Alþýðublaðið - 01.02.1996, Síða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1996
■ Eva Perón var ein áhrifamesta kona tuttugustu aldar og
einnig sú umdeildasta. Aðdáendur hennar telja hana dýrling.
Andstæðingar hennar líta á hana sem valdasjúka og einræðis-
sinnaða konu sem aldrei hefði átt að komasttil valda. Kolbrún
Bergþórsdóttirfja11ar um Evu Perón.
ikko n a n
m va rð
j ó ð a r -
r I i n g u r
Eva ásamt eiginmanni sínum Juan. Hún er mér meira virði en fimm ráö-
herrar, sagði hann.
Eva Duarte fæddist árið 1919 f litlu
sveitaþorpi í Argentínu, ein fimm
systkina sem öll voru óskilgetin og al-
in upp í fátækt. Eva var einungis fjór-
tán ára þegar hún hélt til stórborgar-
innar Buenois Aires þar sem hún
hugði á frama í kvikmyndaleik. Hún
var reyndar vita hæfileikalaus en bjó
yfir gífurlegum viljastyrk og ákveðni.
Hennar aðferð við að koma sér á
framfæri var að leggja lag sitt við
valdamikla karlmenn sem í staðinn
fyrir næturgreiða komu henni á fram-
færi í skemmtanaiðnaðinum. Þessi
sambönd stóðu aldrei lengur en
nokkra mánuði og Eva stofnaði ein-
ungis til þeirra í því skyni að vinna að
frama sínum. Ást kom því ekkert við.
Þegar Eva var orðin forsetafrú Arg-
entínu var eitt fyrsta verk hennar að
falsa fæðingarvottorð sín og önnur
skjöl svo ekki yrði mögulegt að rekja
vafasama slóð hennar um götur stór-
borgarinnar. Þeim sem varð á að
minnast á lauslátt lífemi hennar hlutu
að launum fangelsisvist, barsmíðar
eða útlegðardóm. Sögufölsunin náði
svo hámarki í ævisögum sem Perón-
stjómin lét skríbenta sína sjóða saman
og byggðu á mærð og bulli. í einni
þeirra er að finna þessa setningu, sem
er dæmigerð fyrir samsuðuna alla:
Þetta er satt af því að Perón hershöfð-
ingi sagði það, og einnig vegna þess
að þetta er raunverulega sannleikur-
inn“.
Leikkonan og
hershöfðinginn
Árið 1943 hitti Eva Duarte Juan
Perón hershöfðingja. Hann var fjörtíu
og átta ára gamall og hún var tuttugu
og íjögurra ára. Þau hittust sama ár og
herforingjaklíka sem Perón var hluti
af tók völdin í Argentínu. Perón varð
verkamálaráðherra og verkalýðsfor-
ingjar komust brátt að raun um að það
borgaði sig að hlýða honum í einu og
öllu vildu menn ekki eiga fangelsisvist
á hættu. Perón tók að treysta völd sín
með stofnun nýrrar verkalýðshreyf-
ingar þar sem félagsmenn vom ófag-
lærðir verkamenn, „hinir skyrtulausu"
eins og þeir vom kallaðir. Hann naut
gífurlegra vinsælda þeirra á meðal og í
baráttu sinni fyrir völdum treysti Per-
ón á þennan hóp sem brást honum
ekki.
Árið 1945 var Perón orðinn hemað-
armálaráðherra og varaforseti lands-
ins. Hann var einnig valdamesti mað-
ur landsins, fasisti af gamla skólanum
og lýðskrumari eins og þeir gerast
verstir. Þegar sendiherra Bandaríkj-
anna í Argentínu sagði, eins og lá í
augum uppi, að herforingjastjóm Arg-
entínu væri ekkert annað en fasista-
stjórn, var svar Peróns: „Einhverjir
segja að ég sé að gera það sama og
nasistar gerðu. Það eina sem ég vil
segja er þetta: Ef nasistar gerðu það
sama og ég er að gera þá fengu þeir
réttu hugmyndina." Og þegar Perón
frétti af aftöku Mussolinis sagði hann:
„Mussolini var mesti maður þessarar
aldar, en honum urðu á ákveðin ör-
lagarík mistök. Eg, sem hef fordæmi
hans fyrir augunum, mun fylgja í fót-
spor hans en einnig forðast mistök
hans.“
Það vom þó nokkrir sem ekki vildu
sjá Perón fylgja í fótspor Mussolinis
og í október 1945 var hann sviptur
embætti og handtekinn. Þá lét Eva
Perón til sín taka. Hún hafði samband
við áhrifamenn í hernum og verka-
lýðsforingja sem Perón hafði komið til
áhrifa, og sagði þeim að nú yrðu þeir
að launa Perón stuðninginn og hugsa
um hag alþýðunnar, sem hún sagði að
hefði í Perón fundið mann sem væri
tilbúinn að frelsa hana frá fátækt og
eymd. Viðbrögðin létu ekki á sér
standa. Mótmælagöngur og verkföll
lömuðu landið og Perón var sleppt úr
haldi. Fyrsta verk hans eftir að hafa
endurheimt frelsið var að giítast Evu
og síðan tilkynnti hann um forseta-
framboð sitt.
Ásamt Evu fór hann út á meðal
fólksins með loforðalista þar sem al-
þýðunni var heitið því að vinnutími
yrði styttur, verkamenn skyldu fá hlut
af ágóða fyrirtækjanna og einnig hét
S B S
Igg
BORGARSKIFULAG REYKJAVIKUR
BORGARTÚN 3-105 REYKJAVlK ■ SlMI 563 2340 • MYNDSENDIR 562 3219
Til íbúa í Bústaða- og Smáíbúðahverfi
Boðað ertil fundar um byggingu leik-
skóla fyrir Bústaða- og Smáíbúðahverfi,
þriðjudaginn 6. febrúar kl. 17.30 í
Breiðagerðisskóla. Fjallað verður um
endanlega staðsetningu á leikskóla í
hverfinu. Borgarstjóri, formaður skipu-
lagsnefndar og formaður stjórnar
Dagvistar barna mæta á fundinum, auk
forstöðumanns Borgarskipulags og
borgarverkfræðings.
Borgarskipulag og borgarverkfræðingur.
Eva Perón. Hún var grimm og kaldlynd kona en argentínsk alþýða leit á
hana sem þjóðardýrling.
hann að veita konum kosningarétt, en
hið síðastnefnda var mikið baráttumál
konu hans.
Perón vann forsetakosningarnar,
ekki eingöngu vegna þess að hann var
lýðskrumari heldur vegna þess að
hann gerði það sem lýðræðisöfl lands-
ins gerðu ekki, en hefðu átt að gera;
hann mætti alþýðunni með steíhuskrá
þar sem hann lofaði úrbótum. Alþýð-
an trúði honum.
„Mig langar til að gelta"
Eva Perón var nú forsetafrú Argent-
ínu. Hún var hörkudugleg, metnaðar-
gjörn, algjörlega húmorslaus, skap-
mikil og ofstækisfull. „Án ofstækis
verður engu náð fram,“ sagði hún eitt
sinn og hún átti gnægð af ofstæki. Pól-
itísk sannfæring hennar byggði á ein-
faldri skiptingu; ást á þeim fátæku og
hatri á þeim ríku.
Andstæðingar hennar hötuðu hana,
en fengu fáu áorkað í baráttu við
valdamestu konu landsins. Eva var sú
manngerð sem gat ekki fyrirgefið og
þeir sem hún taldi sig eiga eitthvað
sökótt við lentu á svarta listanum
hennar, sem merkti einfaldlega að þeir
misstu atvinnu sína, voru fangelsaðir
eða sendir í útlegð. Það voru til ein-
staklingar í Argentínu sem eyddu
nokkrum árum í fangelsi vegna þess
eins að þeir gleymdu að taka ofan
þegar þeir stóðu fyrir ffaman mynd af
Evu.
Alþýðan flokkaðist ekki til and-
stæðinga en til hennar dreifði Eva
matvælum, lyfjum og peningum. Hún
sendi ekki fulltrúa sína til þess heldur
mætti sjálf. Margur verkamaðurinn
átti henni líf sitt að launa.
„Hún er mér meira virði en fimm
ráðherrar," sagði Perón um konu sína,
enda kom á daginn að þegar hún var
ekki lengur við hlið hans þá brást gæf-
an honum. Hún dýrkaði mann sinn, en
það var reyndar borgaraleg skylda
hvers manns í Argentínu þessara ára.
„Allt sem ég er, allt sem ég á, allt sem
ég hugsa og allar tilfinningar niínar
tilheyra Perón,“ messaði hún í einu af
þeim fjölda ávarpa sem hún steypti yf-
ir þjóðina. „Hann er okkar guð, við
getum ekki ímyndað okkur himnaríki
án Peróns. Hann er sól okkar, loftið
sem við öndum að okkur...“ - Og
þannig var haldið endalaust áfram í
vitleysilegum ávörpum sem meirihluti
þjóðarinnar virtist reiðubúinn til að
meðtaka sem sannieika.
Eva, sem alþýða manna nefndi hina
blessuðu eða litlu guðsmóður, klædd-
ist yfirleitt dýrasta fatnaði og bar gim-
steina. Hún átti ekki í erfiðleikum með
að útskýra það fyrir fátækri alþýðu.
„Ég var einu sinni eins og þið eruð
núna,“ sagði hún. „Ég hef tekið þessa
skartgripi frá forréttindastéttunum
ykkar vegna, ykkar allra vegna. Dag
einn munuð þið erfa þessa fjársjóði.
Þið munuð eiga föt eins og þau sem
ég geng í. Öll barátta okkar byggist á
því að eyða misréttinu sem er á milli
ykkar og eiginkonum yfirmanna ykk-
ar.“
Þetta hljómaði ofurvel. Laun alþýð-
unnar höfðu verið hækkuð og sjúkra-
hús og heilsugæslustofnanir sem báru
nafn Evu Perón risu víðs vegar um
landið, góðgerðarfélög í nafni hennar
útbýttu nauðsynjum meðal almenn-
ings og hún lét byggja heimili fyrir
einstæðar mæður, elliheimili og mun-
aðarleysingjahæli. Æðstu yfirvöld
landsins virtust aðeins eiga eitt mark-
mið: að vernda og gæta alþýðunnar.
Einn andstæðingur Perón stjómarinnar
sagði: „Ef við hefðum gert fyrir þá fá-
tæku einungis brot af því sem Evita
hefur gert þá hefði aldrei orðið neinn
Perón og hún væri enn léleg leik-
kona.“
„Við vorum vön einræðisherrum
sem stjómendum - miskunnarlausum,
hrokafullum. En þessi Perón var önn-
ur manngerð," sagði argentínskur
námsmaður þessa tíma. „Hann var
slóttugur, útsmoginn, töfrandi. Hann
kom ekki fram í dagsljósið til að
ganga frá mönnum. Hann vann vinnu
sína, þögull og tortrygginn. Það var
svo fátt sem við gátum bent á - allt
sem hann gerði var gert í nafni lýð-
ræðis og þjóðfélagslegra umbóta - en
samt fundum við lyktina af illsk-
unni...“
f þessu landi ríkti hvorki málfrelsi
né ritfrelsi. Þar var ekkert rúm fyrir þá
sem leyfðu sér að.hafa aðrar skoðanir
en þær viðteknu. Eftir sex ára valda-
feril hafði Evu tekist að banna útgáfu
eitthundrað dagblaða og tímarita. Það
var mjög í takt við stefnu hennar sem
endurspeglaðist í orðunum: „Ef ein-
hver talar illa um stjórnina, látum
hann fá það sem hann á skilið. Við
skulum ekki reyna að telja um fyrir
honum.“
Einstaka maður neitaði að vera
gunga og lét í sér heyra, eins og Eme-
sto Sammartino, stjórnarandstöðu-