Alþýðublaðið - 23.03.1995, Qupperneq 6

6
V
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 23. MARS 1995
i ð t a I
Sigbjörn Gunnarsson, 44 ára þingmaður og formaðurfjáriaganefndar Alþingis og þingflokks jafnaðarmanna,
skipar 1. sætið á lista Alþýðuflokksins í Norðurlandskjördæmi eystra. í viðtali við Alþýðublaðiðfer Sigbjörn
yfir störf jafnaðarmanna á líðandi kjörtímabili, árangur ríkisstjórnarinnar og veltir fyrir sér atburðum
og mannakynnum sem lituðu þetta fyrsta tímabil hans sem alþingismanns
„Afcvöuflokkurinn
W flr gg gg
Gf Glfíl
byWngaifloklarinn

í fslenskum stjórnmálum, hefur veriö það
um langt árabil og talsmenn afturhalds og stöðnunar hafa barist
harkalega gegn honum - eðlilega. Velferðarkerfið er fyrst og fremst smíði
jafnaðarmanna og sömuleiðis EFTA, EES, stóriðja, almannatryggingalögin
og mörg önnur stórmál sem engum dettur í hug að andæfa nú.
Alþýðuflokkurinn er gerandinn í íslenskum stjórnmálum, segir Sigbjörn.
„Ég man fyrst eftir mér á vappi í
kringum stjómmálin í þingkosning-
unum árið 1959 þegar ég var átta ára
gamall og gekk þá erindagjörða fyrir
Alþýðuflokkinn, svosem einsog allt-
af uppfrá því. Mitt fólk hefur sfðan
einhvern veginn alltaf starfað mikið
að stjórnmálum. Eiginkona mín er til
dæmis dóttir fyrrverandi bæjarfull-
trúa Alþýðuflokksins og afi minn sat
sem varaþingmaður Isfírðinga á
sumarþinginu 1959,“ segir Sigb jörn
Gunnarsson. 1. maður á framboðs-
lista Alþýðuflokksins íNorðurlands-
kjördæmi eystra, í samtali við Al-
þýflublaðið þegar hann er spurður
um fyrstu kynnin af stjómmálum.
Fyrir rúmlega fjórum ámm var við-
haft prófkjör í Norðurlandskjördæmi
eystra til að skipa framboðslistajafn-
aðarmanna. Eftir hörð átök og íjöl-
mennt prófkjör sigraði Sigbjörn
keppinauta sína með nokkmm yfir-
burðum og vakti það nokkra athygli.
Fyrir þessar alþingiskosningar var
hinsvegar ákveðið að viðhafa ekki
prófkjör. Em prófkjör að renna sitt
skeið til enda?
„Prófkjör kunna að vera ágætis
tæki til að skipa á framboðslista. Það
em mismunandi aðstæður fyrir
hendi hverju sinni sem ráða því í
sjálfu sér. Þegar prófkjörin byrjuðu
þá virkuðu þau mjög vel. Prólkjör
verða hinsvegar æ kostnaðarsamari í
framkvæmd eftir því sem upplýs-
ingaöldin þróast; bæði fyrir flokkana
og frambjóðendur. Ofaná það bætist,
að hin síðari ár hafa þau skilið eftir
sig meiri og dýpri sár á stundum en
æskilegt hefði verið. Það er engu að
síður mín staðfasta skoðun að stjóm-
málin núna séu ekkert harkalegri en
áður fyrr, nema síður sé og ég held
þau meira að segja mun siðlegri en
áður. En já, það er ýmislegt við próf-
kjör að athuga í dag - miðað við
hvemig þau hafa þróast.“
Hver voru fyrstu verk þín eftir
að inná þing var komið í kjölfar
kosninga?
„Það fyrsta sem gerðist var að Al-
þýðuflokkurinn gekk til stjórnar-
myndunarviðræðna - sem einsog
margir muna gengu hratt fyrir sig.
Mér varð hugsað til hugmynda sem
voru uppi í Alþýðuflokknum að
loknum kosningum um vinstristjóm,
þegar ég las það nýverið haft eftir
Jóhönnu Sigurðardóttur að Þjóð-
vaki muni ekki fara í stjóm með
Sjálfstæðisflokki. Það vom aðeins
þrír þingmenn Alþýðuflokksins sem
vildu kanna betur möguleikana á
vinstristjóm: Össur Skarphéðins-
son, Gunnlaugur Stefánsson og ég.
Aðrir vildu strax ganga til stjórnar-
samstarfsins við íhaldið. Sú tillaga
varð að lokum ofaná. Jóhanna Sig-
urðardóttir var á þessum tfma mjög
spennt fyrir því, að fara í stjórn með
íhaldinu og var ekki hlynnt þeirri
skoðun okkar þremenninganna að
láta reyna á frekari hugmyndir um
samstaií vinstriflokkanna. Mér er
það einnig minnisstætt frá þessari
hörðu lotu, að Jóhanna hafði það á
orði, að aldrei skyldi hún í ríkisstjóm
með Ólafi Ragnari Grímssyni."
Hver telurðu að sé ástæðan fyr-
ir þessum sinnaskiptum Jóhönnu
„Ég tel að Þjóðvaki með Jóhönnu
í broddi fylkingar sé að leita fyrir sér
á þessum vinstrimarkaði og þessar
yfirlýsingar hennar eru hluti af þeim
þreifingum. Það er þó varhugavert
að taka þetta tal alvarlega, þvf ekki
er langur tími liðinn frá því að Jó-
hanna lýsti því yfir að hún ætti auð-
veldara að starfa með Davíð Odds-
syni en Jóni Baldvin Hannibals-
syni - og þá væntanlega með okkur
hinum, fyrrverandi félögum hennar í
Alþýðuflokknum. Mér finnst þetta
satt best að segja hálfhlálegt útspii
hjá Jóhönnu."
En nú fór ágætlega á með ykkur
Jóhönnu innan þingflokksins; hef-
ur hún komið þér á óvart og vald-
ið vonbrigðum?
„Auðvitað hefur hún komið mér á
óvart; til að mynda með fyrrnefnd-
um yfirlýsingum sínum sem benda
til sveigjanleika sem ég vissi ekki að
hún ætti til. Mestu vonbrigði mín
með Jóhönnu hafa þó sennilega fal-
ist í þeirri staðreynd, að hún hefur
hvað eftir annað lýst því yfir að hún
hafi gert þetta og hún hafi gert hitt.
Þetta hljómar einsog hún hafi staðið
einsömul í þessu stríði öllusaman.
En það er nú svo með ráðherra - að
minnsta kosti í mínum flokki - að
þeir þurfa fulltingi þingflokksins til
að ná fram baráttumálum sínum.
Stuðningur eigin þingflokks er al-
gjör nauðsyn til þess að mál fái af-
greiðslu þingsins - allavega á fyrstu
stigum. Það hefur vitaskuld marg-
sinnis gerst á þessu kjörtímabili að
mál ráðherra hafa verið send tilbaka
þar sem þingflokkurinn hefur ekki
samþykkt þau ýmissa hluta vegna.
Það háttar nefnilega þannig til í
þingflokki Alþýðuflokksins að
meirihluti ræður för. Mínar persónu-
legu skoðanir hafa auðvitað oft orðið
undir í þingflokknum og ég hef þá
kyngt vilja meirihlutans. Þannig eru
leikreglur lýðræðisins. Það væri nú
þokkalegt ástandið, ef fólk hlypi
ávallt brott í hvert skipti sem það
yrði undir í stjómmálum. Hvað varð-
ar næstu ríkisstjórn þá vil ég skoða
alla möguleika á stjómarsamstarfi að
loknum kosningum. Mér er engin
launung á því að ég vil miklu fremur
vera innan ríkisstjómar með áhrif
heldur en fyrir utan áhrifalaus. Það
þýðir hinsvegar ekki að ég sé til í að
kokgleypa hvaða mál sem er til að
komast í stjóm. Við jafnaðarmenn
munum vega og meta málin þegar
þarað kemur og ganga óbundnir til
þessara kosninga sem annarra."
Þegar þú tókst sæti á Alþingi lá
fyrir að fímm af tíu þingmönnum
Alþýðuflokksins urðu að bera hit-
ann og þungann af starfl flokksins
á þingi þarsem aðrir þingmenn
flokksins urðu ráðherrar. Hvaða
nefndum hefur þú stýrt?
„Ég var formaður heilbrigðis- og
trygginganefndar í tvö ár. Einnig hef
ég setið í Iandbúnaðamefnd, alls-
herjamefnd, samgöngunefnd og fé-
lagsmálanefnd. Það var í sjálfu sér
afar skemmtileg tilfinning að koma
nýr inná þing og taka við for-
mennsku í svo stórri nefnd sem þessi
fyrstnefnda er; nefnd þarsem heil-
mikið gekk á. A þessum tíma var
verið að vinna að talsverðum breyt-
ingum á heilbrigðis- og trygginga-
kerfinu. Stjórnarandstaðan fór mik-
inn gegn þessum breytingum. Það
var sagt fullum fetum að verið væri
að rústa velferðarkerfið og enn heyr-
ist þessi söngur annaðslagið; að það
sé verið að eyðileggja heilbrigðis-
kerfið. Slíkar fullyrðingar em þeim
sem mæla til skammar. Heilbrigðis-
kerfið á íslandi er mjög gott. Að
sjálfsögðu hafa allir þar aðgang sem
á þurfa að halda og þannig á það að
vera. Kerfið hlýtur hinsvegar alltaf
að vera í stöðugri endurskoðun þar-
sem um það bil íjörtíu prósent ríkis-
útgjalda renna til þess. Það er lífs-
nauðsynlegt fyrir íslenska velferðar-
kerfið að vera í stöðugri endurskoð-
un og að leitað sé leiða til hagræðis
og spamaðar. Annars horfúm við
uppá bákn sem við munum ekki ráða
við og hin sjálfvirka útgjaldaaukning
mun vaxa okkur yfir höfuð. Gæði ís-
lenskrar heilbrigðisþjónustu eru ein
hin mestu í heiminum í dag. Þýðir
það, að búið sé að rústa íslenska heil-
brigðiskerfinu? Fyrir utan störfin hér
heima hef ég síðan setið þing Sam-
einuðu þjóðanna og Evrópuráðsins
þar sem ég hef verið formaður sjáv-
arútvegsnefndar.“
Eftir breytingar sem urðu á
skipan ráðherraliðs Alþýðu-
flokksins gegndirðu embætti for-
manns fjárlaganefndar. Þetta er
mikilvægasta nefnd Alþingis og
sumir segja ráðherraígildi að
stjórna henni. Hvernig tilfinning
var að taka þarna við og síðar
þingflokksformennskunni?
„Þingflokkurinn fór þess á leit við
mig að ég tæki að mér formennsk-
una í fjárlaganefnd við breytingarnar
sem urðu þegar Karl Steinar
Guðnason og Jón Sigurðsson huríú
af vettvangi þingsins og ég verð satt
best að segja, að það kom mér nokk-
uð á óvart. Ég var svosem ekki lengi
að segja já við þeirri bón og hef ekki
séð eftir því. Fjárlaganefndin hefur
reynst ákaflega merkilegur og góður
skóli. Þekkingin sem maður aflar sér
þar inni er yfirgripsmikil og vinnan
er hörð. Sérílagi var álagið mikið í
byrjun þegar ég var að setja mig inní
hlutina. Það hefur verið mjög
ánægjulegt að stýra nefndinni. Þó ég
segi sjálfur frá held ég að mér hafi
tekist bærilega við að stýra fjárlaga-
nefnd Alþingis. Þegar Rannveig
Guðmundsdóttir lét síðan af for-
mennsku í þingflokknum til að taka
við félagsmálaráðherraembætti
Guðmundar Arna Stefánssonar
þá komu félagar mínir í þingflokkn-
um til mín og æsktu þess að ég tæki
þar við formennskunni. Það var mér
Ijúft og skylt að verða við þeirri bón
og mikið traust sem mér var þarna
sýnt þar sem ég var þá þegar formað-
ur stærstu nefndar þingsins. Ég hef
haft mikla ánægju af því að gegna
starfi formanns þingflokksins, þó
svo að á stundum hafi álagið verið
mikið. En það er með þá nefnd ein-
sog aðrar: vinnan er ærin, hvert sem
menn líta. Ég hef hinsvegar alltaf
haft gaman af því að vinna - cn get
síðan átt það til að taka letiköst þeg-
ar það á við.“
Hvernig á næsta ríkisstjórn að
glíma við fjárlagahallann?
„Ég hef ákveðnar skoðanir á því.
Það er að segja, ég er tilbúinn að
ræða allar leiðir, úrræði og hug-
myndir þarað lútandi. Ég held við
þurfum að líta sérstaklega á blandað-
ar leiðir. Ef við emm að hugsa um
aukna skattlagningu þá vil ég eink-
I„Eg man fyrst eftir mér á vappi í kringum
stjórnmálin í þingkosningunum árið 1959
þegar ég var átta ára gamall og gekk þá
erindagjörða fyrir Alþýðuflokkinn, svosem
einsog alltaf uppfrá því."
nú?
I„Þrátt fyrir að hinn almenni kjósandi sé ekki
stöðugt að hugsa um etnahagsmálin þá eru
þau samtsem áður hvati alls sem gera þarf.
Ef þjóðin hefur ekki traustan efnahagsgrundvöll
þá verður ekkert áframhald á framförum
í þessu landi."
I„Jón Baldvin er langfremstur meðal jafningja
í íslenskum stjórnmálum, réttsýnn og
umbótasinnaður róttæklingur og hefur sem
slíkur eignast fjöldann allan af hatrömmum
andstæðingum. Alþýðuflokkurinn er eini
byltingarflokkurinn í íslenskum stjórnmálum."