Alþýðublaðið - 15.01.1997, Page 4
4
!
4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. JANÚAR 1997
■
Hjónin Guðrún Stephensen leikkona og Haf-
steinn Austmann listmálari eru að góðu kunn og
hafa gert það gott hvort í sinni listgrein. Þóra
Kristín Ásgeirsdóttir\e\\ inn til þeirra í kaffisopa í
gær og forvitnaðist um viðfangsefni þeirra í
gegnum tíðina.
„Ég var þriggja ára gömul þegar
pabbi minn, Þorsteinn Stephensen
var að leika Jeppa á fjalli í gamla
Iðnó árið 1934,“ segir Guðrún Þ.
Stephensen. „Við bjuggum þar svo
að segja við hliðina, að Laufásvegi
4. Hann brá sér heim í hléinu til að
fá sér kaffisopa og sjálfsagt til að
prófa gervið á mér. Það var ekki
hófstillt í þá daga, hann hafði tæt-
ingslegt skegg og hroðalegar gervi-
tennur, skítugur og rifinn. Ég varð
ofboðslega hrædd og man að ég
hugsaði: Nú er búið að eyðileggja
hann pabba minn.“
Þetta sama ár fæddist eiginmaður
Guðrúnar, Hafsteinn Austmann
myndlistarmaður austur á Vopna-
firði en fluttist til Reykjavíkur
ásamt móður sinni eftir að foreldrar
hans skildu og settist á skólabekk í
gaggó aust, þar sem hann fékk
áhugasaman myndlistarmann,
Skarphéðinn Haraldsson fyrir
teiknikennara.
„Eftir það kom ekkert annað til
greina en að læra myndlist,“ segir
Hafsteinn. „Þegar ég var þrettán ára
fór ég í Frístundamálaraskólann
sem nú heitir Myndlistarskóli
Reykjavíkur. Þar kenndu þeir Þor-
valdur Skúlason, Kjartan Guðjóns-
son og Ásmundur Sveinsson. Þor-
valdur kom tvisvar í viku í skólann
og gagnrýndi það sem við gerðum.
Við gengum í halarófu á eftir hon-
um nemarnir, þetta var eins og
stofugangur á spítala. Þetta var árið
1950 og ég var 16 ára. Svo fer ég í
Myndlista og handíðaskólann hér
uppi á Grundarstíg. Það var fullt
nám. Við vorum mætt átta á morgn-
ana og biðum í röð við dymar eftir
kennurunum. Prófessorinn var Sig-
urður Sigurðsson en hann er nýlát-
inn. Það er annað en myndlistar-
nemarnir núna. Níðlatir og komast
fyrst fram úr rúminu klukkan tíu á
morgnana. f Myndlistarskólanum
var ég í tvö ár. Þá var ég trúlofaður
í lokin en ég umgekkst krakkana í
Þjóðleikhúsinu. Guðrún var í skól-
anum með Helga Skúlasyni og
Kristínu Önnu Þórarinsdóttur."
Guðrún: Þetta var mikið kaffi-
húsalíf, við rökræddum alla skap-
aða hluti og leyfðum tilfinningun-
um að flæða. Þegar við vorum í
leiklistarskólanum hittumst við
reglulega í VR húsinu og lékum
hvort fyrir annað og dönsuðum.
Þetta voru miklar unaðsstundir með
Sigfús Halldórsson og Ævar Kvar-
an í broddi fylkingar. Við sátum
líka oft á Laugavegi 11, full af
heimsbölmóði og grétum yfir uppá-
haldstónverkunum okkar. Þetta var
eins og gengur og gerist með ungt
fólk sem er að reyna að leysa lífs-
gátuna.
Hafsteinn: Ég verð nú að mót-
mæla þessu, maður vann í skólan-
um og málaði á daginn, og fór á
kaffihús á kvöldin.
Guðrún: Já, já, þetta var auðvitað
vinna.
Hafsteinn: í blankheitum fór
maður á eyrina og vann sér inn pen-
ing.
Hjálparkjaftur
„Árið 1950 varð ég stúdent og
fór að vinna sem hvíslari hjá Iðnó,“
segir Guðrún. „Þegar pabbi minn
lék í Marmara eftir Guðmund
Kamban, var ég hjálparkjaftur og
tók gengi pabba í leikhúsinu mikið
inn á mig og fannst þetta mikil og
stór rulla sem hann þyrfti að muna.
Ég einsetti mér því að hann skyldi
hvergi reka í vörðumar á fmmsýn-
ingunni og skreið í því skyni um
sviðið bak við drapperingarnar og
lagði einnig á mig mikla loftfim-
leika til að geta alltaf verið með
munninn svo að segja í eyranum á
pabba mínum. Þetta voru þvílík
átök að ég hef aldrei fyrr né síðar
verið jafn þreytt og eftir þessa
frumsýningu. Hún er sú erfiðasta á
mínum ferli þótt ég hafi verið bak-
sviðs allan tímann.
En hvaða ár kynntust þið?
Hafsteinn: Það var árið 1952.
Guðrún: Nei, nei, það var árið
1951.
Hafsteinn: Nei, 1952 var það.
Guðrún Þ. Stephensen í hlutverki
Soffíu frænku í Kardimommubæn-
um sem Þjóðleikhúsið sýndi árið
1975. Með henni á myndinni er Tó-
bías í turninum, (Jón Aðils).
Guðrún: Hvaða vitleysa. Árið
1953 er ég ófrísk.
Hafsteinn. Já það er rétt, það hef-
ur verið 1952.
Guðrún: Við erum orðin svo
gömul og gleymin og endum alltaf í
því að karpa um alla hluti.
í París
„Ég fór út til Parísar 1954 en rétt
áður en ég fór eignuðust við litla
stelpu," segir Hafsteinn. Guðrún
bjó hjá foreldrum sínum með barn-
ið og var eitt sinn að labba með
stelpuna í vagni og hitti Stein
Steinarr en hann vildi skipta á
stelpunni og tíkinni sinni, sem betur
fer svaraði Guðrún neitandi. f París
stundaði ég nám við Academi de la
Grande Chaumier. í borginni hitti
ég Nínu Tryggvadóttur og Sigfús
Daðason og marga aðra landa mína.
Nína reyndist mér vel og myndir
mínar komust inn á sýningu hjá,
„Salon de Réalites Nouvelles."
Myndir mínir voru teknar inn fyrir
orð hennar og ég vissi ekki að því-
lík stórmenni ættu hlut að þessari
sýningu sem seinna kom á daginn
því þarna voru meistarar geometr-
íunnar, til dæmis franski málarinn
Herbein. í París voru tvær stefnur
ráðandi í myndlistinni á þessum
tíma, Geometrían og abstrakt ex-
pressjónismi. Jón Óskar benti mér á
mikilvægi þessarar sýningar og
spurði hvers vegna ég hefði verið
að koma heim yfirhöfuð. En íslend-
ingar snúa alltaf heim þegar þeim
fer að ganga vel. í mínu tilfelli var
það fjárskortur, í tilfelli Jóns Engil-
berts var það óttinn við Þjóðverja
en hann bjó í Kaupmannahöfn á
stríðsárunum og konan hans var af
gyðingaættum og hann var komm-
únisti. Svavar Guðnason sneri heim
og Sigurjón Ólafsson en hann átti
mestri velgengni að fagna af þeim
öllum, en ég er þó ekki að líkja mér
saman við þessa ágætu menn. Þor-
valdur Skúlason hafði þó meiri
áhrif á íslandi en þeir til samans.
Hann var greindur og ritfær og
skrifaði margar greinar til varnar
myndlistinni. Það er..aukinheldur
ekkl pláss: fiyrix: þrjá :páfa: f.'.sani'a
vatíkaninu." . : ir
Lamið með jólagrein
„í París voru margir fslendingar,"
segir Hafsteinn. „Til dæmis Hilmar
Jónsson og Jes Þorsteinsson, arki-
tekt, en hann var eitt ár í myndlist
og fór að því búnu í arkitektúr.
Sigfús Daðason bauð okkur lönd-
unum heim til sín í mat á aðfanga-
dag. Hilmar Jónsson frá Keflavík
var þarna og Rafn Júlíusson yfir-
maður á póstinum og nokkrir strák-
ar frá Þýskalandi. Þetta var jmjkið
samkvæmi hjá Sigfúsi, Apna bjó til
uppstúf og þau höfðu fengið. sent
hangikjöt frá fslandi.
Við drukkum margir vel í sam-
kvæminu. Við vorum bara kátir,
ekki slagandi fullir en við vorum
samferða þegar við fórum. Einn
gestanna hafði talið sig trúlofaðan á
íslandi en fengið þær fréttir að kær-
astan hefði hlaupist á brott með
Ameríkana. Við gengum heim eftir
snæviþöktum götunum en umhverf-
ið var eins og jólakort. Við mættum
hópi af góðglöðum Ameríkönum
sem voru að koma úr jólafagnaði.
Við gengum fram hjá þeim en
heyrðum síðan háreysti og snerum
okkur svo við. Þá sáum við hvar
kokkálaði kærastinn var að berja
Ameríkana með jólagrein. Kana-
greyið átti þetta ekki skilið svo við
fórum að bjarga honum og Frakka
dreif að til að horfa á þessa skrítnu
víkinga. Þeir tautuðu að alltaf kæmi
Ameríkaninn illu til leiðap en því
var reyndar þveröfugt farið; Sigfús
kom oft uppá Select en þar drakk
ég oftast morgunkaffi. Hilmar Jóns-
son kom oft að hitta okkur en hann
var þarna snúinn frá kommúnisma
og Sigfús hafði gaman af að hleypa
honum upp. Það varð oft heitt í kol-
unum og þessar samræður urðu
kveikjan að bók Hilmars, Hugvekj-
ur fyrir kristna menn og kommún-
ista. En Kristín Anna Þórarinsdóttir
leikkona og vinkona Guðrúnar vél-
ritaði handritið fyrir Hilmar. Hilm-
ar var magaveikur og hélt eitt sinn
að það hefði sigið í sér maginn og
innbyrti ekkert nema kartöflusoð
Ásamt Karli Ágústi Úlfssyni í leikritinu, Valborg og bekkurinn.
Frá sýningu Hafsteins í Galleríinu Sjónarhóli en hún var á sama tíma og
Sjónþingið í Gerðubergi.