Alþýðublaðið - 26.05.1990, Blaðsíða 5
Laugardagur 26. maí 1990
VIÐHORF
5
ÚR LÝÐRÆÐISÞRÓUN
í FÁMENNISVALD
Skúli Johnsen borgarlæknir segir í eftirfarandi
grein, að sjálfstæðismenn i Reykjavík hafi fækkað
kjörnum fulltrúum og aukið eigið vald. Sem vald-
hafar hafi sjálfstæðismenn unnið gegn fulltrúalýð-
ræðinu. Skúli bendir á, að afgreiðsluhraði borgar-
mála sé mikill og byggist á undirbúningsfundum
borgarstjóra með fáum embættismönnum þar sem
afgreiðsla mála er ákveðin.
Hin margumtalaða „skilvirkni" og „glæsileg" ákvörðunartaka sjálfstæðismanna byggist á þvi að raunveruleg urH-
fjöllun og afgreiðsla borgarmála á sér ekki stað á fundum borgarráðs heldur á fundum borgarstjóra með fáeinum
embættismönnum á undirbúningsfundum fyrir borgarráðsfundi," segir Skúli Johnsen borgarlæknir m.a. i grein
sinni um fámennisvald sjálfstæðismanna i Reykjavík.
Það er einkenni á lýðræðissam-
félögum, að þar á sér stað stöðug
bröun til meira lýðræðis. Sú þróun
á sér vissulega margar hliðar en til
að lýsa henni á einfaldan hátt má
segja að hún tákni, að fleiri og
fleiri hafi yfir málefnum stöðugt
færri að segja. Þannig þróast full-
trúalýðræðið.
Valdhafar gegn
fulltrúalýðræði
Það er alvarlegt mál ef lýðræðis-
þóunin stöðvast. Ef þeir sem kom-
ist hafa til valda í skjóli fulltrúalýð-
ræðis, ná slíkum tökum, að þeir
stöðvi lýðræðisþróun, til að
hindra að vald þeirra dreifist, er
það alvarlegt mál. Hitt er enn al-
varlegra ef íýðræðisþróunin snýst
við, þ.e. færri og færri ráöa yfir
málum fleiri og fleiri. Fyrir daga
lýðræðisins var leiðin til þessa sú
að vinna undir sig ný lönd. Á dög-
um lýöræðis er leiðin sú, að vald-
hafar vinna gegn fulltrúalýðræð-
inu, fækka kjörnum fulltrúum og
auka eigið vald.
Þetta er einmitt það, sem gerst
hefur hjá sjálfstæðismönnum í
Reykjavík. Það hljóta að vera erfið
örlög fyrir flokk, sem kennir sig
við lýöræöi. Það hefur lengst af
verið aðalsmerki Sjálfstæðis-
flokksins, að hann væri aflið, sem
ynni gegn einveldi, fámennisveldi
og kúgun. Það hlýtur því að vera
erfitt fyrir kjósendur Sjálfstæðis-
flokksins að horfa upp á þá breyt-
ingu, sem orðin er á flokknum hér
í Reykjavík í þessu efni.
SjáHstæðismenn_____________
fækkuðu fulltrúum
Á valdaferli flokksins hér í borg-
arstjórn síðustu átta árin hefur
orðið áberandi þróun í stjórn borg-
arinnar úr lýðræöisátt til fámenn-
isvalds. Það er alþekkt, að sjálf-
stæðismenn stóðu gegn fjölgun
borgarfulltrúa um margra áratuga
skeið. Fámenni í borgarstjórn hef-
ur verið nauösynlegt til aö tryggja
vald borgarstjórans. Þegar Sjálf-
stæöisflokkurinn glataöi meiri-
hluta sínum í borgarstjórn 1978
var borgarfulltrúum fjölgaö um ú
þ.e. í 21 fulltrúa. Eitt fyrsta verk
sjálfstæöismanna eftir að þeir
komust til valda að nýju var aö
fækka fulltrúum aftur í 15. Sjálf-
stæðismenn gengu líka lengra en
fyrri ráðamenn hjá borginni höfðu
látið sér detta í hug. Þannig þótti
nú einnig nauösynlegt að draga úr
lýðræðinu í borginni, með því að
fækka í ráðum og nefndum, þann-
ig að í sjö manna nefndum yrðu
fimm fulltrúar. Fkki var heldur
þarna látið staðar numið. Vald
borgarráðs yfir öllum ráðum og
nefndum var aukið til muna og
sjálfstæði þeirra gagnvart borgar-
ráði að engu gert.
Fimm borgarráðsmenn
st|órna borginni___________
Um áratuga skeið ríkti sú skip-
an, að helstu nefndir og ráö fóru
meö vald sitt í umboði borgar-
stjórnar sjálfrar. Nefndirnar höfðu
því sjálfstætt vald gagnvart borg-
arráði í „faglegum" efnum, en í
fjármálalegum efnum áttu þær
hins vegar til borgarráðs að sækja.
Meö þessari breytingu einni var
geysilegt vald dregið til borgar-
ráðs í laumi. Fimm borgarráös-
menn voru því í rauninni orönir
hin eina virka stjórn borgarinnar
út á við. Vinnubrögðin í slíkri fá-
mennisstjórn eru svo alþekkt ann-
ars staðar frá. Fyrst var borgar-
ráðsfundum fækkað þrátt fyrir
aukin umsvif. Þegar um 60 mál að
meðaltali eru afgreidd á tveggja til
þriggja klukkustunda löngum
fundi, þá hefst ekki mikiö svigrúm
til umræðna og yfirvegunar í
hverju máli. Afgreiðsluhraöinn er
því mikill og „skilvirknin" í góðu
lagi. Til að tryggja það, er almenn-
um kjörnum fulltrúum haldiö utan
við málin, það er að segja, þau eru
t.d. ekki send til viðkomandi fag-
nefndar til umsagnar heldur af-
greidd í hvelli. Til aö fækka málum
á ofhlöönum fundum hafa emb-
ættismenn tekið sér sjálfdæmi um
hvort mál þurfi að leggja fyrir
borgarráð. Nú er þaö orðið svo, að
erindi send borgarráði teljast send
til borgarstjóra. Afgreiðsluhraðinn
á borgarráðsfundum á sér skýr-
ingu. Hún er sú, að hin raunveru-
Itga umfjöllun og afgreiðsla á sér
ekki stað á fundum borgarráös
heldur á fundum borgarstjóra með
fáeinum embættismönnum á und-
irbúningsfundum fyrir borgar-
ráðsfundi. Það er farið i gegnum
öll málin, sem liggja fyrir og af-
greiðsla þeirra ákveðin. Það er því
ekki borgarráð, sem er hin raun-
verulega stjórn borgarinnar. Á
undirbúningsfundum situr borgar-
stjóri ásamt embættismönnum.
Þetta er sannleikurinn um stjórn
Reykjavíkurborgar, sem kjósend-
ur þurfa að þekkja. Á þessu bygg-
ist hin margumtalaða „skilvirkni"
og „glæsileg" ákvaröanataka. Það
er trú mín að sjálfstæðismenn séu
yfirleitt lýðræðissinnað fólk. Sjálf-
stæðismenn eru hins vegar ekki
að styrkja lýöræöiö, ef þeir kjósa
áfram yfir sig þá sömu valdhafa,
sem farið hafa með borgarmál
undanfariö.
Skúli Johnsen
borgarlæknir skrifar
Fegurðin að innan
Bjarni P. Magnússon borgarfulltrúi segir i eftirfar-
andi grein, að einkenni sveitarstjórnarkosninganna
i dag á landsvisu séu átökin á milli félagshyggju og
sérhyggju.
urra ára fresti eins og Sjálfstæöis-
flokkurinn vill eða þess að þróa
lýðræöiö yfir í þaö að kjósendum
sé tryggður málskotsréttur og
I dag ákveða íbúar sveitarfélaga
á Island sveitarstjórnir næstu fjög-
urra ár . Kosningarnar nú eru um
margt ööruvísi en áður. Einkenni
þessarar kosningabaráttu á lands-
vísu eru átökin á milli félags-
hyggju og sérhyggju. Kosningarn-
ar i dag snúast um þaö hvort þau
breyttu viðhorf sem orðið hafa í
veröldinni til ýmissa veigamikilla
mála hafi áhrif á stjórn okkar nán-
asta umhverfis. Kosningarnar snú-
ast um það hve afgerandi íslenskir
kjósendur afneita hugmyndafræði
kommúnista og hvort hér verður
til öflug hreyfing félagshyggju-
fólks. Jafnaöarstefnan er grund-
völlur nútíma félagshyggju. Kosn-
ingarnar snúast því um það hver
hlutur Alþýöuflokksins verður.
Þaö er og kosið um fleira. Það er
kosið um það hvort lýðræðið eigi
einungis að ná til kosninga á fjög-
„Kosningarnar snúast um það, hve afgerandi islenskir kjósendur afneita
hugmyndafræói kommúnista og hvort hér verður til öflug hreyfing félags-
hyggjufólks," segir Bjarni P. Magnusson borgarfulltrúi m.a. i grein sinni.
ákvöröunarréttur í mikilvægum
málum óháð reglulegum kosning-
um.
Þaö er kosið um málefni fjöl-
skyldunnar. Það er kosið um
mjúku málin. Reykjavíkurborg
veröur þá fyrst fiigur borg að þar
líði öllum vel. Það er kosið um það
hvort fölki sé gert mögulegt að lifa
í samfélaginu viö þær kröfur sem
það gerir til þess. Það er þess
vegna kosið um það hvað hið op-
inbera á aö gera til þess aö búa til
heilsteyptan ramma um fjölskyld-
una þannig að hún búi viö trygg
ytri skilyrði og geti því ótrufluð
snúiö sér að því að rækja skyldur
sínar við menningu og mannrækt.
Því fegurðin kemur að innan.
Þaö er kosið um umhverfismál
liina ytri fegurö og lífsskilyröi á
jörðinni. Er nóg aö gert í sorp-
hirðumálum? A ekki að stíga
skrefið til fulls og nota sorpið til
endurvinnslu og orkunýtingar í
stað þess að láta sjóinn endalaust
taka við? Tekur sjórinn endalaust
við? Verðum við ekki aö hreinsa
skolpið? Um þetta er tekist í kosn-
ingunum, i þessum málum dregur
ihaldið lappirnar.
Það er auövitað kosið um mörg
fleiri mál. En fyrst og síöast er
spurt um það, vilja kjósendur að
ríkjandi áherslur, verði áherslur,
sjálfstæðismanna, eða vilja kjós-
endur að það verði jafnaöarmenn
sem ráði ferðinni í sveitarstjórnum
á Islandi næstu ár.
Jafnaðarmenn. Við skulum af
alefli vinna að því að gera hlut
okkar sem stærstan í þessum
kosningum.
Bjarni P. Magnússon
borgarfulltrúi skrifar