Alþýðublaðið - 12.05.1990, Page 12

12
Laugardagur 12. maí 1990
Minning
Sigursveinn D. Kristinsson
Fœddur 24. apríl 1911 — Dáinn 2. maí 1990
Sá maður sem fyrst og fremst
stóð fyrir stofnun Sjálfsbjargarfé-
laganna var Sigursveinn D. Krist-
insson. Sjálfur var hann mikið fatl-
aður. Hann fékk mænuveikina að-
eins 13 ára gamall og lamaðist á
báðum fótum og var síðan bund-
inn hjólastól og haföi því kynnst
því af eigin raun að vera mikið fatl-
aður.
Það var fyrir tæpum 32 árum
sem ég kynntist Sigursveini. Hann
var búinn að hafa samband vestur
á Isafjörð og nokkrir fatlaðir ein-
staklingar höfðu undirbúnið
komu hans og stofnun félags fatl-
aðara.
Það var kalsaveður daginn sem
hann kom. Gekk á með éljum og
vafasamt með flug til Isafjarðar og
líka vafasamt hvort Sigursveinn,
svona mikið fatlaður maður legði
í að koma vestur. Þá voru að sjálf-
sögðu allt aðrar aðstæður fyrir
flugið, en eru í dag. Þegar „Kata-
línan" gamla lenti á Pollinum á ísa-
firði vorum við nokkur mætt á
Bæjarbryggjunni til að taka á móti
Sigursveini. Allir farþegarnir, að
undanskildum einum, flýttu sér úr
„snurpubátnum" upp á bryggj-
una. Þessi eini sem sat eftir hlaut
að vera okkar maður og það
reyndist svo. Sigursveinn var kom-
' inn vestur. Hann var svo borinn
upp á bryggju og í bíl og beint
heim til Ingu Magnúsdóttur. Þar
var svo gengið frá lokaundirbún-
ingi að stofnun félagsins, og stofn-
fundur haldinn kvöldið 29. sept-
ember 1958, í einni kennslustofu
Barnaskólans.
Þessi stutta frásaga er eitt lítið
dæmi um dugnað og áræði Sigur-
sveins. Hann var eldhugi og mikill
baráttumaður fyrir bættum kjör-
um fatlaðra, sem þá voru allt önn-
ur en eru í dag og fatlaðir Iifðu við
mjög slæm kjör og lítil félagsleg
réttindi. Hann var talsmaður
þeirra sem höllum fæti stóðu í lífs-
baráttunni. Því fengum viö að
kynnst, sem störfuðum með hon-
um að málefnum Sjálfsbjargar frá
upphafi og allt til ársins 1986.
Hann stjórnaði öllum þingum
samtakanna frá stofnþinginu 1959
til þingsins 1986.
Af sama dugnaði stofnaði hann
Tónskóla Sigursveins, en hann var
vel menntaður tónlistarmaður og
naut virðingar á þeim vettvangi
sem ég fer ekki nánar út í hér. Það
gerir ábyggilega einhver sem
þekkir enn betur til.
Sigursveinn var varaformaður
landssambandsins 1959—1982.
Hann átti sæti í stjórn Öryrkja-
bandalagsins og gegndi marghátt-
uðum trúnaðarstörfum fyrir Sjálfs-
björg.
Eiginkona Sigursveins var Ólöf
Gríma Þorláksdóttir, en hún lést
1988.
Störf Sigursveins fyrir Sjálfs-
björg eru ómetanleg. Hann stofn-
aði samtökin og sá þau verða að
því afli, sem haft hefur veruleg
áhrif á bætt lífskjör fatlaðra í land-
inu.
Við Sjálfsbjargarfélagar kveðj-
um einn af forystumönnum okkar.
Minningin um góðan félaga, eld-
huga og baráttumann lifir.
Eg votta syni og stjúpsyni Sigur-
sveins og öðrum ættingjum hans
dýpstu samúð.
Trausti Sigurðsson
„Byrjun sólmánaðar. Skollasál-
in var ennþá alhvít og Skútudalur-
inn, eni. klettapeysan hægra meg-
in á Hólshyrnunni var svört með
hvítum röndum. Suðrið andaði
þýðvindum og þegar sólin skein á
klettana roðnuðu þeir strax á
vangann. Tveir menn hittust í góð-
viðrinu á tröppunum við Gránu-
götu 14, annar handarvana, hinn
með bilaðar fætur. Þeir ræddu um
það, hvort ekki væri hægt að
koma á fót samtökum til þess að
berjast fyrir réttindum fatlaðs
fólks." Þannig reit eldhuginn og
baráttumaðurinn Sigursveinn D.
Kristinsson í fyrsta tölublaði árs-
rits Sjálfsbjargar, landssambands
fatlaðra árið 1959.
Sigursveinn var einn af frum-
kvöðlum að stofnun Sjálfsbjargar-
félaganna hérlendis og gekkst fyr-
ir stofnun fjögurra þeirra fyrstu.
Með Sigursveini er genginn einn
skeleggasti baráttumaður fyrir
réttindum fatlaðra hérlendis. Sig-
ursveinn hvikaði aldrei né sofnaði
á verðinum. Hann stefndi ótrauð-
ur að settu marki og þegar rétt-
indamál fatlaðra bar á góma þá
neistaði af eldhuganum. Það var
ekki einasta í ræðu og riti sem Sig-
ursveinn barðist fyrir málefnum
Sjálfsbjargar heldur einnig með
list sinni.
Eins og alkunna er var Sigur-
sveinn tónskáld gott og mikill
hljómlistarmaður. Sigursveinn
samdi fyrir Sjálfsbjörg söng Sjálfs-
bjargar sem á táknrænan hátt lýsir
í tali og tónum þýðingu baráttu
Sjálfsbjargarfélaganna fyrir fatl-
aða. Við Sjálfsbjargarfélagar
minnumst Sigursveins m.a. frá
þingum okkar sem hann sat lang-
flest og stýrði gjarnan. Þar tókst
honum á undraverðan hátt, með
lipurð sinni og krafti að ná þeim
árangri sem þurfti og vekja baráttu-
glóð og anda í hugum félaga sinna.
Sigursveinn vann geysimikið og
óeigingjarnt starf í þágu Sjálfsbjarg-'
ar og hefur það reynst Sjálfsbjörg
ómetanlegur styrkur að eiga slíkan
félaga til að plægja akurinn.
Við sjálfsbjargarfélagar munum
halda áfram að sá í þennan akur
sem hann og aðrir frumkvöðlar
Sjálfsbjargar hafa plægt. Á þann
hátt heiðrum við best minningu
þeirra.
Sjálfsbjörg, landssamband fatl-
aðra vottar syni Sigursveins og
öðrum aðstandendum dýpstu
samúð.
Jóhann Pétur Sveinsson,
formaður Sjálfsbjargar,
landssambands fatlaðra.
Minningarorö:
Sigriður Halla Sigurðardóttir
Fœdd 17. júlí 1932 - Dáin 5. maí 1990
Tíminn er skammtaður. Hann er
allt í einu búinn, vegferðinni á
þessari jörð er lokið. Manneskja er
farin yfir landamæri lífs og dauða.
Vinir sitja eftir hissa og sorgbitnir.
Þeir hafa ekki gert sér grein fyrir,
að hratt flýgur stund.
Já, okkur er skammtaður tími,
hverju og einu. Það er gömul og
kunn staðreynd sem við í rauninni
vitum öll um. Samt er þessi stað-
reynd alltaf að koma okkur á
óvart.
Við höfum kannski árum saman
verið á leiðinni að heimsækja vin
okkar, til þess að eiga með honum
ómetanlega samverustund, rifja
upp gömul og góð kynni, blása í
giæður vináttu, sem þrátt fyrir ailt
lifir góðu lífi í huga okkar og
hjarta.
En heimsóknin dregst frá einum
degi til annars. Leiðin er stutt, allt-
af hægt að fara þetta.
Svo er tíminn allt i einu liðinn,
lífshlaupið á enda og heimsóknin
sem alltaf var geymd til morguns,
af því að leiðin var svo stuttl, hún
verður aldrei farin. Tíminn var
skammtaður og við vissum ekki
hvenær kallið kæmi.
Þetta flaug í gegn um huga minn
laugardagskvöldið 5. maí, þegar
Friðbjörn, vinur minn og skóla-
bróðir, hringdi í mig og sagði mér
lát konu sinnar en vinkonu minn-
ar og skólasystur, — hennar Sissu.
Samúð, söknuður og sorg —
orðavant. Þannig var það þá og
þannig er það enn. Nú er bara eftir
að þakka og kveðja.
Sigríður Halla Sigurðardóttir
hét hún fullu nafni. Hún fæddist í
Kúvíkum í Strandasýslu hinn 17.
júlí 1932, dóttir hjónanna ínu
Jensen Sigvaldadóttur og Sigurð-
ar Péturssonar póst- og símstöðv-
arstjóra á Djúpuvík, síðar útgerð-
armanns í Reykjavík.
Sigríður, eða Sissa eins og hún
var alltaf kölluð, ólst upp í stórum
systkinahópi og naut ástríkis og
umönnunar ágætra foreldra.
Fyrstu árin var hún mikið hjá afa
sínum Carli Friðrik Jensen kaup-
manni í Kúvíkum og sú taug varð
traust og sterk sem tengdi þau
ávallt saman.
Snemma komu í Ijós ágætir
námshæfileikar Sissu og löngunin
til þess að nema og læra. Umhverf-
ið í kringum hana, menn og mál-
efni, atvik og atburðir vöktu
spurningar sem kröfðust svara.
Hún vildi skilja lögmál þess sem
hafði gerst og var að gerast. Og
það breyttist ekkert fram á hinsta
dag. Alltaf vildi hún fræðast og
síðan miðla öðrum þeim fróðleik
og lífsreynslu sem hún hafði öðlast
hverju sinni.
Að loknum barnaskóla lá leið
hennar í Héraðsskólann á Laugar-
vatni og þaöan lauk hún gagn-
fræðaprófi vorið 1950.
„Snemma beygist krókurinn til
þess er verða vill," segir máltækið.
Haustið 1950 fer Sissa til Hríseyjar
og kennir við barnaskólann þar
skólaárið 1950-1951.
Haustið 1951 kemur Sissa svo í
Kennaraskólann og sest þar í 2.
bekk. Þar hófust kynni okkar og
vinátta, sem ég þakka nú að leið-
arlokum.
Þessi bekkur okkar í Kennara-
skólanum verður ávallt í hugum
okkar bekkjarsystkinanna merki-
legasti bekkurinn sem uppi hefur
verið í veraldarsögunni, bekkur
drauma og vona æskumannsins,
bekkur vina sem lifðu og hrærðust
í kviku hins daglega lífs, bekkur
ærsla og áræðis, bekkur þar sem
allir stóðu saman og allir voru vin-
ir sem höfðu svo mikið að gefa
hverjir öðrum frá degi til dags.
Þetta var Bekkurinn með stórum
staf.
Það var mikið spjallað á þessum
árum, spurt og spáð. Og bráðlega
skipaði Sissa góðan sess í hópi
þessara vina og bekkjarsystkina.
Hún var glöð og kát, spurul og leit-
andi, hiklaus og hlý í athöfn og
orði, góður félagi, vinur sem hald
var í. Þetta fundum við fljótt og
kunnum vel að meta.
Friðbjörn Gunnlaugsson var
einn af okkur í bekknum. Fljót-
lega felldu þau Sissa hugi saman
og bundust þeim böndum sem
entust þeim gegnum lífið. Þá og
alltaf síðan hafa þau þolað saman
sætt og súrt, verið hvort öðru stoð
og stytta í ólgusjó lífsins.
Þær voru ófáar stundirnar, sem
ég og aðrir bekkjarfélagar nutu
gestrisni og samveru við þau
hjónaleysin í litlu íbúðinni sem
þau Sissa og Bjössi leigðu á Hverf-
isgötunni, þegar við vorum í 3. og
4. bekk Kennaraskólans. Þar fór
mörg umræðan fram og ekki voru
menn alltaf á eitt sáttir um lífið og
tilveruna. En um eitt var ekki að
efast: Við ætluðum okkur öll góð-
an hlut í því að frelsa heiminn, tak-
ast á við vandamál samfélagsins,
láta gott af okkur leiða.
Þetta voru góðir dagar, dagar
vona og vonbrigða, skina og
skúra. Við vorum lifandi ungt fólk,
sem lét sig varða um veröldina,
þar sem tilfinningin logaði, þar
sem sársaukinn og gleðin vógu
salt, — þar sem samkenndin og
vináttan skipaði fyrirrúmið.
Sissa og Bjössi. Þetta var eitt af
þeim samheitum sem bekkurinn
átti, skynjaði og skildi, var þakk-
látur fyrir og vildi ekki missa.
Þetta allt viljum við þakka nú.
Sigríður lauk kennanraprófi
1954 og síðan lá leið þeirra Frið-
bjarnar vestur á Patreksfjörð, en
þar stunduðu þau kennslu við
barna- og unglingaskólann til
1959.
Árið 1959—1971 áttu þau Sissa
og Bjössi heima á Stokkseyri, í
Grindavík 1971—1979 og síðan í
Reykjavík. Alls staðar þar sem þau
áttu heima fékkst Sissa við
kennslu ásamt húsmóðurstörfun-
um og reyndist farsæll og góður
kennari. Hún lét sér annt um nem-
endur sína, náði vel til þeirra og
eignaðist traust þeirra og vináttu.
1 kennarastarfinu var hún ávallt
leitandi, fylgdist vel með nýjung-
um og hafði glögga dómgreind um
það hvað við átti á hverjum tíma.
Sissa var alltaf viðbúin að rétta
þeim hönd, sem höllum fæti stóðu
í lífsbaráttunni. Það var kannski
m.a. þess vegna sem síðasti starfs-
vettvangur hennar í skóla var ein-
mitt í Öskjuhlíðarskóla. Þar var
verk að vinna, henni vel að skapi.
Það var líka oftast svo í þeim
skólum þar sem Sissa kenndi, að í
hennar hlut kom að kenna erfið-
ustu bekkjunum. Menn vissu það
af reynslu að þannig var þessum
börnum best borgið og einnig það
að Sissa var fús til starfsins. Hún
bar sérstaka umhyggju fyrir þess-
um nemendum og vildi svo fegin
verða þeim að liði. Og það gerði
hún svo sannarlega.
Réttlæti, jöfnuður og félags-
hyggja voru Sissu í blóð borin.
Hún þoldi ekki ranglætið í þjóðfé-
laginu og misréttið. Hún skipaði
sér í sveitir þeirra sem breyta vildu
samfélaginu og bæta aðstöðu
þeirra sem verst voru settir.
Jafnaðarstefnan setti mark sitt á
lífsviðhorf hennar og gerðir.
Fyndist henni menn eða flokkar
hvika frá stefnunni til réttlætis og
jafnaðar, þá átti hún ekki lengur
samleið með þeim. Hugsjónin var
hafin yfir flokka og menn. Þannig
var Sissa.
Það var þess vegna eðlilegt og
sjálfsagt, að menn leituðu til Sissu
að taka að sér ýmis trúnaðarstörf.
Hún vfir t.d. hreppsnefndarmaður
á Stokkseyri 1966—1970. Einnig
lét Sissa að sér kveða í ýmsum fé-
lagsmálum og var m.a. formaður
Kvenfélags Stokkseyrar 1966—
1967.
Sissa hafði næma tilfinningu fyr-
ir íslensku máli, var skýr og rökvís
í hugsun og einbeitt og ákveðin í
málflutningi. Þessir eiginleikar
nýttust hennar vel bæði í kennslu
og á félagslegum vettvangi.
Sissa varð að hætta kennslu árið
1982 vegna vanheilsu. Síðan hefur
hún háð baráttu við veikindi sín,
stundum verið þungt haldin en
verið sæmilega hress á milli. Hún
bar þessi veikindi sín með mikilli
hugprýði og þeir sem í kringum
hana voru gleymdu þvi oft á tíðum
að þarna var sjúklingur á ferð. Það
átti sinn þátt í því að kallið var
óvænt þegar það kom.
Hvar sem Sissa kom var eins og
allt lifnaði. Gamansemin og góð-
vildin fylltu andrúmsloftið. Þetta
fylgdi henni alla tíð. Þetta fundum
við æskufélagar hennar. Þetta
fann fólkið sem var meö henni,
hvort heldur á sjúkrahúsi, í Hvera-
gerði eða hjá Sjálfsbjörgu.
Oft var gripið í spil. Þá var glatt
á hjalla og Sissa hrókur alls fagn-
aðar. Þess vegna var hún aufúsu-
gestur, sem hafði einstakt lag á að
skapa í kring um sig andrúmsloft
Ijúfmennsku og lífsgleði.
Það var hinn 2. október 1954,
sem þau Sigríður og Friðbjörn gift-
ust. Hjónabandið færði þeim bæði
gæfu og gleði. Þau eignuðust fjög-
ur börn, þrjár dætur og einn son.
Og barnabörnin voru orðin 9, þeg-
ar dauða Sigríðar bar að höndum.
Og auðvitað var það sama sag-
an sem fylgdi Sissu þar sem annars
staðar. Glettnin, hlýjan, umhyggj-
an einkenndi samskiptin við þau.
Bæði börn hennar og barnabörn
fundu að þau skiptu hana miklu
máli. Orð þeirra og gerðir, viðhorf
þeirra og lífsgleði voru ávallt undir
vökulu og viðkvæmu móður- eða
ömmu auga.
Barnabörnin sóttu ástúð og yl til
ömmu sinnar, sem alltaf var tilbú-
in að gefa hið besta að sjálfri sér.
Þannig var Sissa, heil í verki, sönn
í athöfn og orði. Fyrir það erum
við þakklát.
Við bekkjarfélagarnir hennar
Sissu í Kennaraskólanum þökkum
henni samfylgdina nú að leiðar-
lokum. Þökk, góðar óskir og fyrir-
bænir fylgdu henni áleiðis yfir
móðuna miklu.
Friðbirni, börnunum, tengda-
börnunum, barnabörnunum og
aldraðri móður sendum við hjarta-
hlýjar samúðarkveðjur. Guð blessi
ykkur öll.
Fyrir hönd bekkjarsystkina
þeirra Sigríðar og Friðbjarnar í
Kennaraskólanum og Asthildar
konu minnar,
Hörður Zóphaníasson