Alþýðublaðið - 12.05.1990, Qupperneq 2

2
Laugardagur 12. maí 1990
fólk
Fer frá Kron og
Miklagarði
i eigið
Birgir Georgsson er vanur
maður í herrafatabrans-
anum. Hann starfaOi ár-
um saman vid fataversl-
anir samvinnuhreyfini>ar-
innar. Nú hefur hann sai>t
skilið við samvinnuna og
farið út i eiginn rekstur,
Herrafataverslun Birgis,
sem hann opnaði seint í
vetur í Fákafeni í Skeif-
unni. Meðeigandi hans er
Guörún Björnsdóttir.
Framararnir í
KA hitta fyrrum
félaga
Á þriðjudagskvöldið má
búast við snörpum leik á
gervigrasinu í Laugardal
— Islandsmeistarar KA
og Bikarmeistarar Fram
keppa þá í Meistara-
keppninni. í þessari
keppni hefur Fram ein-
mitt unnið oftast allra fé-
laga. Það vekur athygli að
í liði KA eru þrír leik-
menn sem áður hafa gert
garðinn frægan hjá Fram,
— þeir Htiukur Brut’usott.
Gauti Laxdul og Ormarr
Örlygsson.
Vissu norrænir
fjölmiðlar
ekkeri um
,,sigur" Íslands
I þeim norrænu blöðum
sem við höfum flett að
undanförnu hefur ekkert
sést um þann ágæta ár-
angur, sem íslenska liðið
á Eurovision-söngva-
keppninni náði þó óneit-
anlega. Hverju sem um er
að kenna hefur fjórða
sætið engan áhuga vakið |
í norrænum fjölmiðlum.
Daginn sem keppnin fór
fram sagði Arbeiderbla-
det norska fjölmargt um
horfur, — spár sem fóru út
og suður eins og gengur.
Mikið var að sjálfsögðu
fjallað um norsku þátttök-
una, og undir lokin um
„hin Norðurlöndin". Þar
gleymdu frændur vorir
þó að minnast á Sigrídi
Beinteinsdóttur og Grétar
Öruarsson. Þau gerðu
það samt betra en nokkr-
ir aðrir þátttakendur
Norðurlandanna.
INNLENDAR FRETTIR
Northropflugvélin sem bjargad uar úr Pjórsá:
Er nú dýrgripur
í nýju fíugsafni
Dýrgripurinn i flugsafni norska vornar-
mólaróðuneytisins sem var opnað i Gar-
dermoen við Osló á dögunum er Northrop-
flugvél sem var bjargað upp úr Þjórsá fyrir
allmörgum árum. Þetta er eina flugvélin sem
til er i heiminum i dag af þessari tegund. Ís-
lendingar höfðu forgöngu um að bjarga vél-
inni og var allt það starf unnið i sjálfboða-
vinnu.
Eina flugvélin af gerðinni Northrop N-3PB sem til er i heiminum
var bjargað úr Þjorsa og er nú merkasti gripur nýs flugsögusafns
í Gardermoen.
„Þetta var mikið ævintýri
sem margir höfðu vantrú á að
tækist. Flugvélin hrapaði í
Þjórsá árið I943 og lá þar
óhreyfð til ársins 1979 að við
ákváðum að finna flakið og
bjarga því úr ánni,“ sagði
Ragnar J. Ragnarsson, for-
maður Flugsögufélagsins í
samtali við Alþýðublaðið.
Ekki var vitað nákvæmlega
hvar flakið lá í aur og leðju en
það tókst að finna það með
málmleitartækjum.
Við björgun flugvélarinnar
unnu síðan 35 manns í 11
daga og lögöu fjöimörg fyrir-
tæki þeim lið með því lána og
gefa tæki og annað er til
þurfti.
„Vélin var auðvitað í eigu
íslendinga eins og annað
stríðsgóss sem hér var skilið
eftir. Við fengum Northrop-
verksmiöjurnar í Bandaríkj-
unum í lið með okkur og þeir
geröu vélina upp og smíðuðu
i hana það sem vantaði. Það
vorum því við og verksmiðj-
urnar sem gáfum Norðmönn-
um þessa einstæðu flugvél,"
sagði Ragnar J. Ragnarsson,
sem stjórnaði björgunarstarf-
inu.
Sú eina sem eftir er
Sem fyrr segir er þetta eina
flugvélin af gerðinni Nort-
hrop N-3PB sem eftir er í
heiminum. Skömmu áður en
heimstyrjöldin síðari braust
út pöntuðu Norðmenn 24
flugvéiar af þessari gerð sem
voru sérsmíðaðar fyrir þá.
Northropvélar voru staðsett-
ar á íslandi og önnuðust með-
al annars fylgdarflug með
skipalestum og voru notaðar
gegn kafbátum Þjóðverja.
I hópi áhugamanna um
flugsögu er nú gjarnan sagt
að Northropverksmiðjurnar
hafi smíðað 24,6 vélar af
þessari gerð. Flugvélin á safn-
inu í Gardermoen sé nefni-
lega 60% nýsmíði og taldi
Ragnar J. Ragnarsson að það
gæti vel staðist. Hann var við-
staddur ásamt fleiri for-
göngumönnum björgunarað-
gerðanna við Þjórsá þegar
Northropverksmiðjurnar af-
hentu Norðmönnum flugvél-
ina árið 1980. Hún hefur nú
loks hlotið verðugan sess þar
sem flugminjasafniö er. Þar
er einnig að finna ýmsa aðra
góða gripi svo sem Spitfire og
Heinkel HE-111 P2.
Ef allt það starf og kostnað-
ur sem íslendingar lögðu
fram við að bjarga flugvélinni
úr Þjórsá hefði verið reiknað-
ur í beinhörðum peningum
er líklegt að sú upphæð hefði
numið hálfri milljón dollara,
sem samsvarar um 30 millj-
ónum króna á núgildandi
gengi.
Gerísl
undríð?
Fer kannski að verða óhætt að leggja á minnið hvað mjólkurlitr-
inn kostar án þess að þurfa að óttast aö sú vitneskja veröi hald-
laus á morgun?
Er undrið að gerast? Er draumurinn loks að
rætast? Það sem enginn hefur þorað að trúa
i þrjátiu ár virðist e.t.v. vera að verða að
veruleika. Verðbólgan er komin á svipað stig
og i nágrannalöndunum og virðist jafnvel
enn fara lækkandi. Það mun þurfa að leita
aftur til áranna kringum 1960 til að finna ár
sem verðbólgan mældist innan við 10%.
Orðið óðaverðbólga sást i fyrsta sinn á prenti
einhvern tima á árunum upp úr 1960 þegar
verðbólgan fór að mælast i tveggja stafa
tölu. Fyrir tæpum tveim áratugum tók hún
svo nýtt stökk og síðan hefur verðlag i land-
inu yfirleitt hækkað um a.m.k. 20—25% á
ári hverju og i einstaka tilvikum hefur verð-
bólguhraðinn mælst yffir 100%.
EFTIR JÓN DANÍELSSON
Samkvæmt nýjustu tölum
um þróum framfærsluvísi-
tölu, sem birtar voru fyrr í
vikunni, samsvarar hækkun
hennar síðustu þrjá mánuð-
ina aðeins 8,5% verðbólgu á
heilu ári. Þetta er raunar ekki
besti árangur sem náðst hef-
ur á undanförnum árum því
hækkun framfærsluvísitöl-
unnar síðustu þrjá mánuði
ársins 1988 svaraði aðeins til
2,4% ársverðbólgu.
Undir rauða strikinu
Sé litið á lengra tímabil, síð-
ustu sex eða tólf mánuði, þá
fara metin að fjúka. Hækkun
framfærsluvísitölu síðasta
hálfa árið svarar til 13,2%
verðbólgu, samkvæmt út-
reikningum Hagstofu íslands
og síðustu tólf mánuði hefur
vísitalan hækkað um 18,1%.
Óneitanlega gefa þessar tölur
til kynna að verðbólgan sé á
niðurleið.
Sjálfsagt hafa margir orðið
hissa þegar í Ijós kom að
framfærsluvísitalan hélt sig
undir þeim viðmiðunarmörk-
um sem sett voru í kjara-
samningana fyrr í vetur.
Rauða strikið í maí var sett
við 144,5 vísitölustig en vísi-
talan sjálf nam staðar á töl-
unni 144,4. Launanefnd
samningsaðlinna þarf því
ekki að setjast á rökstóla að
þessu sinni til að ákveða
hvort, eða hve mikið laun
skuli hækka vegna þess að
verðbólguspáin hafi ekki
staðist. Hún stóðst að þessu
sinni og e.t.v. gæti þetta orðið
fyrsti vísirinn að því að ís-
lenskar hagspár ávinni sér
það orð að vera heldur meira
traustvekjandi en bollaspá-
dómar eða lófalestur.
Eru góðærin____________
erfiöust?______________
Enn er þó of snemmt að
fullyrða að tekist hafi að ná
stjórn á verðbólgu og við sé-
um á leið inn i nýtt tímabil
jafnvægis og stöðugleika í
efnahagsmálum. Fjölda-
margt getur orðið til þess að
svipta grunninum undan
þeim árangri sem náðst hef-
ur. íslenskum ríkisstjórn-
um virðist oftast hafa veist
hvað erfiðast að ráða við
þensluskeiðin. í því sam-
bandi má sem hægast vitna
til nýútkominnar skýrslu
OECD þar sem segir m.a.: „Á
því leikur enginn vafi að ekki
var rétt staðið að hagstjórn á
uppgangstímabilinu 1985—
1987. Sérstaklega má benda
á að þjóðhagslegur sparnað-
ur dróst saman og erlendar
,,Ætlar draumurinn
um stödugt uerdlag
loks ad roetast?
Verdbólguþróun
síöustu þriggja
mánaöa svarar til
þess aö ársveröbólga
mœlist meö einum
tölustaf. Viss
hœttumerki má þó
sjá framundan.“
skuldir fóru vaxandi við mjög
hagstæðar ytri aðstæður."
Nú virðast ytri aðstæður
þjóðarbúsins vera aftur að
skána eftir kreppu undan-
genginna ára. Nýtt þenslu-
tímabil gæti þess vegna verið
í uppsiglingu. Þá má líka
nefna að ýmsir hafa orðið til
að vara við þensluástandi
sem gæti skapast vegna
byggingar nýs álvers og virkj-
unarframkvæmda í sam-
bandi við það.
Trúiw flytur fjöll______
Trú almennings, eða öllu
heldur þess hluta almennings
sem ræður því hvernig hann
verðleggur vinnu sína, vöru
eða þjónustu, á því að verð-
bólgan muni raunverulega
hjaðna, skiptir líka höfuð-
máli. I þessu sambandi má
segja að trúin flytji fjöll. Þeir
sem ekki hafa trú á því en
gera í staðinn ráð fyrir því i
Ijósi reynslu undanfarinna
áratuga að allt tal stjórnmála-
mannanna um hjöðnum
verðbólgu muni þegar upp er
stðaið reynast orðin tóm, þeir
ieitast nefnilega við að
hækka í trássi við verðbólgu-
spár til aö vera fremur á und-
an verðbólgunni en á eftir.
Þetta þekkja þeir sem vinna
að verðlagseftirliti og verð-
lagseftirlit verkalýðsfélag-
anna hefur á undanförnum
mánuðum rekist á allmörg
dæmi um hækkanir af þessu
tagi.
Það er sem sagt ekki sopið
kálið, þótt í ausuna sé komið.
En þróun undanfarinna mán-
aða gefur þó fegurri loforð en
lengi hafa sést um tiltölulega
stöðugt verðlag og verðbólgu
á svipuðu stigi og í nágranna-
löndunum. Kannski gerist
undrið og draumurinn rætist.
Þá gætum við t.d. farið að
leggja á minnið hvað mjólk-
urlítrinn kostar, án þess að
þurfa að óttast að sú vitn-
eskja verði haldlaus á morg-
un.