Tíminn - 28.05.1968, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 28. maí 1968
TIMINN
7
Útgofandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórt: Kristján Benedtktsson. Rttstjónar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Pulltrúi ritstjómar: Tómas Karisson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Rltstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasimi: 19523. Aðrar síkrifstofur,
sfmi 18300. Áskriftargjald kr. 120.00 á mán. innanlands — í
iausasSlu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
„Enginn aðili hefur
áhuga á þessu hér“
AJþýðublaðið birti á sjómannadaginn athyglisvert
viðtal við Jón Ármann Héðinsson alþingismann um
fiskiskip framtíðarinnar. Jón segir frá ýmsum helztu
nýmælum, sem orðið haf a í smíði fiskiskipa
hjá öðrum þjóðum hin síðari ár. Hann rifjar jafnframt
upp þær nýjungar, sem hafa verið gerðar hérlendis
síðan 1959, og leiðir sú upprifjun í ljós, að þær hafa
verið harla fáar og allar gerðar af áhugasömum einstakl-
ingum. Hvergi hefur verið um neina forustu ríkisvalds-
ins að ræða á þessu tímabili
Meðal annars segir Jón frá kæliútbúnaði, er hann
hefur átt þátt í að reyna. Kæliútbúnaður þessi er miðað-
ur við að hægt sé að geyma sfld í skipunum í allt að
40 klukkutíma. Um þessa tilraun farast Jóni svo orð:
„í mjög stuttu máli má segja, að góð reynsla væri
fyrir þessari aðferð við geymslu á mörgum fiskiteg-
undum öðrum en síld. Hins vegar taldi ég, að vel væri
hugsanlegt að ná árangri með geymslu á síldinni. Úr
því verður reynslan að skera. Nú eins og ég sagði
áður, stakk síldin okkur af og eru allar vegalengdir í
dag miklu meiri en við reiknuðum með í upphafi.
Kælingin er því ekld nógu mikil til 3—4 daga geymslu
og ekki er þess vegna um niðurstöðu að ræða hjá
okkur á þessu stigi. Við þurfum að auka kæliafköstin,
en höfum ekki fimm aura í það í dag, en það kostar
okkur milli 3—400.000.00 krónur. Enginn aðili hefur
áhuga á þessu hér á landi . “
Sem sagt, það strandar á áhugaleysi opinberra aðila,
sem eiga að styðja einstaklingana í allri slíkri viðleitni,
að umrædd tilraun sé gerð hér. Jón Ármann Héðinsson
ætti þó að hafa hæg heimatökin, þar sem hann er þing-
maður í flokki sjávarútvegsmálaráðherrans. Ríkisstjórn-
in telur sig auðsjáanlega hafa öðrum hnöppum að
hneppa en að styðja nýjungar 1 gerð og smíði fiskiskipa.
Um það vitnar öll frásögn Jóns Ármanns ótvirætt
Beðið eftir
erlendri forustu
Jón Ármann segir meira um þetta sfldarkælingarmál
í áðurnefndri grein sinni. Útlendingar hafa frétt af
þessari tilraun hér og eru farnir að prófa hana. Jón
segir, að vafalaust muni íslendingar fylgjast með þess-
um tilraunum útlendinga. Síðan segir hann:
„Það, sem mér fellur aðeins miður, er sú staðreynd,
að nú verðum við að bíða eftir að útlendingar leysi
fyrir okkur vandamálin, en áður vorum við í farar-
broddi með aukna veiðitækni og meðferð á afla."
En það er í fleiri efnum en þessu, sem íslendingar
bíða nú eftir því, að útlendingar leysi mál, þar sem ís-
lendingar höfðu áður forustu. íslendingar höfðu áður
meginforustu um útfærslu fiskveiðilandhelginnar. Nú
er beðið eftir útlendingum 1 þeim efnum og sú bið get-
ur orðið löng. Og vafalaust styttist hún ekki við það,
að erlendis er ríkisstjórnin alveg hætt að minnast á til-
kall þjóðarinnar til landgrunnsins, enda þótt hún hafi
skýlaus fyrirmæli Alþingis um að vinna að slíkri viður-
kenningu.
GÍSLI MAGNÚSSON:
HVAÐ GERA BÆNDUR?
L
Atvinnuvegir þjóðarinnar
hafa gnldið afhroS að undan-
förnu Óblíð náttúruöfl og Sfug
snúið stjórnarfar hafa þar lagzt
á eitt. Augljóst er, að Iandbún-
aðurinn hefur orðið harðast úti.
Er ekld annað sýnna, eins og
nú horfir, en að bændur verði
margir að ganga frá jörðum sín
um, sem þeir hafa lagt eigið fé
og lánsfé í að rækta og byggja
upp — og standa slyppir eftir.
Síðustu árin 4—5 hafa verið
harðindaár: Síðgróið, grasvöxt
ur lélegur og heyfengur því í
minnsta lagi; ræktað land skað
kalið og dautt víðs vegar um
Iand, vetur harðir og gjaffelld-
ir, vorin köld.
Allt hefur þetta valdið því,
að bændur hafa orðið að kaupa
æ meiri áburð, æ meiri fóður-
vöru, tfl þess að halda bústofni
sínum og framleiðslunni í horf-
inu. En mikfl framleiðsla hef
ur hvergi nærri hrokkið til.
Fyrir því hafa hlaðizt á bænd
ur skuldir, sem margir þeirra
sjá ekki fram úr. „Dugir sum-
tun ekki ævin til að greiða
hallann af vetrinum", hefur
Morgunbl. eftir merkum bónda.
Þegar svo sverfur að, sem nú
er raunin, væri naumast ósann
gjamt að ætlast til þess, að
bændastéttin ætti nokkrum
skilninigi að mæta af opinberri
hálfu. Hversu glöggur og raun
hæfur er sá skilningur?
n.
Frá 1959 hefur verðmæti
sauðfjárframleiðslunnar aukizt
úr 267.2 mfllj. króna, reiknað
með grundvallarverði þess
árs, í 952,6 mfllj. króna, miðað
við grundvallarverð 1. ian.
1968. Rekstrarlán eru veitt út
á sauðfjárframleiðsluna, greidd
að hálfu í marzmánuði og siðan
10% mánaðarlega. Árið 1959
námu þessi lán 161 mfllj. kr. Nú
nema þau einnig 161 miflj. kr.
Með öðrum orðum: Rekstrarlán
út á sauðfjárafurðir eru ó-
breytt að krónutölu frá 1959
— hafa staðið í stað, enda þótt
verðmætis- og magnaukning
framleiðslunnar hafi á sama
túna ankizt um 685,4 millj.
króna- Rekstrarlánin hafa því
raunverulega lækkað úr 60%
niður í rösk 17%. Er þetta
sanngjamt?
Sölufélög bænda, samvinnufé
lögin, taka búvörana i um-
boðssölu. Varan er ekki seld
né greidd að fullu fyrr en
löngu eftir að bændur létu
hana af hendi. Rekstrariánin
vora f öndverðu veitt tfl að
brúa þetta bil. Þau hafa Iátið
það ógert hin síðari árin.
Þaraa hefur myndazt opið
skarð, sem æ breikkar og
stækkar. Þetta er að sjálfsögðu
í samræmi við þá yfiriýstu
stefnu bankamálaráðherrans,
að fækka bændum, sbr. og þau
ummæli forstöðumanns Efna-
hagsstofnunarinnar, er hann
eitt sinn Iét falla f ræðu, að
bændum mundi fækka sjálf-
krafa að óbreyttri stjóraar-
stefnu — sem vel mætti nefna
sveltistefnu, eins og hún. horf
ir við bændastéttinni.
Gísli Magnússon.
Þó er ekM nem^ hálfsögð
sagan,
Á s. 1. ári keyptu bændur fóð
urvörn fyrir um 320 millj.
króuiSL Vegna lítifla heyja í
han‘;t og harðinda í vetur auk
ast f óðurvörukaupin stórkost-
lega á árinu, sem er að líða. Er
áætlaið að þau muni nema 470
—500 miflj. kr., eða 150—180
miflí,. kr. hærri fjárhæð en
1947:., Kemur þar ekki aðeins
til rn jög ankið magn, heldur og
hin stórfellda gengislækkun.
19157 námu áburðarkaup
bænila 244 mfllj. króna. Ætla
má, a5 fyrirhuguð áburðarkaup
á þ<:ssu ári nemi allt að 360
millji. kr., eða 116 millj. kr.
hærti fjárhæð en f fyrra. Hvar
eiga bændur að taka það fé?
Ríkiistjóminni bárust hvaðan-
æva áskoranir um að greiða
niður áburðarverð, m. a. frá
Stéttarsambandi bænda og
Búnaðarþingi. En allt kemur
fyrij: ekki. Ríkisstjórnin bara
kros sar sig og kveðst engin aura
ráð hafa — þegar bændastéttin
á f hlut.
Iðf bændur neyðast til að
drajja úr áburðarkaupum, er
ræfetun og heyafli f húfi. Æ
krwppir að, meir og meir. En
hvað er um að tala. Er ekki
þebta einmitt þa'ð, sem koma
skaJl?
A.ð því hnfga gfld rök, að
rékstrarfjárþörf bænda vegna
kjamfóðurkaupa og áburðar
verði á þessu ári alls um 830
—S.60 millj. kr., eða 266—296
mSTlj. kr. meiri en 1967. Rekstr
arliánin standa hins vegar í
staíJ aflar götur frá 1959.
m.
ÍBændur eru tekiulægsta
stétt þjóðfélagsins, að því er
Há gstofan hermir. Á því verð-
lairsári, sem nú er að líða,
ve rða bændur að hlíta úrskurði
yfiirdóms, sem brást öllum trún
aði, nfddist á þeim opnum aug
uni og vann það til að þver-
br jóta lög. Engan hef ég heyrt
miela þeim úrskurði bót eða
halda því fram, að hann væri
ré ttur. En honum varð ekki á-
fr ýjað. Bændur væntu þess
híns vegar margir, að ríkis-
stjómin myndi að einhverjn
leyti rétta þeirra hlut, svo
hraklega, sem þeir höfðu ver-
ið leiknir af yfirdómi.
Samkv. ákvörðun aukafundar
Stéttarsamb. bænda 7. og 8.
febrúar s. 1. gekk 5 manna
nefnd kosin af fundinum, á-
samt með stjórn Stéttarsamb.,
á fund ríkisstjórnarinnar til
þess að bera fram kröfur fund
arins f 9 liðum, svo sem marg-
kunnugt er orðið.
Svar frá ríkisstjóminni
barst seint og flla. Og loks, er
svarið kom, þ. 23. marz, gaf
á að Iíta. Það var stutt og Iag
gott: Bændum var hreinlega
synjað um alla aðstoð. Stjórn-
in neitar að tryggja bændum
grundvallarverð. Hún neitar að
greiða niður áburðarverð. Hún
neitar að verðbæta ull og gær-
ur af framleiðslu síðasta veriS-
lagsárs. Á aðra kröfuliði er
ekki minnzt, bændur þar ekki
virtir svars, nema hvað stiórn
in segir það vera „í athugun
hvort unnt sé að auka rekstrar
lán tfl bænda til að auðvelda
þeim áburðaritaup á næsta
vori.“ Við það situr.
IV.
Þegar ríkisstjórnin brást,
sneru fulltrúar bænda sér til
þingflokkanna með ósk um fyr
irgreiðslu á Alþingi. Að
óreyndu mátti ætla, að þeir
fáu þingmenn Sjálfstæðisflokks
ins, sem telja sig sérstaklega
vera fulltrúa bænda, mundu
fúsir til fyrirgreiðslu. Það gat
ráðið úrslitum. En manndóm-
inn brast, er á hólminn kom.
Og svo var íhaldsprestur lát-
inn koma f útvarpið og vitna
með hjartnæmum orðum um
opinn kærleiksfaðm og ótelj
andi góðverk Sjálfstæðisflokks-
ins — og fara frjálslega með
sannlcikann.
Þetta er fyrirgreiðsla Sjálf
stæðisflokksins við bændur.
Aðalfundur Búnaðarsamb.
Suðurlands, haldinn 8. april s.
1., skorar „á ríkisstjórnina og
Alþingi að endurskoða afstöðu
sína gagnvart bændastéttinni
ÁÐUR EN ALGERT EFNA-
HAGSHRUN FJÖLDA
BÆNDA ER SKOLLIÐ Á«
(Auðk. hér).
Þannig lítur fundurinn á
ástandið í beztu landbúnaðar-
sveitum á fslandi. Hversu
mundi þá vera ástatt f öðr-
um og lakari sveitum?
Útgerðarmenn binda skipin
við bryggju um hver áramót
— og Ieysa þau ekki fyrr en
þeir fá kröfum sínum fram-
'gengt.
Frystihúsin loka — og opna
ekki aftur fyrr en þau hafa
fengið þá fyrirgreiðslu hjá rfk
isvaldinu, sem þau telja sig
geta unað við.
Verkamenn gera verkfafl —
og hefia ekki vinnu fyrr en
undan er látið og orðið við
kröfum þeirra.
Hvað gera bændur — tekju-
lægsta stét þjóðfélagsins?
ÞRIÐJUDAGSGREININ