Alþýðublaðið - 13.06.1990, Page 4

4
VIÐHORF
Miðvikudagur 13. júní 1990
imn«
Ármúli 36 Simi 681866
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Oddi hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.í lausasölu 75 kr. eintakið
FULLVELDIRÚSSLANDS
M ikil tíðindi bárust í gærfrá Sovétríkjunum: Rússland, stærsta
lýðveldi Ráðstjórnarríkjama, lýsti yfirfullveldi semríki. Að sögn
Tass-fréttastofunnar var yfirlýsingin samþykkt með yfirgnæf-
andi meirihluta rússneska þingsins. Yfirlýsing rússneska þings-
ins um fullveldi lýcVeldisins þýðirað öll lög þess eru öðrum æðri
og veitir Rússlandi sjálfsforræði í öllum sínummálum. Fastlega
er einnig búist við að lýðveldið lýsi rússnesk lög æðri stjórnarskrá
Sovétríkjanna.
Sjálfstæðisbarátta Eystrasaltsríkjanna hefir þar með borist til
annarra lýðvelda Sovétríkjanna Hins vegar kemur það á óvart, að
frelsisbarátta lýð\eldanna skyldi steypast yfir Rússland, sem
hefur verið sterkasta vígið í Sovétríkjunum. „Fall" Rússlands er
mikill ósigur fyrir hö kommúnískakerfi og brýturí raun á bak aft-
ur þær tilraunir Gorbatsjovs að innleiða frjálstæði en bjarga
kommúnismanum um leið. Nú verður vart aftur snúið; kommún-
isminn er í fjörbrotum í SovétríkjLnum.
Hinar óvæntusviptingar í Rússlandi eiga rætur sínar að rekja til
kosningar Boris Yeltsins sem þingforseta Rússlands. Yeltsin sem
barist hefur fyrir árangursríkari og lýðræðislegri umbótastefnu,
er í dag harðasti gagnrýnandi Gorbatsjo\« og hættulegasti
keppinautur hans um leiðtogætólinn. Yfirlýs'ngar Rússlands um
fullveldi og óbanar hótanir umað segja sig ír Sovétríkjunum er
aðeins upphafið á upplausn So/étríkjanna. Yeltsin getur nú mót-
að stefnu Rússlands, sterkasta lýcWeldisins, óháðSovétríkjunum
og þar með skapaðþá fyrirmyndarumbótastefnusem eykur enn
á persónulegar vinsældir hans og gerir Gorbatsjov erfitt fyrir.
Gorbatsjov berst núfyrir pólitísku lífi sínu á mörgum vígstöðum
í senn.
EKKJUSTAND
Maðurinn hefur ríka þörf
fyrir gleði, en nútíminn
er að eyðileggja fyrir
okkur hæfileikann til að gleðjast
yfir litlu og við auðveld bráð fyrir
skúrka sem graeða á gleðiþörf
mannsins. Mér ofbýður stundum
hvað það eru ómerkilegir hlutir
sem vekja athygli og virðast
gleðja. Við erum svo upptekin við
að finna okkur gleðiþörf, að við
látum eins og styrjaldir og aðrar
hörmungar komi okkur ekki við,
ef gerast fyrir utan glugga ein-
hverra í fjarlægum útlöndum. Við
sættum okkur við að auðvaldið í
heiminum ráði örlögum jarðar-
innar.
Tækniþjóðfélagið man ekkert
eftir þörfum einstaklingsins, það
hugsar um heildina og hagvöxtinn
og vill ekki fórna broti af gróðan-
um til að hafa jörðina hreina.
Strendur landa eru að verða
hættulegar berfeetlingum í leit að
sól og vatni undir iljar, okkar eigin
strendur senda fiá sér mengunar-
óþef.
ið höfum smátt og smátt
verið að dofna tilfinninga-
lega, erum hætt að senda
hugi til himna ogbiðja um hjálp til
að finna frið og ánfalda gleði sem
býr meðal annais í þyrluflugi krí-
unnar yfir Ráðhúspolíi, tign svana
sem synda í lognkyrri spegilmynd
sinni á vatnsfletinum, dirrindíi ló-
unnar sem hleypur í áföngum yfir
túnið, þar sem vindur strýkur
græn grös og sólgulir fiflar hvísla
kærleik að sóleyjum. Hin einfalda
gleði er líka í laufi trjánna sem
minnist við regndropann sem
tregðast við að falla til jarðar. Hin
einfalda gleði er í hafinu, þar sem
enn eru þúsundir litfiska til vitnis
um gleði sköpunarinnar.
Menn eru að fullkomna tæknina
á kostnað hlýleikans. Lífsleiðinn
sem býr með fóllá, sendir óeirða-
bullur í skjóli nætur um götur
borga að finna sér fórnarlömb til
að berja og ekki bara í útlöndum.
Þetta er að verða algengt i borg-
inni okkar allra. Ef bullurnar nást
hér, eftir að hafa ráðist á saklausa
vegfarandur í kyriö nætur, er
þeím sleppt eftir yfirheyrslur í stað
þess að láta þær dúsa í fangaklefa
eins lengi og lög leyfa og síðan
umsvifalaust höfða mál á hendur
þeim og dæma til þeirrar refsingar
sem ekki herðir huga, heldur hef-
ur áhrif á góðmennskuna sem er i
öllum. Bullunum líka. Til dæmis
mætti þvinga þær til góðverka á
þeim stofnunum sem reyna að
endurhæfa slasað fólk.
uðvaldið býr til mafíur og
mafíur dcapa auðlegð. Al-
menningur er teymdur í
margvísleg lukkuhjól, til að gera
lífið spennandi.Einhver hættuleg-
asta arátta mannáns, næst vímu-
efnanotkun, er fjárhættuspil í
hvers konar myndLim. Ég upplifði
hættuástand í spilavíti í Cairo, þeg-
ar ég snöggvast var í gróða en
byrjaði svo að tapaog var um tíma
tilbúinn að grípa spjót áhættu-
spennunnar og láta slag standa.
En litli búálfurinn minn hvíslaði
aðvörunum og ég hlustaði.
Auðvaldsöflin í heiminum láta
til sín taka allsstaðar þar sem er
gróðavon. Afburðamenn á ýms-
um sviðum, popplistamenn og
íþróttagarpar, eru nýttir til hins ítr-
asta af umboðsmönnum sem
þurfa líka að græða. íþróttamenn
sem eru snillingar með tennis-
spaðann, eru margfaldir milljón-
erar, knattspyrnuséní meira virði
en ráðhús í tjörn. Við þetta brengl-
ast verðmætamat. Ungur náms-
maður í Bandarikjunum er oft
metinn eftir því livað langt hann
kastar eða hratt hann hleypur en
ekki hvort hjarta hans slær öðr-
um. Kærleikurinn er verðlaus á
mörkuðum heimsins.
Nú er hafiðalþjóðlegt ekkju-
stand, mitt í gráum hvers-
dagsleikanum. Konur víðs
vegar um veröld, missa menn sina
fyrir framan sjónvarpstækin að
fylgjast með fótibolta. ítalir vöktu
heila nótt og fögnuðu með söng
og dansi, rétt eins og lausnarinn
hefði komið þangað og veitt þeim
eilífa aflausn. En tilefnið var bara
það að ítalska fótboltaliðið sigraði
lið Austurríkismanna. Guð hjálpi
Italíu ef liðið verður heimsmeist-
ari!
Við höldum áfram að leita gleð-
innar og hamingjan sanna virðist
búa í auglýsingum sjónvarps á
gosdrykkjum. Þar eru auglýstir
með söng og ísköldum sveittum
flöskum, ísmolar falla af himnum
beint niður í glös full af gosguða-
veigum og skvettist út um allt og
ungt sundfatafólk ætlar að ærast
af tómri lífsgleði við þá tilhugsun
að súpa úr gosflösku. Þetta unga
fólk virðist aldrei taka til hendi en
unir á eilífri sjávarströnd umvafið
gervigleði.
Það skiptir auðvitað máli að
geta brosað og jafnvel glaðst, en
mikið væri yndislegt ef það gerð-
ist á leikvelli lífsins, þar væru allir
hamingjusamir ogvel haldnir lík-
amlega og andlega.
Við erum farþegar í geim-
skipinu Jörð sem er ekki
þungamiðja alheimsins
eins og kirkjan vildi láta menn
trúa. Jörðin er ein meðal stjarna
geimsins, á ferð og flugi eins og
hinar. Sýnilegi heimurinn aðeins
brot af alheiminum, engin tak-
mörk sett og við forvitin að vita
meira og lengra í burtu. En því
ekki líta okkur nær? Það er hér á
jörðinni sem við lifum lífinu og
þurfum að læra að stjórna þessu
geimskipi og halda því við og
hreinu.
Peningarnir sem ráða ferðinni,
eru í fárra höndum og fást aldrei
lausir til að gera með þeim gagn,
til dæmis að tasa heiminn við
hungur og hörmungar. Auðvalds-
kóngar hlæja að þeim sem vilja
hugarfarsbreytingu í mannheimi
og fá því miður almenning til að
brosa með. Sjáið bara hvað Græn-
ingjar og Flokkur mannsins kemst
ekkert enn.
Eitt getum við gert til að búa
okkur undir byltingu og breyttar
áherslur; byrjum að elska hvert
annað.
MÍN SKODUN
Jónas Jónasson
skrífar
RADDiR
Er stórmótun stefnt í voöa vegna
Guðrún Sigurðardóttir, 28 ára,
snyrtifræöingur:
„Eg, verð að viðurkenna að ég
fylgist ekki mikið með knatt-
spyrnu. En auðvitað er þetta mjög
slæmt eins og hver önnur ólæti og
ofbeldi."
Kristinn Nikulás Edvardsson, 10
ára, nemi:
„Mér finnst ekki svo mikil læti
núna. En það mætti hætta að selja
vín og svoleiðis þegar stórir leikir
standa yfir. Kannski að lætin
myndu þá eitthvað minnka."
óláta knattspyrnuáhorfenda?
Stefnir Þórsson, 24 ára, bakari:
„Þeir mættu reyna að fylgjast
betur með þessum ólátaseggjum.
Þeir mættu gera svipað og gert
var á Wembley fækka áhorfend-
um um 20%, úr 100 þúsund í 80
þúsund. Mun betri gæsla er lausn-
in."
Ólafur Kjartan Sigurðarsson, 21.
árs, tölvari hjá Skýrr:
„Já, það finnst mér. En ég held
að það verði aldrei komið í veg fyr-
ir þessi ólæti alveg en það mætti
reyna að efla öryggisgæslu. Ég
held að aukin öryggisgæsla sé
eina vonin."
Helgi Daníelssoiy 57 ára, yfirlög-
regluþjónn og fyrrum landsliðs-
markvörður:
„Ég ætla að wna að til þess
komi ekki að stórmótum í knatt-
spyrnu verði stefht í voða vegna
þeirra óláta sem sífellt eru að
koma upp. Ég vona að áhorfendur
sjái sóma sinn í því að hætta þess-
um skrílslátum svo við förum ekki
að missa þessar keppnir yfir til
sjónvarpsstöðvanna. Sem gamall
knattspyrnumaður veit ég það að
áhorfendur eru Huti leiksins. Án
þeirra missa keppnir marks því
stemmingin á vellinum hefur allt
að segja."