Alþýðublaðið - 23.03.1995, Síða 3

FIMMTUDAGUR 23. MARS 1995
ALÞYÐUBLAÐIÐ
S k o ö a n i r
Jafnréttismál og Evrópusambandsaðild
Hinn 10. mars síðastliðinn birtist
í Alþýðublaðinu athyglisvert viðtal
við Birnu Hreiðarsdóttur, fyrrver-
andi lögfræðing Jafnréttisráðs. Þar
fjallar hún sérstaklega um jafnrétt-
ismálin sem hún 11 U ^ Á
telur vera sett til 1 Ci llUvJl U I U
hliðar í íslenskum
stjórnmálum og
einungis höfð
með til skrauts.
Birna fullyrðir
að möguieikar til
þess að jafna
stöðu kynjanna
myndu stóraukast
ef ísland gengi í Evrópusambandið.
Hún telur EES-samninginn ekki
nýtast á þessu sviði, alla kynningu
vanti og áhugi á að nýta upplýsing-
ar, sem fyrir liggja, sé af skornum
skammti. Með ESB-aðild yrði ís-
land skyldað til þess að taka á þess-
um málum og knýja fram úrbætur.
„Jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði
er hornsteinn félagsmálastefnu
Evrópusambandsins,“ segir Birna
og bendir á að launamunur kynj-
anna sé langtum meiri á Islandi en í
hinum Evrópulöndunum.
Birna er án efa einn þeirra Is-
lendinga, sem hvað besta þekkingu
hafa á þessum málum, og því hljóta
jafnréttissinnar að leggja hlustir við
því, sem hún hefur fram að færa.
Hvernig má það vera að umræður
um aðild að Evrópusambandinu eru
ekki einu sinni á dagskrá hjá þeim
stjórnmálaflokkum sem hafa hæst
um aukna möguleika kvenna í at-
vinnulífinu og boða að krafan um
jafnrétti kynjanna eigi að hafa for-
gang? Það er staðreynd að ýmis
sjálfsögð baráttumál neytenda náð-
ust ekki fram fyrr en EES-samning-
amir þrýstu á úrbætur. Við hljótum
að þurfa að skoða hvort aðild Is-
lands að ESB geti haft jákvæð áhrif
fyrir jafnréttisbaráttuna hér á landi,
sem háð hefur verið árum saman
með sorglega litlum árangri.
Birna bendir á að til þess að ár-
angur náist þurfi allir að leggjast á
eitt, einstaklingar, stofnanir og fyr-
irtæki og aðeins með samstilltu
átaki og markvissum vinnubrögð-
um verði þessum
málum breytt til
hins betra. Hún
bendir á að Danir
hafa gjörnýtt sér
samstarf Evrópu-
þjóða á sviði jafn-
réttismála og tek-
ist að snúa dæm-
inu við, þannig að
nú er launamis-
munur kynjanna þar aðeins 11 % í
samanburöi við 30-40% hér á landi.
í viðtalinu bendir Birna á að inn-
an Evrópusambandsins eru í gangi
ýmis verkefni í jafnréttismálum,
sem Ijármögnuð eru af Félagsmála-
sjóði ESB. Á vegum sjóðsins er
starfandi net samstarfshópa á sviði
jafnréttismála, hlutverk þeirra er
meðal annars að safna upplýsing-
um, sjá um fræðslu og eftirlit og
koma með tillögur til úrbóta. Tveir
aðilar í hverju landi sjá um að fylgj-
ast með stöðunni á hverjum stað. -
Á meðan Island stendur utan ESB
nýtur það að sjálfsögðu einskis
góðs af öllu þessu fjármagni og
„Birna fullyrðir að möguleikar til þess að
jafna stöðu kynjanna myndu stóraukast ef
ísland gengi í Evrópusambandið. Hún telur
EES-samninginn ekki nýtast á þessu sviði,
alla kynningu vanti og áhugi á að nýta
upplýsingar, sem fyrir liggja, sé af skornum
skammti. Með ESB-aðild yrði ísland skyldað
til þess að taka á þessum málum og knýja
fram úrbætur."
þeirri miklu vinnu, sent fram fer á
þessu sviði á vegum sambandsins.
Birna segist ekki hafa trú á því að
samstarf á sviði jafnréttismála, sem
ísland er aðili að innan Norður-
landaráðs, muni skila miklum ár-
angri og telur vægi þessara mála
hafa minnkað verulega eftir form-
breytingar sem gerðar voru á síð-
asta þingi ráðsins. Hún telur að
hugarfarsbreyting þurfi að eiga sér
stað á íslandi varðandi þessi mál, -
konur eigi að hætta að bera þau á
borð sem baráttu kvenna við vonda
karla sem haldi þeim niðri, og hún
segir skorta á nútímaleg vinnu-
brögð og virðingu fyrir alþjóðleg-
um samningum sem við höfum
skrifað undir og varða jafnréttis-
mál. Bima setur meðal annars fram
þá tillögu til úrbóta á skipulagi
jafnréttismála að stofnað verði
embætti umboðsmanns jafnréttis-
mála, sem vinni á hliðstæðan hátt
og umboðsmaður barna og um-
boðsmaður Alþingis.
Það hlýtur að vekja menn til um-
hugsunar, þegar einstaklingur, sem
sérhæft hefur sig í jafnréttismálum
okkar og er gagnkunnugur starf-
semi Evrópusambandsins á þessu
sviði, setur fram sjónarmið af þessu
tagi. Og hvað með önnur félagsleg
málefni innan Evrópusambandsins,
- gæti þar ekki verið eitthvað, sem
áhugavert væri að skoða.
Auðvitað er Evrópusambandið á
dagskrá hjá öllu hugsandi fólki.
Höfundur er í Félagi ungra
jafnaðarmanna á Akureyri
og skipar 3. sætið á framboðslista
Alþýðuflokksins á Norðurlandi eystra.
Hemh
Það er misjafnt hvar menn sctja strik-
ið til ákvörðunar um það hver sé alkó-
hólisti og hver ekki. Og með hliðsjón
af AA-fræðunum eru þeir ekki
minnstu alkamir sem neita því að þeir
séu alkóhólistar. Þarna er reyndar
hængur á - en hvað um það... Með-
ferðarfulltrúar eru ekki í nokkmm
vandræðum með að skilgreina rithöf-
undinn Emest Hemingway sem húrr-
andi alka en hann hefur lengi verið í
hávegum hafður meðal þeirra sem
dýrka karlmennskuna. Sjálfur leit
hann aldrei á sig sem byttu. Þvert á
móti taldi hann drykkju ákveðið list-
form. Hemingway var rétt rúmlega
tvítugur þcgar hann uppgötvaði það
að hann gat drukkið nánast hvern sem
var undir borðið. Hcmingway leit svo
á að áfengi skerpti lífið og gæfi því til-
gang - án þess væri það tilbrcytinga-
snautt og leiðinlegt. Hann hafði orða-
tiltækið „öl er innri rnaður" í háveg-
um og dæmdi persónulcika manna út
frá því hvemig þeir em fullir. Arið
1923 sagði hann: „Ég vil hclst sjá
hvern mann drukkinn. Menn em ckki
til fyrr en þeir em drukknir...Sjálfur
elska ég að vera undir áhrifum. Alveg
frá byrjun þá er það besta tilfinning-
in.“ Hvað skyldi Óttar segja um þessa
speki?
Nýlega kom út bók sem
heitir Wide Eyed. Hún
er á ensku eins og titiilinn
reyndar segir til um og
fjallar um kvikmyndirfyrir
börn á Norðurlöndum. Út-
gáfan er styrkt af Norræna
menningarsjóðnum og
kvikmyndastofnunum
Norðurlanda þar á meðal
Kvikmyndasjóði Islands. Sá
sem skrifar um íslenskt
barnabíó
heitir Kor-
mákur
Bragason en |
hann er bú-
settur í Stokk-1
hólmi þar
sem hann er
að skrifa doktorsritgerð um
kvikmyndagerð á Norður-
löndum. Margt athyglisvert
kemurfram í grein hans.
Meðal annars bendir hann
á að það sé hlutfallslega
hátt hlutfall kvenna í ís-
lenskri kvikmyndaleik-
stjórastétt. Þrátt fyrir þá
staðreynd eru það nær ein-
göngu karlmenn sem hafa
fengist við að gera barna-
myndir. Eina konan sem
hefur gert barnamynd á ls-
landi er Kristín Pálsdóttir
með myndinni Hestarog
Huldufólk árið 1992 eftir
sögu Gudnýjar Halldórs-
dóttur...
Dagskrárgerðarfólk í út-
varpi og sjónvarpi hef-
ur löngum þótt sem það
væri utangarðs í ýmsum
réttindamálum. Jafnvel að
á stundum væri hreinlega
brotið á sér einkum í með-
ferð á þeirra höfundarefni.
Blaðamenn hafa samning
við fyrirtækið Miðlun um
greiðslu fyrir efni sem fyrir-
tækið tekur að sér að miðla
til fyrirtækja og einstak-
linga í gegnum útgáfu sína
á úrklippum úr blöðunum.
Öðru máli gegnir um dag-
skrárefni á öldum Ijósvak-
ans. Dagskrárgerðarmönn-
um í Dagsljósi og á dægur-
máladeildum Rásar 2, síð-
degis og morgunþætti,
barst til eyrna að nú væri
Miðlun farin að taka upp
þættina og vélrita þá upp.
Sá sem harðast hefur
gengið fram í því að fá
þessu hnekkt og staðið
vörð um höfundarrétt dag-
skrárgerðarmannanna er
að sjálfsögðu naglinn Fjal-
ar Sigurðarson, en eins
og alþjóð veit er hann
harður í horn að taka...
Heljarinnar geim verður í
Tunglinu á föstudags-
kvöld. Þá ætlar Páll Óskar
Hjálmtýsson skemmti-
kraftur að halda uppá 25
ára afmæli sitt - sem
reyndar var í síðustu viku.
Páll hefur þegar sent út
boðskorttil valinkunnra
vina og vandamanna og
ólíklegt annað en að þar
verði líf og fjör þegar Pall-
inn á í hlut. Veislustjórinn
verður dragdrottning í líki
Barböru Streisand. Millj-
ónamæringarnir, hljóm-
sveit Páls, munu að sjálf-
sögðu stíga á stokk og ekki
er talið ólíklegt að óperu-
söngkonan Diddú heiðri
bróður sinn með nærveru
sinni og söng...
i n u m e
FarSide" efftir Gary Larson.
Þegar rykskýið var að setjast sást móta fyrir einmanalegri
veru sem stóð bein í baki á lágum hól. Jú, Steingrímur til-
heyrði vissulega hjörðinni, en... hingað og ekki lengra.
Hann var hættur að hlaupa.
m m
f ö r n u m
Hvar er miöstöö vetraríþrótta á íslandi?
Ema Þorsteinsdóttir nemi: Hún
er að sjálfsögðu á Akureyri.
Geir Ómar Kristinsson verk-
taki: Er það ekki Bláfjöllin?
Víðir Eðvarðsson starfsmaður
á Kópavogshæli: Hún er auðvit-
að á Akureyri.
Haraldur Þorsteinsson nemi:
Hún er í Bláfjöllum.
Haraldur Karlsson tölvunar-
fræðingur: Ég tippa á Akureyri.
V i t i
e n n
Það eru ekki alltaf hinir
háværustu, sem eiga að
fá mestu athygli.
Björn Bjarnason í enn einni
Moggagreininni. Mogginn í gær.
Löngu seinna var mér bent á
hana, þannig að þetta svar frá
mér er seint á ferðinni. Fer vel
á því að þessi svargrein heiti
enn „Sálin hans Jóns míns.“
Eggert Haukdal svarar fyrir sig.
Mogginn í gær.
Það var m jög gott að vinna
og í raun nauðsvnlegt.
Erlingur Kristjánsson fyrirliði KA eftir
leik númer 2 við Val. Mogginn í gær.
Víkverji biðst forláts á fyrri
skrifum sínum, en hann vissi
einfaldlega ekki betur.
Víkverji í afsökunarstuði vegna
umfjöllunar sinnar um dömubindi
og markaðssetningu þeirra.
Mogginn í gær.
Getum við átt von á því að
heyra unga leiklistarnema
okkar tala um Nóbelsskáldið
okkar sem „Dóra Lax“
eða um þjóðskáldið okkar
sem „Jonna Hall“?
Víkverji enn og aftur fullur
heilagrar reiði og vandlætingar
vegna galgopaskaps Þorláks nokkurs
í viðtali við Eirík Jónsson.
Þar leyfði hann sér að kalla sjálfan
William Shakespeare Billy Shake.
Mogginn í gær.
Kosningayfirlýsingin er
almennt orðuð.
Frétt DV um kosningastefnuskrá
Sjálfstæðisflokksins. DV í gær.
Á tónleikunum í Hátíðarsal
Háskólans á föstudaginn
nötraði byggingin af veður-
hamnum, en áheyrendur
gleymdu því algjörlega
við hinn góða söng, sem bæði
vakti upp minningar frá
stúdentsárunum, kátínu
og fögnuð.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson í hreint
ágætum Mannlífsspegli sinum.
Tíminn í gær.
LJ
Árslaun William Shakespeare fyrir
leikrit sín voru undir 20 pundum
eða um 8 pund á leikrit en hann
skrifaði þrjátíuogsjö leikrit í gegn-
um tíðina. Þó að Shakespeare hafi
ekki verið á
neinum for-
stjóralaunum við
það að setja
saman leikrit þá
hafði hann
helmingi meira
fyrir skriftir st'n-
ar en Ben John-
son sem var eina
leikskáldið sem
var þekktara en Shakespeare á þeim
tíma. Þetta þætti skítt nú á tímum en
laun fyrir leikritaskrif á Islandi telj-
ast ágæt. Þessi staðreynd um rýrar
tekjur sjálfs Shakespeare nýtist tæp-
lega sem röksemd fyrir því að það
séu peningar sem geti orðið drif-
kraftur í nýsköpun í leikritun.
Byggt á Isaac Asimov's
Book of Facts.