Alþýðublaðið - 01.02.1996, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð a n i r

A að lögbinda lágmarkslaun
Flestar kosningar eru buddukosn-
ingar, segja sérfræðingar. Kjósendur
velja með hliðsjón af veskinu; spum-
ingin er: hvaða flokkur er líklegastur
til að gera það þykkara?
Ef hlustað er á þjóðarsálina má oft
heyra spumingar á borð við: „Hvemig
er ætlast til að maður lift á 55 þúsund
króna taxtalaunum á mánuði?“ Von er
að spurt sé. En raunveruleikinn er
þrátt fyrir allt ekki alveg svo svartur.
Skattakerfið hefur talsverð tekjujöfn-
unaráhrif.
H^bc^ðið |
Um daginn skrifaði ég um hjónin
Jón og Gunnu og skattana þeirra. Þau
eiga tvö böm, 6 og 8 ára, og em að
borga af húsbréfum 250 þúsund krón-
ur á ári. Ef Jón og Gunna hafa hvort
fyrir sig 55.000 krónur á mánuði í
laun, Verða ráðstöfunartekjur heimilis-
'ihs ekki 110.000 krónur, heldur
132.276 krónur þegar tekið hefur ver-
i§ tillit til barnabóta, bamabótaauka
óg"váxtabóta. Skattkerfið skilar þeim
því 20% kaupauka.
Ef þau fengju nú ríflega kauphækk-
un í prósentum talið, upp í 80.000
krónur hvort eða um rúm 45%, yrðu
launin samtals 160.000 krónur, en ráð-
stöfunartekjumar aðeins 150.281. Þær
hækka því aðeins um tæp 14%. Þessu
veldur hin nána tekjutenging sem er
innbyggð í bótareglumar og sú stað-
reynd, að skattprósentan hækkar með
laununum. Einmitt á bilinu 55-80 þús-
und krónur em jaðarskattar háir, sem
þýðir að þar er enn erfiðara en á öðr-
um bilum að afla aukakróna í budd-
una.
Þessi áhrif skattakerfisins fyrir
venjulegt fjölskyldufólk gleymast
yfirleitt í umræðunni; fólk einblínir á
launatöluna sjálfa, en eins og sjá má,
IÉg tel einfaldlega til góðs fyrir þróun atvinnu-
lífs hér á landi til lengri tíma að ekki sé unnt
að gera ráð fyrir hræódýru vinnuafli.
Tekjujöfnunaráhrif skattkerfisins
— Laun '—“Ráðstöfunartekjur
segir hún ekki alla söguna. Eins og
sést á meðfylgjandi línuriti yfir laun
fjölskyldunnar og ráðstöfunartekjur
eftir skatt, fletur skattakerfið tekjustig-
ann talsvert út. Þrefaldur launamunur,
frá 100 til 300 þúsunda, skilar aðeins
68% aukningu ráðstöfunartekna, eða
úr 128.694 í 215.829 krónur. Ég tel að
það væri óráð að gera tekjustigann
flatari en nú er. Jaðarskattar eru
komnir að hættumörkum og jafnvel
yfir þau.
Hvað er þá til ráða fyrir þá sem
lægst hafa launin? Fijálshyggjumenn
myndu eflaust segja, að einmitt tekju-
jöfnunaráhrif skattakerfisins korni
„arðræningjunum" til góða; ríkið sé í
raun að niðurgreiða launin íyrir vinnu-
veitendur. Hví ekki að taka þá á orð-
inu, nánast, og velta fyrir sér hug-
myndinni um lögbundin lágmarks-
laun, t.d. 75.000 krónur á mánuði fyrir
dagvinnu? Það er satt og rétt, að lög-
bundin lágmarkslaun hafa tilhneigingu
til að ýta þeim út af vinnumarkaði sem
af einhveijum ástæðum verða vinnu-
veitendum of dýrir með því móti. En
slík lögbinding hefur einnig ýmsa
kosti. I fyrsta lagi er ekki ótrúlegt að
ríkið hefði nokkrar tekjur af slíkri
breytingu, vegna þess að niðurgreiðsla
vinnulauna í gegn um skattakerfið
minnkaði. Þessar tekjur væri unnt að
nýta til að bregðast við vanda þeirra
sem hugsanlega dyttu út af vinnu-
markaði. (Þann varnagla hef ég við
þessu að engar tölur
eru fyrirliggjandi og úr
því þarf að bæta.) í
öðru lagi tel ég ein-
faldlega til góðs fyrir
þróun atvinnulífs hér á
landi til lengri tíma að
ekki sé unnt að gera
ráð fyrir hræódýru
vinnuafli. Við þurfum
að beina kröftum okk-
ar að því að þróa at-
vinnugréinar þar sem
vinnuaflið er ekki not-
að í stað véla heldur er
kjaminn í þeim virðis-
auka sem verið er að
selja. í þriðja lagi er
ekki verið að tala um
svo stórar upphæðir
sem hlutfall af veltu, til
dæmis í fiskvinnslu, að
þær ættu að valda telj-
andi erfiðleikum. í
raun eru ekki margir
starfsmenn á berstríp-
uðum lægstu töxtum
og upphæðin sem um
er að ræða á hvem þeirra heldur ekki
há. í fjórða og mikilvægasta lagi er
þetta mál sem höfðar til réttlætis-
kenndar fólks og sjálfsvirðingar, langt
umfram þann peningalega kostnað
sem af því hlýst.
Lögbinding lágmarkslauna er að
mínu mati umbótamál af því tagi sem
Alþýðuflokknum væri full sæmd af að
taka upp og beijast fyrir, nú á afmæl-
isári flokksins og Alþýðusambands-
ins.
Og næstu kosningar verða líka
buddukosningar. Eins og Ami Berg-
mann segir: gáum að því.
Höfundur er kerfisfræðingur og ritari
FFJ. Heimasíða: http://www.if.is/~villi
Margir sjálfstæðismenn
munu vera orðnir afar
óþreyjufullir eftir því að
komast á landsfund flokks-
ins, enda upplifa sannir
flokksmenn þar miklar
gleði- og sigurstundir í
ákafri samheldni. Lands-
fundinn átti sem kunnugt
er að halda í haust, en var
þá frestað og því borið við
að ekki væri rétt að hann
færi fram í skugga atburð-
anna á Flateyri. Þá var rætt
um að fundurinn yrði í
staðinn settur á með
hækkandi sólu snemma
vors. Nú eru hins vegar
komnar vomur á flokksfor-
ystuna og eru menn farnir
að ræða um að halda
landsfundinn ekki fyrr en í
haust - því er hvíslað að
þetta yrði haft svona til að
auðvelda Davíð Odds-
syni forsetaframboð. Ýms-
ir sjálfstæðismenn mega
hins vegar ekki til þess
hugsa að Davíð komist
upp með að fresta lands-
fundi, sem er æðsta valda-
stofnun flokksins, í heilt ár.
Eru menn farnir að rifja
upp sögur af gamla Jósef
Stalín sem hélt þing
Kommúnistaflokks Sovét-
ríkjanna 1934, en sá svo
ekki ástæðu til að kalla það
aftur saman fyrr en 1952,
að átján árum liðnum. Þarf
að taka fram að á þeim
tíma hafði samsetning
þingfulltrúa breyst allnokk-
uð...
Fyrir svona tveimur árum
var mikil umræða um
stöðu karla í vestrænu
samfélagi. Mörgum fannst
eins og karlar vissu ekki
lengur sitt rjúkandi ráð og
því þurfti ekki að koma á
óvart þegar jafnréttisráð
kom á laggirnar sérstakri
karlanefnd til að skilgreina
stöðu þeirra í nútímasam-
félagi. Þetta hefur þótt
gefa svo góða raun að að
nú hefur verið ákveðið að
framlengja líftíma nefndar-
innar og skipa í hana upp á
nýtt. Nefndarmennirnir
sem fá það hlutverk að
fylgja eftir ágætu starfi
fyrri nefndar eru Sigurður
Snævarr, hagfræðingur
hjá Þjóðhagsstofnun, Karl
Steinar Valsson frá emb-
ætti lögreglustjóra, Einar
Sveinn Árnason frá
menntamálaráðuneyti,
Sigurður Svavarsson,
framkvæmdastjóri Máls og
menningar og Hjörleifur
Sveinbjörnsson, fræðslu-
fulltrúi BSRB, en hann er
eins og flestir vita maður
Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur borgar-
stjóra...
h i n u m e g i n
"FarSide" eftir Gary Larson
-TT5Z
994 l*iWo<W Im /Oot by ikMiuf Pmi SyndÍMie
Blæjubíll! Blæjubíll!
fimm á förnum vegi
Eiga afreksmenn í íþróttum að hafa forgang um að fá ríkisborgararétt?
Marólína Magnúsdóttir
skrifstofumaður; Nei, af
hveiju ættu þeir að fá það?
Ólafur Steinarsson skrif-
stofumaður: Nei, það finnst
mér ekki.
Auðbjörg Erlingsdóttir
vegfarandi: Nei, þeir eiga
ekki að hafa forgang.
Gissur Ingólfsson vegfar
andi: Nei, alls ekki.
Filippía Guðbrandsdóttir
röntgentæknir: Já, það er
hið besta mál ef hægt er að
flýta fyrir umsóknum þeirra.
JÓN ÓSKAR
v i t i m e n n
Davíð Oddsson má að sönnu
kalla Hábein heppna íslenskra
stjórnmála.
Lesendabréf í DV í gær.
Tryggingarfélögin mynda fá-
okunarhring, sem lætur sníða
lög og reglur að þörfum sín-
um, og raka saman fé í skjóli
pólitískrar aðstöðu.
Jónas Kristjánsson í leiöara DV í gær.
Það er líka umhugsunarefni
hvort við viljum að það sé
fjárhagsgeta frambjóðenda
sem ræður því hverjir bjóða
sig fram þannig að það verði í
framtíðinni sport fyrir þá ríku
að fara í forsetaframboð.
Unnur Stefánsdóttir í DV í gær.
Öllum unnendum óperutón-
listar líður eins og munaðar-
leysingjum við þennan missi.
Luciano Pavarotti óperusöngvari um bruna
óperuhússins í Feneyjum. Mogginn í gær.
Það er ávalt álitamái hversu
nauðsynlegar kjarnorkutil-
raunir eru.
Forystugrein Morgunblaösins í gær.
Og hvernig stendur á því að
ótrúlega stór hluti þjóarinnar
trúir á álfa, tröll og endur-
holdgun?
Þórhallur Magnússon í bréf til Morgun-
blaösins í gær.
fréttaskot úr fortíð
Þegar
slöngur svelta
Slöngur geta soltið lengur en önnur
dýr. Til eru frásagnir um það, að
slöngum sé jafnaðarlega gefin fæða á
8 daga fresti, en stórar slöngur fá að-
eins mat þriðju hverja viku. Ein
slanga borðaði ekkert í 16 mánuði, en
þá fékk hún sér líka væna máltíð.
Hún gleypti nefnilega tvo grísi. Að
því búnu lagðist hún fyrir og svalt í 6
mánuði.
Alþýöublaðið
sunnudaginn
21. júní 1936