjölmenni.
Með honum er farinn yfix landa
mærin einn af bústólpum þessa
ian-ds sem jafnan var efnalega
sj-álfstæður. þótt hart væri í ári á
•köflum.
Blessuð sé minning hans.
E.M. Guðlaugsson.