Alþýðublaðið - 23.03.1995, Page 12

». * ✓
\WRE WU7
4 - 8 farþega og hjóiastóiabílar
5
MÞYBUBLMÐ
^ 'i ^
\WRE VF/ÍZ/
4 - 8 farþega og hjóiastólabílar
5 88 55 22
Fimmtudagur 23. mars 1995
47. tölublað - 76. árgangur
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Alþýöuflokkurinn seturfram afdráttarlausar tillögur í kosningastefnuskrá sinni um hvernig jafna
megi vægi atkvæða og liður í því er að gera landið allt að einu kjördæmi
Einn maður - eitt atkvæði
„Misvægi atkvæða er misvægi
mannréttinda. Reglan einn maður -
eitt atkvæði er homsteinn lýðræðis.
Á Íslandi er munur á atkvæðavægi
meiri en þrefaldur milli kjördæma.
Alþýðuflokkurinn - Jafnaðarmanna-
flokkur íslands - vill jafna vægi at-
kvæða til frambúðar með því að gera
landið að einu kjördæmi," segir í
kosningastefnuskrá Alþýðuflokksins
- Jafnaðarmannaflokks íslands.
Sé flakkarinn (63. þingmaðurinn)
ekki talinn með eru nú 1.315 kjós-
endur að baki hveijum þingmanni
Vestfjarða, en 4.078 kjósendur að
baki hveijum Reykjavíkurþing-
manni. Með öðmm orðum vegur 3,1
reykvískt atkvæði jafn þungt og eitt
vestfirskt en það er mesta misvægi
milli tveggja kjördæma nú. Misvæg-
ið milli Vestfirðinga
og Reyknesinga er þó
svipað. Einnig má
nefna að atkvæði
Norðlendings vestri
vegur nærri tvöfalt á
við atkvæði Norðlend-
ings eystri.
„Núverandi fyrir-
komulag kjördæma og
kosninga á íslandi er
með öllu óviðunandi,
og þótt misvægi at-
kvæða sé veigamesta
ástæðan, em þær miklu
fleiri. Nefna má:
■ Kjördæmaskiptingin dregur úr
samkennd og styður gæslu sérhags-
muna á kostnað heildarhagsmuna.
■ Á sérhveiju þingi síðan 1959 hafa
setið menn með rétt ríflega 500 at-
kvæði að baki sér, meðan ekki hafa
náð kosningu frambjóðendur með að
minnsta kosti 2.200 og allt upp í
3.500 atkvæði kjósenda að baki sér.
Þannig hafa allan tímann verið utan
þings frambjóðendur með að
minnsta kosti fimmfalt það atkvæða-
magn sem dugði öðmm til að komast
á þing.
■ Möguleikar kjósenda til að velja
eða hafna einstökum frambjóðend-
um eru í reynd nær engir. Eftir breyt-
ingar á kosningalögum 1987 þarf
helmingur kjósenda framboðslista
að leggjast á eitt til að ná fram breyt-
ingu á röð ífambjóðenda. Áður gátu
til dæmis 12% kjósenda í Reykjavík
fært frambjóðanda upp um eitt sæti.
Fyrir 1959 þurfti aðeins 4% kjós-
Vægi atkvæða eftir kjördæmum. Lengri súla þýðir meira vægi. Flakkar-
inn er ekki talinn með Vestfjörðum.
■ Ef reynt yrði að jafna atkvæða-
vægi án þess að breyta kjördæma-
skipaninni yrðu þingsæti hinna
minni kjördæma svo fá að í raun
myndaðist
„Sé flakkarinn (63. þingmaðurinn) ekki talinn
með eru nú 1.315 kjósendur að baki hverjum
þingmanni Vestfjarða, en 4.078 kjósendur að
baki hverjum Reykjavíkurþingmanni.
Með öðrum orðum vegur 3,1 reykvískt
atkvæði jafn þungt og eitt vestfirst en það
er mesta misvægi milli tveggja kjördæma nú.
Misvægið milli Vestfirðinga og Reyknesinga
er þó svipað. Einnig má nefna að atkvæði
IMorðlendings vestri vegur nærri tvöfalt
á við atkvæði Norðlendings eystri."
enda til að ná sama marki.
■ Reiknireglur kosningalaganna eru
of flóknar og viðkvæmar, enda soðn-
ar saman í hrossakaupum.
tveggja flokka
kerfi á lands-
byggðinni. að-
eins tveir stærstu
flokkarnir ættu
möguleika á
þingsætum í
minnstu kjör-
dæmunum.
■ Ein skýring á
lágu hlutfalli
kvenna og ungs
fólks á Alþingi
Islendinga er
fjöldi lítilla kjör-
dæma þar sem flestir listar eiga að-
eins möguleika á einum þingmanni,
þ.e. efsta manni listans. Hlutur
kvenna og ungs fólks meðal efstu
manna hefur sögulega verið afar rýr
og lítið batnað, þótt hann hafi skánað
á framboðslistum almennt. Færri og
stærri kjördæmi, þar sem stærri hluti
lista næði kjöri, gætu orðið til þess
að endurspegla þjóðina betur og
auka þar með hlut kvenna og ungs
fólks á þing,“ segir í kosningastefnu-
skránni.
Alþýðuflokkurinn hefur skýra
stefnu í þessu mikilvæga máli. Hann
telur misvægi atkvæða, þar sem sum
atkvæði vega allt að þrefalt á við
önnur, brot á grundvallarmannrétt-
indum í lýðræðisþjóðfélagi. Alþýðu-
flokkurinn vill að kjördæmaskipt-
ingin verði lögð af og landið verði
eitt kjördæmi, samfara því að haldið
verði áfram á braut valddreifingar til
stærri og öflugri sveitarfélaga, sem
Alþýðuflokkurinn hefur haft forystu
um. Jafnframt verði valfrelsi kjós-
enda um einstaklinga aukið. Koma
megi í veg fyrir offjölgun þingflokka
með þvi að setja í lög ákvæði um
lágmarksfylgi til að flokkur fái þing-
niann.
„Saga jafnaðarstefnunnar er sam-
ofm sögu mannréttindabaráttu al-
þýðufólks hvar sem hún hefur náð að
festa rætur. Á upphafsárum hreyf-
ingar jafnaðarmanna var barist fyrir
því að pólitísk réttindi væru óháð
efnum, kynferði og búsetu.
Þessar grundvallarforsendur jafn-
aðarstefnunnar hafa ekkert breyst;
þær eru jafnsannar í dag og þegar
þær voru fyrst fram settar. Til að
jafna kosningarétt mótaði Alþýðu-
flokkurinn þegar á fýrstu árum sín-
um þá stefnu sem flokkurinn hefur
enn í dag: Að landið skyldi gert að
einu kjördæmi. Rökin fyrir þessari
róttæku breytingu eru jafnsterk nú
og fyrir 70 árum. Jafn atkvæðisréttur
eru grundvallar mannréttindi sem
ekkert er verslunarvara eða skipti-
mynt fyrir önnur réttlætismál eða
stefnumál í stjómmálum. íslendingar
eru fámenn þjóð í samfélagi þjóð-
anna. Á tímum aukinnar alþjóðlegrar
samvinnu og samkeppni er nauðsyn-
legt að við séum öll á sama báti.
Heildarhagsmunir verða að hafa for-
gang umfram sérhagsmuni. Jöfnun
atkvæðisréttar er réttlætismál, og af-
nám kjördæmaskiptingarinnar er
löngu tfmabær skipulagsbreyting í
íslensku stjórnarfari. Það er eina
leiðin til að tryggja öllum lands-
mönnum skilvirkari stjómsýslu og
betra lýðræði til frambúðar,“ segir að
lokum í kosningastefnuskrá jafnað-
armanna.
Þarsem Djöflaeyjan rís, saga Einars Kárasonar um fólkiö íThulekampnum, ætlar að lifa lengi með þessari þjóð en hún kom út árið
1983. Áföstudagskvöldið verður leikgerð Kjartans Ragnarssonar upp úr þeirri bókfrumsýnd hjá LA
Spákonur, töffarar og annað pakk
lrJú, Þar sem Djöjlaeyjan rís er
stærsta verkefni Leikfélags Akureyr-
ar þetta leikárið“ sagði Viðar Egg-
ertsson, leikhússtjóri Leikfélags
Akureyrar, í samtali við Alþýðublað-
ið. Hann sagði jafnframt að Akur-
eyringar ættu vel að kannast við
braggafólkið sem birtist á sviði
gamla Samkomuhússins því bragga-
hverfi var vissulega til staðar þar
sem og í Reykjavík eftir stríðsárin.
Þá var mikill uppgangur í öllum iðn-
aði og talsvert af húsnæðislausu
fólki sem vann við hann og fann sér
bólstað í bröggum. Viðar neitaði al-
farið að nota tækifærið og koma
þeirri yfirlýsingu á framfæri að Leik-
húsið á Akureyri væri einstaklega tú-
ristavænt fyrirbæri. Taldi sig ekki
þurfa að afsaka tilvistina á þeim nót-
um.
Leikstjóri sýningarinnar er Kol-
brún Halldórsdóttir og er hún eng-
inn grænjaxl í að setja upp viðamikl-
ar sýningar - auk þess sem hún er
Eyfirðingum kunn á því sviði. Kol-
brún leikstýrði til dæmis LeðwbUik-
unni hjá LA fyrir tveimur árum.
Leikgerðin er eftir K jartan Ragn-
arsson sem hann vann upp úr sam-
nefndri skáldsögu Einars Kárason-
ar. Það má segja að leikgerðin sé
hálfgerð brú yfir í kvikmynd sem
Friðrik Þór Friðriksson ráðgerir að
taka næsta sumar en Einar skrifar
kvikmyndahandritið. Það væri þvf
synd að segja að þetta efni sé ekki
vel nýtt.
Viðar Eggertsson er sérlega
ánægður með leikaralið sitt sem
hann segir að sé einkar hæfileikaríkt
í bland við eldri standarda LA eins
og Sunnu Borg sem leikur Gógá og
Þráinn Karlsson sem leikur heimil-
isföðurinn Tomma. Það er Sigurveig
Jónsdóttir sem fer með hlutverk
Bergljót Arnalds sem Dollí og Rósa Guðný Þórsdóttir sem Þórgunnur.
hinnar litríku spákonu Karólínu.
Yngri leikarar eru margir að fara
með sitt stærsta hlutverk eftir út-
skrift. Þórhallur Gunnarsson leik-
ur inn eitilharða töffara Badda, hlut-
verk Dollíar er í höndum kynbom-
bunnar Bergljótar Arnalds og
bróðirinn Tomma, sem er svoldið
„innísér", leikur Dofri Hermanns-
son. Rósa Guðný Þórsdóttir er í
hlutverki Þórgunnar sem er móðir
Grjóna sem Sigurþór Albert
Heimisson túlkar. Rósa leikur fer
Ifka með hlutverk kærustu Badda
þannig að hún rokkar talsvert í aldri.
„Rósa getur allt,“ segir Viðar sann-
færður um ágæti Rósu sem leikkonu.
Og það er ekki úr lausu lofti gripið
hjá leikhússtjóranum.
Þessir skipa einnig stór hlutverk í
sýningunni þó þeir séu ekki á svið-
inu: Axel Hallkell Jóhannesson
annast búninga og leikmynd, Karl
Olgeirsson er tónlistarstjóri og Ing-
var Björnsson lýsir.
Álþýðublaðið fékk að skyggnast í
leikskrána en þar er að finna glóð-
volgar greinar eftir þá Einar og
Kjartan og birtast hér brot úr þeim.
Einar Kárason: „... Af þessu
drógu dám þau skrif sem hægt er að
fmna frá blómatíma „kampanna",
eins og braggahverfm voru kölluð;
þar var oftast að fmna skelfilega út-
málun á eymd og hörmungum, ekki
síst í blaðaviðtölum við herskálabúa,
og raunar fróðlegt að sjá sfðari tíma
viðtöl við þessa sömu íbúa sem
minnast þá braggahverfanna sem
einhverrar frjálsrar hippanýlendu
þarsem listamenn og lífskúnstnerar
áttu áhyggjulausa daga við söng og
glens. Allt getur þetta verið rétt og
satt, en mestu skiptir að þama safn-
aðist saman allskyns fólk, héðan og
þaðan af landinu, drykkjumenn,
galdrakonur, íþróttagarpar, heims-
homaflakkarar, á óborganlegum
tíma í sögu þjóðarinnar, þegar sam-
félag norrænna víkinga, sem furðu
lítið hafði breyst í þúsund ár, var
skyndilega komið inná þjóðbraut
veraldarinnar, og nýjasta popptón-
listin ómaði í loftinu og glæsibílar
streymdu um götur og flugvélar
fylltu loftin - þá hlaut eitthvað
skemmtilegt að
gerast.“
Kjartan Ragn-
arsson: „Ég kom
svo með þá hug-
mynd, veturinn
1985, við þriðja
bekk í Leiklist-
arskólanum,
sem ég átti að
Viðar kenna í þijár
Eggertsson. vikur, að við
myndum setja
okkur það verk-
efni að skoða
hvemig maður
vinnur leikrit
upp úr bók. Ég
hafði leikgert
Ojvitann eftir
Þórberg Þórð-
arson nokkmm
Kjartan ámm áður og
Ragnarsson. fannst kannski
vera eitthvert líf
í Eyjabókunum
sem myndi
sprikla upp á
sviði, bara ef við
fyndum því rétt
form á tjölun-
um. Þessi viku-
vinna með tjöl-
skyidunni í
Einar Kárason. Gamla húsinu,
gerði mig svo
spenntan fyrir efninu að ég gat ekki
hætt að hugsa um að fá að vinna eitt-
hvað meira upp úr því. Ég fékk síðan
að spreyta mig á þessu verkefni í
Skemmu Leikfélags Reykjavíkur
vestur á Bráðræðisholti veturinn
1986-87. Það er í sem skemmstu
máli frá því að segja, að þetta var
einhver sú eftirminnilegasta vinna
sem ég hef komið nálægt í Ieikhúsi.“
„Viskídrykkja, taumlaust kvenna-
far, ískaldur húmor, sviðsfram-
koma á heimsmælikvarða og
seiðandi rödd...Þennan lífsstíl
Dean Martin og félaga viljum við
hafa í hávegum," segja Karl Pétur
Jónsson og Stefán Sigurðsson.
A-mynd: E.ÓI.
Heljarmikil hátíð til
heiðurs goðinu Dean
Martin verður haldin í
kvöld í Þjóðleikhúskjall-
aranum: Dínó lifir
Dínó
átti við
Marilyn á
undan
Kennedy
„Mímisbar rúmarekki nægjanlega
marga,“ segja þeir Karl Pétur Jóns-
son og Stefán Sigurðsson í samtali
við Alþýðublaðið, en þeir fara ekki
leynt með aðdáun sína á Dfnó eins
og þeir kjósa að kalla Dean Martin.
Til heiðurs goðinu halda þeir félagar
mikla háríð í Þjóðleikhúskjallaran-
um í kvöld.
En hvað er það sem gerir Dínó að
Dínó? „Það er viskídrykkja, taum-
laust kvennafar, fskaldur húrnor,
sviðsframkoma á heimsmælikvarða,
seiðandi rödd og virðingarverð af-
staða til lífsins. Hann var á toppnum
þegar hann var með sjónvarpsþætt-
ina á árunum 1960 til 1970. Þá lék
hann í sínum bestu myndum og var
að skemmta sér og öðrum í Las Veg-
as með Franky boy, Sammy Davis
Jr. og Peter Lawford. Þeir vom all-
ir búnir að eiga við Marilyn Monroe
áður en Kennedy-bræður komust í
hana. Og er það ekki toppurinn?
Vinimir vom með nokkur partý-hús,
til dæmis eitt á Malibu-ströndinni og
annað í Las Vegas, og þá erum við
að tala um partýhús með þyrlupalli
og öllu tilheyrandi. Þar svölluðu þeir
fyrir og eftir skemmtanir en á
skemmtununum predikuðu þeir
gjarnan siðlegt líferni og vöruðu við
áhrifum sfðhærðra rokkara frá Bret-
landseyjum. Þennan lífsstíl Dean
Martin og félaga viljum við hafa í
hávegum."
Fjöldi aðdáenda Dínós kemur
fram við þetta tækifæri: Astralsextett
Helga Björnssonar sem leikur ein-
göngu lög sem Dean gerðu fræg.
Raggi Bjama lætur ekki sitt eftir
liggja og tekur dúett með Helga.
Björn Jörundur, Magnús Jónsson
og tveir leynigestir taka síðan lagið.
Finar Kárason. sem lengi hefur
dýrkað Dean, flytur erindið Dean
Martin og eilífðin og hljómsveitirnar
Kósí og Skárr’en ekkert koma frarn.