Alþýðublaðið - 09.06.1990, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 9. júní 1990
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisrádherra um fund utanríkisrádherra NATO í Turnberry:
Nato reiðubúið til að
festa í sessi nýtt
öryggiskerfi iEvrópu
Minnkandi varnarmáttur NATO: Varaflugvelli á Islandi veröur sennilega frestad
„Fundur utanrikisráðherra Atlantshafs-
bandalagsins i Skotlandi og leiðtogafundur
Varsjárbandalagsrikjanna i Moskvu sem
haldnir veru samtimis, staðfesta með áber-
andi hsetti hvernig Atlantshafsbandalagið
annars vegar hefur tekist að gegna sinu hlut-
verki en hins vegar hefur Varsjárbandalagið
hrunið," sagði Jón Baldvin Hannibalsson við
Alþýðublaðið i gmr að loknum utanrikisráð-
herrafundi NATO i Turnberry i Skotlandi.
..Aðalmalin sem rædd voru á
fundinum voru afvopnunar-
samningarnir í Vínarborg,
staðan eftir leiðtogafundinn í
Washington, sameining
Þýskalands, sjálfstæðiskrafa
Eystrasaltsríkjanna, nýjar
hugmyndir um öryggisstofn-
un í Evrópu og framtíðarhlut-
verk Atlantshafsbandalags-
ins. Þá var einnig samþykkt
yfirlýsing til nýfrjálsra ríkja í
Austur-Evrópu," sagði Jón
Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra við Alþýðu-
blaðið.
A-býskaland____________
herlaust svmði_________
„Hvað varðar samskipti
austurs og vesturs hafa utan-
ríkisráðherrarnir vaxandi
áhyggjur af stöðu mála í Sov-
étríkjunum og þeirri óvissu
stöðu sem Gorbatsjov Sovét-
leiðtogi virðist kominn í.
Staða Sovétleiðtogans endur-
speglast augljóslega í afstöðu
Sovétríkjanna á alþjóðlegum
vettvangi, t.d. hafa Sovét-
menn dregið mjög lappirnar í
afvopnunarviðræðunum í
Vínarborg. Ljóst er því að
lokaákvarðanir munu ekki
standast tímaáætlanir. Það er
því krafa ríkja Atlantshafs-
bandalagsins að haldinn
verði sem fyrst leiðtogafund-
ur rikjanna 35; aðildarríkja
NATO, Varsjárbandalagsins
og óháðra ríkja, um framtíð
öryggismála Evrópu.
Það er einnig áberandi að
Sovétmenn eru í varnarstöðu
vegna sameiningar Þýska-
lands þótt þeir hafi verið ein-
dregnir stuðningsmenn sam-
einingarinnar. Aðildarríki
Atlantshafsbandalagsins vilja
að sameinað Þýskaland verði
aðildarriki NATO en tekið sé
jafnframt tillit til Sovétríkj-
anna, t.d. að Austur-Þýska-
land verði herlaust svæði í til-
tekinn tíma.“
Nýtt öryggiskerfi
i Evrópu
rett Eystrasaltsríkjanna til
sjálfstæðis. Það var vakin at-
hygli á að ríkisstjórnin í Lithá-
en vill hægja á framkvæmd
sjálfstæðisyfirlýsingarinnar
og þar með hefur verið stigið
þýðingarmikið skref að koma
á samningaviðræðum milli
landsins og Sovétríkjanna og
þar með hefjist viðræður um
raunverulegt innihald.
Fundurinn ræddi ennfrem-
ur framtíðaröryggiskerfi í
Evrópu og samþykkt var yfir-
lýsing til nýfrjálsra þjóða
Austur-Evrópu. Atlantshafs-
bandalagið er reiðubúið til
samstarfs við þjóðir Aust-
ur-Evrópu og til að festa í
sessi nýtt öryggiskerfi á
grundvelii lýðræðis og sjálf-
stæðis ríkja Evrópu.
Yfirlýsingar Gorbatsjovs
Sovétleiðtoga í Moskvu í
fyrradag á leiðtogafundi Var-
sjárbandalagsríkjanna stað-
festa einnig hugmyndir um
nýtt öryggiskerfi í Evrópu og
að róttækar breytingar á Var-
sjárbandalaginu séu forsend-
an fyrir tilgangi og starfsemi
bandalagsins. Varsjárbanda-
Varaflugvelli á______
islandi skotið á frest
Um önnur umræðuefni
ráðherrafundarins sagði Jón
Baldvin Hannibalsson;
„Hvað varðar Eystrasalts-
löndin, þá lýsti ráðherra-
fundurinn yfir stuðningi við
— Hvaða þýðingu hefur
þessi þróun fyrir Island?
„ísland var ekki mikið á
dagskrá á fundi utanríkisráð-
herranna. Hins vegar var litil-
lega rætt hvernig Atlants-
hafsbandalagið ætti að búa
sig undir framhaldið eftir að
afvopnunarsamningarnir
væru komnir í höfn. Eitt svið
afvopnunar sem þá verður að
ræða eru höfin. Ráðherrarnir
voru sammála um hefja und-
irbúning að umræðu um af-
vopnun í höfunum og sá þátt-
ur snertir að sjálfsögðu ísland
rnikið."
— Hefur minnkandi
varnarþáttur Atlantshafs-
bandalagsins einhver
áhrif á umsvif bandaríska
varnarliðsins á Islandi?
„Fyrst og fremst að útgjöld-
in til varnarmála verða
minnkuð og stig varnarvið-
búnaðar verður minna. Við
erum því að tala um lægri töl-
ur.“
— Munu þessi áform um
minni varnarstarfsemi
breyta áætlunum um vara-
fiugvöll á íslandi?
„Varaflugvöllurinn var ekki
á dagskrá ráðherrafundarins
en við vitum eftir öðrum leið-
um að áformum um byggingu
varaflugvallar á Islandi verð-
ur að öllum líkindum skotið á
frest,“ segir Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráð-
herra við Alþýðublaðið.
lagið heyrir nú í rauninni sög-
unni tii. Þjóðir Austur-Evrópu
voru knúðar til þáttöku í
bandalaginmu og vilja marg-
ar hverjar ganga úr Varsjár-.
bandalaginu. Margar þessar
þjóðir gera nú kröfu um gjör-
breytt eðli Varsjárbandalags-
ins og hlíta ekki lengur forsjá
Sovétríkjanna.
Ráðherrafundurinn lýsti sig
reiðubúinn til að stofnana-
binda öryggismál Evrópu en
það er ekki þar með sagt að
leggja eigi niður Atlantshafs-
bandalagið."
KEFLAVÍKURFLUGVÖLLUR, —
umsvifin þar munu fara minnkandi í kjölfar minni spennu í alþjóöamalum.
Hlutverki NATO
ekki lokið______________
— Er ekki hlutverki
beggja hernaðarbandalag-
anna lokið?
„Munurinn á Atlantshafs-
bandalaginu og Varsjár-
bandalaginu er mikill. Var-
sjárbandalagið er nú í upp-
lausn eftir lýðræðisbylting-
una í Austur-Evrópu, enda
voru herir þeirra landa knúð-
ir til þátttöku í bandalaginu á
sínum tíma. Atlantshafs-
bandalagið var hins vegar frá
upphafi frjáls samtök lýðræð-
isríkja um öryggis- og varnar-
mál. Á sama tíma og Varsjár-
bandalagið er í upplausn, er
hlutverki NATO ekki lokið.
Aðildarríki Atlantshafs-
bandalagsins í Evrópu eiga
eftir að eiga mikilvægt pólit-
ískt samstarf við Bandaríkin
og Kanada. NATO mun hins
vegar á margan hátt breyta
starfsháttum sínum. Minni
Jón Baldvin um áhrif minnkandi varnarþáttar NATO: Minni
útgjöld til varnarliðsins í Keflavík og varaflugvelli sennilega
frestað.
áhersla verður lögð á varnar-
þáttinn en meiri þungi lagður
á hið pólitíska samstarf sem
er að sjálfsögðu liður í því
hlutverki bandalagsins að
koma í veg fyrir styrjöld. Atl-
antshafsbandalagið verður
ekki lagt niður. Aðstæður
geta fljótt breyst."