Alþýðublaðið - 26.11.1996, Blaðsíða 4

4 ALÞÝÐUBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 1996
■ Alþýðublaðið leitaði álits nokkurra þingmanna á flokksþingi Framsóknarmanna. Almennt eru menn
sammála um að þingið og ályktanir þess sæti ekki miklum tíðindum
Endaði í algjörri flatneskju
■ Tyrkja-Gudda eða Guðríður Símonardóttir?
Lýsir fordómum sögunnar í garð hennar
-segir Steinunn Jóhannesdóttir rithöfundur
„Mér finnst nafngiftin Tyrkja—
Gudda lýsa fordómum sögunnar í
garð Guðríðar Símonardóttur," segir
Steinunn Jóhannesdóttir rithöfundur
en hún flytur fyrirlestur hjá Sagnfræð-
ingafélagi fslands á morgun en hann
nefnist Hver var Guðrtður Símonar-
dóttir? Steinunn hefur mikið skoðað
sögu Guðríðar eða Tyrkja-Guddu,
eins og hún var kölluð eftir að hún
lenti í þeirri ógæfu að vera rænt og
hneppt í ánauð í Alsír. Steinunn hefur
meðal annars skrifað um hana leikrit-
ið, Heimur Guðríðar, síðasta heim-
sókn Guðríðar Símonardóttur í kirkju
Hallgn'ms. í fyrirlestri sínum varpar
Steinunn fram spumingunni: Hvaða
fordómar liggja að baki nafninu
Tyrkja- Gudda og afhverju sagnfræðin
hefur skeytt svo lítið um konu sem átti
jafh einstaka ævi?
„Hún er kennd við þá sem rændu
henni og niðurlægðu og það eitt og sér
vekur upp spumingar. Er verið að gera
hana ábyrga fyrir ráni sjálfrar sín með
einhverjum hætti. Gera því skóna að
hún tilheyri Tyrkjum. Afhverju er hún
kölluð Tyrkja-Gudda, það tíðkast að
kalla söguffægar persónur fullu nafni.
Ég vil gjarnan komast að því hvaða
tilfinningar menn bera til hennar. Ég
hugsa að henni hafi sámað þetta mikið
á sínum tíma.
Hún er ekki kölluð Gudda hans
Hallgríms. Þegar þessu nafni er klínt á
hana er verið að gefa í skyn að hún
hafi tekið upp siði og trú Tyrkja og
það getur verið að það hafi verið liður
í að gera hana tortryggilega og leiða
líkur að því að hún hafi ekki verið
samboðin sínum kristna manni. En
þær heimildir sem til em benda allar
til þess að hún hafi verið mjög stað-
föst í kristinni trú og það er ein höfuð-
ástæðan fyrir að henni tókst að losna.
úr ánauðinni.
í tengslum við leiksýninguna varð
ég vör við að það var fátt vitað um
þessa konu og ævi hennar hefur ekki
verið skoðuð eða leitað heimilda um
hana líkt og fullt tilefni er til. Þar er
komið verðugt verkefni fyrir sagn-
fræðinga. Ýmsir hafa í gegnum tíðina
dregið ályktanir sem em henni óhag-
stæðar og hennar er getið sem auka-
persónu í ævisögum Hallgríms og þá
sagt að hann hafi gifst þessari konu
sem var 16 ámm eldri, ungur maður.
En mitt viðfangsefhi er hver er hún og
hvað lagði hún að mörkum til sinnar
eigin frelsunnar? Hún reiddi til dæmis
ffam hluta lausnargjaldsins.
Var hún rekald í lífsins í ólgusjó
eða bjó hún sín eigin örlög? Hvað hef-
ur hún lagt að mörkum til íslenskrar
menningar og hvað lagði hún að
mörkum til skáldsins, skáldskapar
hans og trúar? A hún þátt í að Pass-
ísálmarnir urðu til? Sjálf er hún er
ekki skáld en það hefúr varðveist eftir
eitt bréf en menn hafa gert því skóna
að hún hafi ekki skrifað það sjálf held-
ur einhverjir karlar.
Ég hef reynt að skoða uppruna
hennar og ævi með tilliti til þess
hvaða þýðingu hún hafði í lífi Hall-
gríms Péturssonar. Með hvaða hætti
kom hún skáldskap hans að gagni?
Það er ljóst að hún varð mikill örlaga-
valdur í lífi hans og sameiginlegar
þjáningar og þrautaganga þeirra hefur
haft áhrif á efnisval hans.“
Þess má geta í lokin að Steinunn er
með sýningu í Seltjamameskirkju 18.
desember í tilefni ártíðar Guðríðar,
hún dó þennan dag árið 1682.
„Skoðaði uppruna hennar og ævi
með tilliti til þess hvaða þýðingu
hún hafði í lífi Hallgríms Pétursson-
ar," segir Steinunn um Guðríði
Símonardóttur.
Sighvatur Björgvinsson
formaður Alþýðuflokksins
Ekki tálsýn heldur
framtíðarsýn
, JTokksþingið bytjaði vel með
ræðu Halldórs Ásgrímssonar þar sem
hann opnaði umræðuna um veiði-
leyfagjald, en það endaði í algjörri
flatneskju. Það merkasta sem þingið
gerði var að kjósa aftur sama fólkið og
verið hefur í forystu flokksins á und-
anfómum ámm. Engin önnur sérstök
tíðindi urðu á flokksþinginu. Fram-
sóknarflokknum tókst ekki að standa
við loforð við námsmenn um sam-
tfmagreiðslur námsmanna og endur-
skoðun á endurgreiðslu. Flokksþingið
skiliu- þau mál einfaldlega eftir í hönd-
um þingmanna sem enn hafa ekki get-
að leyst ágreininginn við Sjálfstæðis-
flokkinn. Framsóknarflokkurinn lýsir
sjálfum sér sem eindregnum miðju-
flokki, sem er reiðubúinn að vinna til
hægri í dag og vinstri á morgun og h't-
ur á samstarf jafnaðarmanna sem tál-
sýn. Það þýðir að Framsóknarflokkur-
inn ætlar að standa utanvið það sam-
starf sem ekki er tálsýn heldur ffam-
tíðarsýn. Að öðru leyti hef ég ósköp
fátt um flokksþing Framsóknarmanna
að segja nema að ég óska Halldóri Ás-
grímssyni til hamingju með rússneska
kosningu."
Jóhanna Sigurðardóttir
formaður Þjóðvaka
Éta þeir ofan
í sig samþykktina
um LÍN?
,Afér fannst þetta þing staðfesta að
Framsóknarflokkurinn er hagsmuna-
gæsluflokkur einsog Sjálfstæðisflokk-
urinn og þeir samsama sér vel saman í
ríkisstjóm. Að vísu var þama opnuð
glufa í átt til veiðileyfagjalds sem er
jákvætt. En síðan er spuming hvemig
þeir fylgja því eftir. Ég hef litla trú á
þessujafnréttistali þeirra. Þeirhafa
ekki sýnt að þeir séu flokkur jafhréttis.
Það sem ég bíð mest spennt eftir, er
hvort þeir éti ofan í sig samþykktina
frá flokksþinginu um Lánasjóð ís-
lenskra námsmanna sem var mjög af-
dráttarlaus og felur í sér að taka upp
samtímagreiðslur og létta greiðslu-
byrðina. Athugasemd Halldórs Ás-
grímssonar um að sameining vinstri
manna sé tálsýnin ein lýsir því að
hann er ekki með á nótunum og fylgist
ekki með þeirri miklu gerjun sem er á
vinstri vængnum."
Við skynjum öll mikla hreyfingu og
auðvitað sér Framsókn ákveðna ógn í
því ef hinir flokkamir sameinast. En
ég tel ekki rétt að afskrifa að það tak-
ist. Hann slær þessu ffam á þeim
grundvelli, að þar séu svo ólíkar skoð-
anir en ffamundan er mikil pólitísk
umræða."
Svavar Gestsson
þingmaður Alþýðubandalags
Upplagtað
kynda dálítið
undir Þorsteini
, J>að sem kemur lfam á flokksþing-
inu em gamalkunn einkenni á Fram-
sókn, einkenni sem ég þekki mætavel.
Það er venjan hjá Framsókn að
skammast útí þá málaflokka sem ekki
em á hennar sviði þegar hún er í
stjómaraðstöðu. Nú em það mennta-
málin sem Bjöm Bjamason er með.
En það er allt í lagi að gagnrýna þau -
það var gert af þó nokkmm krafti og
allt gott um það að segja enda ekki
vanþörf á. Það er ágætt fýrir okkur í
stjómarandstöðunni að fá hjálp í þess-
um efnum og vel þegið. I sjávarút-
vegsmálunum er Þorsteinn Pálsson í
óðaönn að framkvæma sjávarútvegs-
stefnu Halldórs Ásgrímssonar. En af
því að Þorsteinn er í öðmm flokki er
upplagt að kynda dálítið undir honum.
Þetta em afar fomar aðferðir Fram-
sóknarflokksins gagnvart samstarfs-
flokkum sínum.
Mér finnst athyglisvert áð Fram- :
sóknarflokkurinn skuli vera að upp-
götva jafnréttið, það er ekki seinna
vænna því það tilheyrir 20. öldinni.
Við í Alþýðublandalaginu samþykkt-
um árið 1980 lög í flokknum um
kynjakvóta en Framsóknarflokkurinn
ætlar að stefna að því að koma honum
í þetta horf. Það em sem sagt ekki
flokkslög. Vegna þess að við Alþýðu-
bandalagsmenn komum á kynjakvóta
hefur þetta verið að þróast smámsam-
an og við emm sá eini.af gömlu flokk-
unum sem er með-kpnúí embætti for-
manns. Að öðni leýti Var þingið Hall-
dór ÁsgrímssónJifáhdi Jwminn - leit
bara mjög vel út; traustur og i' fínum
málum. Farinn að úimfna og svona.
Það sem hann segir um sameininga-
þreifingar á vinstri væng, að þær séu
tálsýn, er náttúrlega það sem hann
vonar og ég hef í sjálfu sér ekkert um
það að segja. Það er bara eifis og hver
annar áróður og Halldór eúgersamlega
ómarktækur dómari í þeijn efnum.
Hins vegar er hann velkojnjnn með.
Það hefur gengið vel í Reýkjavík og ef
hann vill koma með á vagriinn á
landsvísu væri það gaman"
Kristín Ástgeirsdóttir
þingmaður Kvennalista
Framsókn sér ógn
í sameiningu
vinstri flokkanna
Ég vil nú fyrst nefna að mér finnst
gott að þeir hafi samþykkt jafnréttis-
áætlun sem er enn eitt dæmi um að
jafnréttisumræðan er á hreyfingu.
Konumar eru greinilega að sækja í sig
veðrið innan Framsóknar einsog víðar.
Þá finnst mér þetta þing endurspegla
hvað Framsóknarflokkurinn er að
breytast. Umræðan hefur breyst mik-
„Þingið var þingið Halldór Ásgrímsson lifandi kominn -
leit bara mjög vel út, traustur og í fínum málum. Farinn
að trimma og svona," segir Svavar Gestsson.
ið. Menn tókust á um grundvallarmál
eins og fiskveiðistjómunina og stóðu
uppí hárinu á forystunni, þó niðurstað-
an sé síðan einróma. Það sýnir okkur
að það ríkir mikil eindrægni í flokkn-
um. Mér finnst gott hvað unga fólkið
stóð fast á breytinugum á Lánasjóðn-
um. Menn virðast ekki vilja lúffa of
mikið fyrir Sjálfstæðisflokknum og
við bíðum eftir að sjá efndimar. Þeir
fá auðvitað stuðning okkar í að breyta
lögum um Lánasjóðinn í þágu náms-
manna. Þá vil ég nefna að athygli vek-
ur hvað forystan virðist óumdeild.
Mér fannst Halldór Ásgrímsson skjóta
á Sjálfstæðisflokkinn þegar hann
nefndi hvað umræðan væri ftjáls og
menn fengju að tala um allt í Fram-
sóknarflokknum. Það er ólíkt hinum
stjómarflokknum þar sem umræðan er
barin niður. En í sjálfu sér em engrn
stórtíðindi af þessu þingi.
Það er ekki rétt sem Halldór sagði
að sameining vinstrimanna sé tálsýn.