Alþýðublaðið - 14.12.1995, Qupperneq 10

10
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
HELGIN 14. - 17. DESEMBER 1995
Sinfóníuhljómsveitin
Jólatón-
leikar á
laugardag
Sinfóníuhljómsveit íslands
heldur jólatónleika í Háskólabíói á
laugardaginn klukkan 14.30. Sem
endranær eru þessir tónleikar ætl-
aðir allri ljölskyldunni. Mikið af
upprennandi listafólki tekur þátt í
tónleikunum að þessu sinni, þar á
meðal 180 manna bamakór, 15 ára
gamall píanóleikari og fjórir ungir
einsöngvarar.
Tónleikamir heíjast á Hátíðar-
forleik eftir rússneska tónskáldið
Dimtri Shostakovich. Tignarleg
lúðragjöll í upphafi og lok verksins
boða mikil hátíðahöld. Tónleikam-
ir bera upp á afmælisdag Beetho-
vens sem var fæddur 16. desember
1770 og liðin em nákvæmlega 200
ár frá að hann samdi sinn fyrsta pí-
anókonsert. Því var ákveðið að fá
ungan píanóleikara til þess að leika
lokaþátt konsertsins. Fyrir valinu
varð Ástríður Sigurðardóttir
sem er nemandi í Tónlistarskólan-
um í Reykjavík. Að loknum píanó-
konsert verður leikið „Haustið“ úr
Árstíðunum eftir Glazunov.
Seinni hluti tónleikanna verða
helgaðir jólunum og þá munu fjór-
ir einsöngvarar og 180 manna
bamakór flytja helgileikinn „-
Hljóðu jólaklukkumar" eftir hjón-
in Walter & Carol Noona. Að
lokum syngja kóramir jólalög og
jólasálma og er vonast til að áheyr-
endur taki undir. Hljómsveitar-
stjóri er Bernharður Wilkinson
en Lovísa Jónsdóttir kynnir og
sögumaður.
Einsöngvarar á jólatónleikunum
verða Árný Ingvarsdóttir, Guðrún
Árný Karlsdóttir, María Marteins-
dóttir og Rúrik Fannar Jónsson.
Kósý í
Kaffileik-
hú sinu
Næstkomandi föstudagskvöld,
15. desember, heldur unglinga-
hljómsveitin Kósý jólatónleika í
Kaffileikhúsinu í Hlaðvarpan-
um. Drengirnir í Kósý er þekkt-
ir fyrir huggulega tónleika með
skemmtilegum uppákomum en
þeir hafa nýlega gefið út geisla-
plötuna Kósý jól sem hefur hlot-
ið góðar viðtökur.
Sannkölluð jólastemmning
mun ríkja í Kaffileikhúsinu á
föstudagskvöldið þar sem
hljómsveitin bregður á leik og
flytur skemmtileg lög úr ýmsum
áttum. Á dagskránni verða aðal-
lega jólalög en einnig ýmis dæg-
urlög, bannlög, ástarlög og
fleira.
Húsið opnar klukkan 20:00 en
tónleikarnir hefjast klukku-
stund síðar. Léttar jólaveitingar
verða í boði.
Illugi Jökulsson skrifar
Deilum á dómarana!
Nú vita litlar stúlkur sem búa við þetta hræðilega böl, að einhver
svívirðir þær á þennan hátt, nú vita þær að það þýðir lítið að
kæra, því bara ef illræðismaðurinn neitar staðfastlega, og þær
eru ekki svo heppnar að bera blæðandi sár eftir svívirðingarnar,
þá munu ábúðarmiklir dómarar í nýstraujuðum skikkjum
segja þær vera að ljúga.
Fyrir nokkru síðan gengu þrír dómarar við
Héraðsdóm Reykjaness út af skrifstofu sinni
og bjuggust til að dæma í máli lítillar stúlku
sem hafði sakað afa sinn um það sem ævin-
lega er kallað kynferðisleg misnotkun. Ég
veit ekki nema dómaramir hafi fyrst allir far-
ið í skikkjur, áður en þeir kváðu upp dóm-
inn, til að undirstrika mikilvægi sitt, rétt eins
og litlir strákar fara í skikkjur þegar þeir ætla
að vera óvenju ábúðarmiklir í riddaraleik.
Því miður var hér ekki um neinn leik að
ræða, heldur sérlega sorglegt og átakanlegt
mál - eins og öll þau mál reyndar sem snúast
um kynferðislega misnotkun á bömum.
Ég ætla í framhjáhlaupi að spyijast fyrir
um hvort ekki mega finna eitthvert annað
heiti á þessi andstyggilega fyrirbrigði; kyn-
ferðisleg misnotkun á bömum þykir mér
nefnilega hálft í hvom gefa til kynna að þótt
þessi kynferðislega mrinotkun sé vissulega
ámælisverð, þá sé líka til einhver eðlileg
kynferðisleg notkun. Maður nokkur stakk
því að mér hvort ekki væri bæði einfaldara
og réttara að tala hreinlega um kynferðisleg-
ar misþyrmingar. Það orð hefur það sér til
ágætis að vera andstæða sagnarinnar að
þyrma, og það sem hér er um að ræða er líka
í öllum tilfellum misþyrming.
En þetta var útúrdúr og ekki til þess ætlað-
ur að draga úr alvöru málsins.
Þetta var alvarlegt mál, þungbært. Stúlkan
sakaði afa sinn um kynferðislegar misþyrm-
ingar ámm saman, og það kom líka upp úr
dúmum að móðir litlu stúlkunnar kvaðst
hafa orðið fyrir sams konar misnotkun frá
hendi mannsins - föður síns - þegar hún var
ung. Þennan vitnisburð allan hlýddu dómar-
amir þrír á, og síðan komust þeir að þeirri
niðurstöðu að litla stúlkan væri að ljúga. Því
auðvitað var það niðurstaðan; maðurinn var
sýknaður og það þýðir að dómaramir töldu
stúlkuna ekki segja satt; ef þeir hefðu talið
hana segja sett hefðu þeir náttúrlega dæmt
afa hennar sekan, skyldi hver venjulegur
maður ætla.
Að vísu tóku dómaramir fram að fram-
burður litlu stúlkunnar væri „nokkuð trú-
verðugur", eins og þeir komust svo smekk-
lega að orði, og sálfræðingur fullyrti að hún
segði satt, en maðurinn neitaði staðfastlega
allan tímann, svo dómaramir urðu að ákveða
hvor aðila væri að Ijúga og þeir kusu - sam-
kvæmt dómvenju, sögðu þeir sjálfir - að trúa
því upp á litlu stúlkuna, sem þeir hafa þá
sjálfsagt talið hafa ásakað afa sinn um kyn-
ferðislegar misþyrmingar bara að gamni
sínu.
Þeir tóku fram að það veikti mjög mál
saksóknara að rannsóknarlögreglumenn og
starfskona Stígamóta myndu ekki nógu vel
eftir fyrstu yfirheyrslum í málinu, sem hófst
fyrir tveimur ámm, og eina haldbæra sönn-
unargagnið í málinu væri því upphaflega
lögregluskýrslan. Og hún dugði bersýnilega
ekki fyrst maður neitaði svo staðfastlega.
Þetta síðasta myndi mér þykja fyndið ef
málið væri ekki sorglegt. Það mun vera mik-
il huggun fyrir glæpamenn í landinu að
dómurum þyki lögregluskýrslur nú allt í
einu ekki nógu brúkleg sönnunargögn, bara
ef þeir neita nógu staðfastlega.
En sem sé: Nú vita litlar stúlkur sem búa
við þetta hræðilega böl, að einhver svívirðir
þær á þennan hátt, nú vita þær að það þýðir
lítið að kæra, því bara ef illræðismaðurinn
neitað staðfastlega, og þær eru ekki svo
heppnar að bera blæðandi sár eftir svívirð-
ingamar, þá munu ábúðarmiklir dómarar í
nýstraujuðum skikkjum segja þær vera að
ljúga. Því vitanlega var það einmitt það sem
dómaramir sögðu litlu stúlkunni; og það er
næstum því eins og hvert annað klám að þeir
beri fyrir dómvenju í máli sem snýst um sví-
virðingar fullorðins manns á bamabami
sínu. Slík mál eiga að snúast um sannleika
og réttlæti, ekki dómvenjur.
En ekki tjóir að deila við dómarann, er ís-
desember
lenskt máltæki og alltaf til þess vitnað við
svona tækifæri. Það má ekki deila við dóm-
arann. Þetta orðtak er ugglaust arfur frá þeim
tíma þegar alþýða landsins var kúguð og
barin og smánuð og svívirt af yfirvöldum af
öllu tagi. Þetta orðtak hefur sjálfsagt verið
fundið upp af dómumnum sjálfum, rétt í
þann mund að þeir dæmdu mann til að
hengjast fyrir snærisþjófnað, eða konu til að
drekkjast fyrir ólöglega bameign. Og orð-
takið átti svo sannarlega við rök að styðjast.
Islendingar vissu öldum saman að ekkert
þýddi að deila við dómarann, né önnur yfir-
völd. Síðan höfum við að vísu komist svolít-
ið til manns. Við emm sem betur fer loksins
farin að deila örlítið á yfirvöldin, en þá bara
á framkvæmdavaldið og löggjafarvaldið -
Alþingi og ríkisstjóm. Þriðji armur ríkisins,
dómsvaldið, er enn ginnheilagt í sínum
skikkjum og það þykir argasta ókurteisi að
almenningur leyfi sér að hafa skoðun á þeim
salómonsdómum sem dómarar landsins
kveða upp. Sú skoðun hlýtur ævinlega að
vera reist á sandi, því blessaður almenningur
er ekki löglærður; hefur ekki vald á hinum
merku fræðum sem dómarar landsins kunna
upp á sína tíu fingur.
Dómaramir em ópersónulegir, þeir tala
ofan úr skýjunum eins og ólympsguðimir,
nöfn þeirra em nærri aldrei nefnd, þeir vinna
á vemduðum vinnustað og þurfa aldrei að
standa fyrir máli sínu og útskýra dóma sína,
hvað þá dómvenjumar sem virðast ráða ör-
lögum manna. Einu sinni var það dómvenja
að hengja menn fyrir smáþjófnað sem var.
Dómaramir em eins og véfréttir innvígðra
og vei þeim sem telja sig þess umkomna að
hafa á þeim skoðun án þess að vera vígðir til
bræðralags lögfræðinnar. Það gildir einu
þótt hvað eftir annað komi í ljós að löglærð-
ir menn em hér um bil aldrei sammála um
neitt, og það er hægt að panta lögfræðiálit til
stuðnings næstum hvaða skoðun sem er;
lögfræðin er sem sagt happa og glappa fag;
samt tjóir ekki að deila við dómarann.
Enda væri það náttúrlega óþægilegt fyrir
dómarann; það gæti fallið blettur á vandlega
straujuðu skikkjumar þeirra, sparifötin
þeirra gætu kmmpast. Þeir gætu þurft að
sæta því að fólk sem hefur aldrei farið í lög-
fræðideildina færi að hafa skoðun á dómum
þeirra, færi jafnvel að víkja sér að þeim úti í
búð til að diskútera við þá nýjasta dóminn,
færi jafnvel að heimta að réttlæti réði dómn-
um en ekki staðfestlega neitun sakbomings
eða dómvenjur. Það væri mjög óþægilegt ef
fólk færi að deila við dómarann. Dómarar
em heilagir menn; þótt alþingismenn og ráð-
herrar séu það sem betur fer ekki lengur.
Dómaramir þrír sem kváðu upp dóminn í
þessu tiltekna máli, þeir sem kváðu litlu
stúlkuna ljúga, þeir heita Gunnar Aðal-
steinsson, Finnbogi Alexandersson og Pétur
Guðgeirsson.
Greinin er byggð á útvarpspistli sem höfundur flutti fyrir
skömmu í Ríkisútvarpið, Rás 1, og vakti nokkra athygli.
Hún er því birt hér að beiðni Alþýðublaðsins.
Atburdir dagsins
1799 George Washington, „faðir Banda-
ríkjanna", deyr. 1890 Eyrarbakkakirkja
vígð. 1 kirkjunni er altaristafla sem Lo-
vísa Danadrottning málaði árið 1891.
1906 Fyrsta þýska kafbátnum hleypt af
stokkunum. 1910 Útgáfa Vísis hófst.
Blaðið var sameinað Dagblaðinu árið
1981.1911 Norski landkönnuðurinn Ro-
ald Amundsen nær á Suðurpólinn fyrstur
manna. 1935 25 fórust í ofviðri sem gekk
yfir landið. 1977 Stórflóð og fárviðri olli
tjóni á suðurströndinni.
Afmælisbörn dagsins
Nostradamus 1503, franskur læknir,
stjömuspekingur og höfundur dularfullra
spádóma. Brynjólfur Sveinsson 1605,
biskup. Ingibjörg H. Bjarnason 1868,
skólastjóri og fyrsta konan sem kjörin var
á Alþingi. Georg VI 1895, varð konung-
ur Bretaveldis þegar bróðir hans, Játvarð-
ur VIII, afsalaði sér krúnunni. Lee Rem-
ick 1935, bandarisk leikkona.
Ord dagsins
Þann held eg ríða úr hlaðinu besl,
sem harmar engir svœfa.
Hamingjan fylgir honum á hest,
heldur í tauminn gæfa.
Síðasta vísa Jóns biskups Arasonar fyrir af-
tökuna, ort til Ara sonar hans.
Annálsbrot dagsins
Það haust kom ókyrleiki og plága af
vondum anda eður draugi í Trékyllisvík,
með því móti, að opt á einum degi og
mest í kirkjunni, þá prédikað var, vissu
menn ei betur, en hann hlypi ofan í kverk-
ar á fólki, svo það fékk mikla ropa og síð-
an ofurfylli, en þá það létti af, fann það á
sér ekkert mein; fengu það kvennpersón-
ur, sem óspilltar píkur vom.
Ballarannáil 1652.
Adalgata dagsins
Jafnaðarstefnan er aðalbrautin. Fram-
sóknarflokkurinn hefur aldrei verið ann-
að en afleggjarinn.
Jón Thoroddsen, 1898-1924, Alþýðubl. 1923.
Samningur dagsins
Semjum aldrei fyrir ótta sakir. En óttumst
aldrei að ganga til samninga.
John F. Kennedy.
Málsháttur dagsins
Oftar hótar boginn en hann hæfir.
Skák dagsins
Bandaríkjamaðurinn Paul Morphy var
snjallasti skákmeistari I9. aldar. I skák
dagsins hefur hann hvítt og á leik, svörtu
mönnunum var stýrt af hertoganum af
Braunschweig og greifanum Isouard.
Þeir félagar komu engum vömum við
gegn snillingnum sem nú gerði útum tafl-
ið með skínandi fallegum leik.
Hvítur mátar í tveimur leikjum.