Alþýðublaðið - 22.06.1990, Blaðsíða 2

2
FRÉTTASKÝRINC
Föstudagur 22. júní 1990
Nýr búvörusamningur:
Áframhaldaitdi ánauð?
Fólk
Haukur i homi,
Magnús!
Fáir menn eru meiri og
sannari fslendingar en
Magrtús Magrtússon,
sjónvarpismaðurinn
kunni. í tilefni af heim-
sókn Elísabetar annarrar
til íslands tók útvarps-
maðurinn David Prest hjá
BBC viðtal við Magnús
sem mun verða á dagskrá
30—40 útvarpsstöðva í
hinu stóra Bretiandi á
næstunni. Útflutningsráð
hefur gert talsvert til að
auka áhuga Breta á ís-
landi og notað sér drottn-
ingarheimsóknina í því
efni. Hér hafa t.d. verið 12
valdir fjölmiðlamenn frá
Bretlandi og munu án efa
auglýsa landið okkar án
þess að það kosti mikið
fé.
Heiðraðir fyrir
góða þiónustu
Elísabet II hefur ákveðið
að heiðra þrjá fslendinga
fyrir þjónustu þeirra við
Breska sendiráðið og fyr-
ir að gæta hagsmuna
Bretlands á íslandi. Þau
sem verða þess heiðurs
aðnjótandi að hljóta
sæmdarheitið: Honorary
Member og the Order of
the British Empire, eru
Hilmar Foss, löggiltur
skjalaþýðandi, Aðal-
steinn Jónsson, vararæð
ismaður Bretlands á Ak
ureyri, og Inga Wendel
bókari í sendiráði Breta
Reykjavík.
Trósmiðir
áhugalausir um
mælinguna?
Óskar Bergsson, einn
stjórnarmanna í Tré-
smiðafélagi Reykjavíkur
skrifar ádrepu nokkra í fé-
lagsblaði trésmiða. Segir
hann um 300 trésmiði
vinna að jafnaði í mæl-
ingu, og sé útkoman mis-
jöfn og sýnist sitt hverjum
um hana. Sérstök starfs-
nefnd fjallaði um upp-
mælinguna. Tilgangur-
inn átti að vera að kanna
viðhorf félgsmanna til
ákvæðisvinnunnar,
kanna áhrif á heilsufar og
fleira. Félagsmenn tóku
vel könninni og svöruðu
spurningum skilmerki-
lega. Nefndin skilaði síð-
an niðurstöðum á fundi í
vor. En hvað gerðist? Inn-
an við 10 trésmiðir mættu
á fundinn. Hver ástæðan
er vita menn ekki, funda-
leti eða e.t.v. annir í upp-
mælingunni? Óskar segir
þó að ekki sé til sá tré-
smiður sem ekki hafi
skoðun á því hvernig
mælingin eigi ekki að
vera.
arvörum. Til þess segir hann
að þurfi tvennt að koma til.
Aukin hagkvæmni strax á
frumframleiðslustiginu og að
hætta þeim flata niðurskurði
sem verið hefur þar sem
skorið er af öllum framleið-
endum og framleiðslan gerð
óhagkvæmari. Neytandinn
situr uppi með dýrari vöru og
framleiðandinn á erfiðara og
erfiðara með að lifa af sinni
framleiðslu.
„Þarna verða að koma til
aðrar aðferðir en hingað til
hefur verið beitt, því þær eru
óhagkvæmar að okkar mati,“
segir Jóhannes.
„Þjéðin mun krafjast
innflutnings______________
Jóhannes segir að einnig
þurfi að koma til meiri hag-
kvæmni í miliiliðakerfinu.
„Við sjáum vissulega hluti
sem eru að gerast þar, s.s.
fækkun siáturhúsa. Þar þarf
að hraða þróun eins og hægt
er, vegna þess að meginatrið-
ið er það að ef við förum ekki
að sjá verðlækkun á landbún-
aðarvörum þá mun þjóðin
rísa upp og segja: hingað og
ekki lengra, nú skulum við
flytja inn.“
Jóhannes bendir á könnun
sem Neytendasamtökin létu
gera í fyrra og sýnir að eftir
því sem fólk er yngra, því
hlynntara er það innflutn-
ingi.
„Fyrir okkur sem viljum
varðveita innlendan land-
búnað hlýtur það að vera að-
alatriði að verðið lækki," seg-
ir Jóhannes.
Jóhannes segir það óhjá-
kvæmilegt að fækka bænd-
um veruiega í hefðbundnum
búgreinum. „Það er þegar til
lengri tíma er litið sameigin-
iegt hagsmunamál neytenda
og bænda. Fjöldamargir
framleiðendur geta nánast
ekki lifað af þeirri framleiðslu
sem þeim er skömmtuð í dag.
Ef að þessi óhagkvæmni
verður viðvarandi þá mun
þjóðin einn góðan veðurdag
leggja niður bændur. Það er
ekki stefna Neytendasamtak-
anna."
Fqgráduney*l____________
frumleidendq____________
Jóhannes segir að landbún-
aðarráðuneytið sé fyrst og
fremst fagráðuneyti sem
vinnur fyrir hagsmuni fram-
leiðenda.
„Ég sé engin rök fyrir því
að vinnsla og dreifing land-
búnaðarafurða sé í höndum
landbúnaðarráðuneytis, það
heyrir undir viðskiptaráðu-
neytið að mínu mati.“ segir
Jóhannes.
„Reyndar á maður eftir að
sjá hverju skal stefnt að með
þessum nýja búvörusamn-
ingi, en ef það á að gera hann
eitthvað markaðstengdari þá
er það allavega framför. En
ég vil sjá eitthvað á blaði áður
en ég fer að tjá mig frekar um
það,“ segir Jóhannes Gunn-
arsson, framkvæmdastjóri
Neytendasamtakanna.
Það er ljóst að skoðanir eru
skiptar eins og all staðar þar
sem hagsmunir eru í húfi.
Landbúnaðarkerfið á íslandi
er að hruni komið, verðlag er
hátt, mikill hluti bænda hang-
ir á horriminni og ljóst er að
eitthvað róttækt verður að
gerast alveg á næstunni.
Vissar efasemdir eru um
það að réttu aðilarnir til að
leysa þetta vandamál séu
landbúnaðarráðuneytið og
Stéttarsamband bænda.
Það kemur væntanlega í ljós
hvort það tekst eða hvort
„þjóðin ákveður að leggja
niður bændur."
Núgildandi búvörusamningur er mörgum
þymir í augum vegna hinna mildu útgfalda
sem hann ffer ffram ó aff húlffu rildsvaldsins.
Þeir eru úffúir sem telja að verja maetti pen-
ingum skattgreiðenda á annan veg en að
halda uppi rúndýrum eg alltoff fjölmennum
landbúnaði. Núgildandi samningur, sem heff-
ur bundið hendur stjúmvalda í landbúnaðar-
múlum að undanfömu, er við það það renna
út eg nú eru menn ffarnir að huga að nýjum
samningi.
MAGNÚS ÁRNIMAGNÚSSON
„Það er ekki komin nein
mynd á samninginn," sagði
Gunnlaugur Júlíusson, sem
er sérlegur aðstoðarmaður
landbúnaðarráðherra við
gerð nýs búvörusamnings, í
viðtali við Alþýðublaðið.
Gunnlaugur segir að það sem
hafi verið í gangi að undan-
förnu hafi verið umræða um
í fyrsta lagi tímalengd samn-
ingsins og í öðru lagi hvernig
verður farið með þann full-
virðisrétt sem er ónýttur í
leigusamningum og riðu-
samningum. Framleiðslan á
síðasta ári var um 9500 tonn
en heildarfullvirðisréttur er
rúm 12000 tonn.
Markaöstengdari en
núverandi________________
samnlngur________________
I þriðja lagi eru menn að
velta fyrir sér því magni sem
um er að ræða og í fjórða lagi
útfærslum á fullvirðisréttar-
kerfinu, þ.e. hvort fyrirkomu-
lagið verði eins og það er eða
hvort að því verði breytt.
Neysla kindakjöts hefur
dregist saman og ætlunin er
að miða framleiðsluna ein-
göngu við innanlandsmark-
að.
Gunnlaugur sagði að ekki
væri hægt að segja að samn-
ingurinn yrði i megindráttum
eins og núverandi samningur,
því ætlunin væri að hafa
hann mun markaðstengdari
þannig að verði samdráttur í
neyslu að þá dragist verð-
ábyrgðin saman. „Það er
ekki hægt að segja að það sé
í meginatriðum eins og
núna," sagði Gunnlaugur,
„það er gríðarleg breyting."
Einnig hafa verið ræddir
ákveðnir varíantar á fullvirð-
isréttarkerfinu. í dag er
bændum tryggt ákveðið verð
fyrir ákveðið magn, en að
sögn Gunnlaugs hafa ýmsar
aðrar aðferðir verið ræddar.
„Ég vil alls ekki orða það svo
að það sé stefnt að því að
hann verði í meginatriðum
eins og sá sem er, því það eru
auðvitað margar aðferðir til
og alltaf spurning um mark-
mið."
FF Fullyröingar PV
talnaffölsun"
„I núverandi búvörusamn-
ingi þá eru samningar um út-
flutningsbætur meginatriði
meðan verið er að færa fram-
leiðsluna niður í áttina að
neyslunni" sagði Gunnlaugur.
„Segjum að það verði kom-
ið í viðunaniegt jafnvægi inn-
aö Iwkka
Jóhannes Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Neyt-
endasamtakanna, segir það
vera mál númer eitt tvö og
þrjú frá sjónarhóli neytenda
að lækka verð á landbúnað-
Véröið veröur
an fárra ára, þá höfum við;
verið að þróa hugmyndir um
rekstrarumhverfi í landbún-
aði og hvernig það á að þró-
ast. Það er allt annað mál en
að telja niður offramleiðslu."
„Einnig hafa komið mjög
sterkt inn í umræðuna gróð-
urverndarsjónarmið þó ég
vilji ekki segja um það nú
hvernig þau muni koma inn í
þessa samninga."
Aðspurður um fullyrðingar
DV um að nýr búvörusamn-
ingur komi til með að kosta
ríkið 17,2 milljarða á ári sagði
Gunnlaugur að þær tölur
væru ekki raunhæfar því all-
ar niðurgreiðslur væru þar
inni. Niðurgreiðslur á mat-
vælum hefðu hækkað veru-
lega þegar virðisaukaskattur
var lagður á, til að milda áhrif
skattlagningarinnar. Þannig
fengi ríkið tekjur og endur-
greiddi þær strax aftur. í út-
reikningum DV væri hins
vegar eingöngu litið á gjalda-
hliðar ríkisins. „Ef að virðis-
aukaskattur félli alfarið niður
af landbúnaðarvörum, þá
mætti fella allar niðurgreiðsl-
ur niður líka. Því lít ég á þetta
sem grófa talnafölsun sem
vissulega er framkvæmd í
þeim eina tilgangi að þyrla
upp moldviðri," sagði Gunn-
laugur.
Stefnt er að því að drög að
nýjum búvörusamningi liggi
fyrir í ágúst en þá verður að-
alfundur Stéttarsambands
bænda sem er samningsaðili
fyrir hönd bænda við ríkið.