Alþýðublaðið - 21.01.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 1997
s k o ð a n
AlÞfDUBUOIB
21242. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Sæmundur Guðvinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Gagarín ehf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Tölvupóstur alprent@itn.is
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Álveri mótmælt
íbúar af Hvalfjarðarströnd og úr Kjós komu til höfuðborgarinn-
ar á laugardaginn til að koma á framfærði mótmælum við Finn
Ingólfsson iðnaðarráðherra vegna fyrirhugaðs álvers á Grundar-
tanga. íbúamir ætla að stofna samtök undir kjörorðinu Björgum
Hvalfirði. Andstæðingar álversins óttast að mengun af fyrirhug-
aðri verksmiðju verði meiri en sérfræðingar iðnaðarráðherra vilja
vera láta. Fyrir mótmælafundinn á laugardaginn hafði andstæð-
ingum álvers á Gmndartanga bæst óvæntur liðsauki. Steingrímur
Hermannsson seðlabankastjóri og fyrrverandi formaður Fram-
sóknarflokksins lýsti þeini skoðun sinni, að frekar ætti að reisa
álver á Keilisnesi en Gmndartanga. Guðmundur Bjamason um-
hverfisráðherra kom fram í sjónvarpsfréttum af því tilefni og var
ekki borubrattur. Sagði þó eitthvað á þá leið að það ætti ekki að
taka meira mark á Steingrími en hverjum öðmm. Þessi ummæli
ráðherrans féllu ekki í góðan jarðveg hjá ýmsum flokksmönnum
Framsóknar.
Borgfirðingar og Kjósveijar halda því fram að það hafi verið
komið aftan að þeim í þessu máli. Samkvæmt skipulagi hafi átt
að rísa iðnaðarsvæði á Grundartanga. Þeir hafi ekki verið mót-
fallnir því að iðnfyrirtæki hæfu þar starfsemi. Síðan hafi svæðið
skyndilega verið merkt sem stóriðjusvæði, sem sé allt annar
handleggur. Andstæðingar álvers á Grundartanga telja sig því
hafa verið beitta blekkingum af hálfu stjórnvalda og það sé
ástæða þess hversu seint mótmælin em sett fram. Ekki hafa feng-
ist neinar viðhlítandi skýringar á þessu ósamræmi í kynningu á
skipulagi við Gmndartanga. Það er ljóst að eitthvað hefúr farið
meira en h'tið úrskeiðis við að kynna fyrirhugaðar stóriðjufram-
kvæmdir fyrir íbúum nærsveitanna. Þessi klaufaskapur iðnaðar-
ráðherra og hans manna er gott dæmi um hvemig stjómvöld eiga
ekki að haga sér í samskiptum við almenning. íbúum í nærsveit-
um Gmndartanga er sagt að þeir standi frammi fyrir gerðum hlut
og mótmælin komi of seint fram. Finnur Ingólfsson reyndi að ná
sáttum með því að bjóða fulltrúum sveitarfélaga á svæðinu til
Þýskalands að skoða álver þar í landi. Því boði var samstundis
hafnað.
Hins vegar hefur verið settur á laggimar starfshópur skipaður
fulltrúum stjórnvalda og forsvarsmanna sveitarfélaga sunnan
Skarðsheiðar. Hópurinn á að fylgjast með mengunarmælingum
vegna stóriðju á svæðinu og miðla þeim upplýsingum til íbúanna.
Þrátt fyrir skipun starfshópsins er enginn bilbugur á andstæð-
ingum álvers við Gmndartanga. Fulltrúar þeirra munu eiga fund
með umhverfisnefnd Alþingis á næstunni og þar ætla þeir að
leggja fram ýmsar upplýsingar, máli sínu til stuðnings. Hinir her-
skáustu úr hópi mótmælenda fullyrða, að ekki muni koma til þess
að fyrirhugað álver rísi á Gmndartanga. Það verði komið í veg
fyrir það með öllum tiltækum ráðum. Valið standi á milli áfram-
haldandi búskapar og ferðaþjónustu í sveitunum eða stórðiðju.
Þetta tvennt fari ekki saman. Heimamenn muni verja sinn rétt
hvað sem á dynur.
Á sama tíma er unnið að samningum um byggingu álversins
við þann erlenda aðila sem hyggst byggja og reka stóriðjuna. Sér-
fræðingar iðnaðarráðherra fullyrða að allar rannsóknir sýni að
mengun vegna álversins verði innan þeirra marka sem lög og
reglur segja til um. Andstæðingar álversins leggja ekki trúnað á
þær yfirlýsingar og draga í efa að núgildandi reglur um mengun-
arvamir séu fullnægjandi. Málið er allt hið vandræðalegasta fyrir
iðnaðarráðherra. Það eru ekki fáfróðir sveitamenn sem berjast
gegn álverinu, heldur upplýst fólk sem telur fulla ástæðu til að ef-
ast um að þær upplýsingar sem því eru veittar séu réttar. Það hef-
ur orðið alvarlegur trúnaðarbresmr milli iðnaðarráðherra og íbúa í
grennd við Grundartanga. ■
sjálfstæði
Pallborð |
Trausti
Einarsson
skrifar
Viðurkennum
Baska
s
Ieina tíð skrifaði ég fréttir fyrir rík-
isútvarpið frá Finnlandi og hafði
aðsetur í Helsinki. Þá sárnaði mér að
heyra Jón Baldvin, fráfarandi for-
mann Alþýðuflokksins, ræða finn-
landíseríngu. En nú hefur sagan sýnt
okkur að Jón Baldvin hafði á réttu
að standa. Finnar voru hluti af hin-
um vestræna heimi en fylgdu þeirri
stefnu að stuða ekki Sovétmenn á
alþjóðavettvangi. Fyrir bragðið var
talað um finnlandíseríngu, og það
þótti Finnum niðrandi. En vissulega
var rétt af Jóni Baldvin að ræða
stöðu Finnlands af stakri varúð. Það
á fullan rétt á sér þegar hugað er að
þeirri ótrúlegu meðferð sem grann-
þjóðir Finna við Eystrasaltið hafa
hlotið af Sovétmönnum.
Jón Baldvin átti frumkvæði að því
að breyta stöðu Eystrasaltsríkjanna
gagnvart hinum vestræna heimi. Þar
sýndi hann afar glöggan skilning á
breyttri stöðu í heimsmálum í kjöl-
far Reykjavíkurfundarins í Höfða.
En þá koma líka í Ijós að Danir átta
sig alls ekki á þeim sárindum sem
liggja að baki íslenskri þjóðemisvit-
und. Það var engu líkara en norrænt
samstarf hefði veitt fyrrum nýlendu-
heixum framhaldslíf í íslensku þjóð-
félagi. Eða hvernig stóð á því að
Danir létu sem smáþjóð væri að
troða sér fram fyrir heimsþjóðimar?
Er Dönum ekkert kunnugt um það
sem ákveðið var með samningum
árið 1918 og svo aftur 1944? Sýndi
hegðun þeirra ekki ljóslega að við
þurfum að gæta fyllstu aðgætni ’svo
rödd okkar heyrist á alþjóðavett-
vangi?
Ef við lítum til sögunnar þá rifjast
upp að Danir komust í álnir meðal
annars vegna þess að þeir hirtu toll
af skipum sem sigldu inn í Eystra-
saltið. Það var stórþjóðunum Frökk-
um og Englendingum keppikefli að
smáþjóð hefði stjóm á siglingum um
Eystrasaltið. Þetta fengu Danir upp í
hendurnar, og stórveldapólitíkin frá
17. og 18. öld miðaði að því að jafn-
vægi ríkti meðal ríkjanna við Eystra-
saltið. Vissulega var það Dönum í
hag. Staða Dana á Norður-Atlants-
hafi var arfur frá því nýlenduveldi
sem Norðmenn stofnuðu til á Græn-
landi, Islandi og í Færeyjum. Það
sýndi sig vel árið 1615 að strategísk
hugsun Dana var mótuð. Þá ætluðu
þeir að nýta sér sýslumenn sína á ís-
landi til þess að taka þátt í kapp-
En nú hefur sagan sýnt okkur að Jón Baldvin hafði
á réttu að standa. Finnar voru hluti af hinum
vestræna heimi...
hlaupi Evrópuþjóða vegna hvalveiða
við Grænland eins .og þá.tíðkaðist að
nefna Svalbarði. Þær fyrirskipanir
sem þeir gáfu sýslumönnum sínum á
íslandi leiddu til einhvers hræðileg-
asta blóðbaðs sem um getur í okkar
landi. Þar voru það alls ekki óblíð
náttúruöflin að verki. Þess í stað
smáríkið Danir að láta til sín taka á
heims vísu. Aldrei hafa sjómenn við
íslandssrendur fengið aðra eins út-
reið og fjöldamorð þau sem unnin
voru á Böskum á Vestfjörðum 1615.
Jón Baldvin er horfinn úr íslenskri
pólitík. Reynsla Jóns Baldvins varp-
ar hins vegar fram þeirri spurningu
hvort Danir hafi hugsað sér greiða-
semi sína í okkar gárð sem leið til að
halda í sín fyrri áhrif? Hér ér átt við
svonefnt norrænt samstarf, aðgang
Islendinga að velferðarkerfi Dana og
svo það að handritin okkar séu kom-
in til Islands? Nýkjörinn forseti er
rétt eins og Jón Baldvin að vestan og
hóf hann feril sinn með því að heim-
sækja sitt byggðarlag, - ekki skal
fundið að því. Hann hpfði Jhins vegar
getað sleppt þvf áð fara í'síriafýfstu
utanlandsferð fyrir okkar hönd til
þéss eins að kýssá tæfháf á ökkar
fyrrum nýlenduherra. Það hefur
komið fram í fjölmiðlum að Ólafur
Ragnar hyggst næst heimsækja
Norðmenn. Það væri nú óskandi að
Islendingurinn Ólafur Ragnar léti
þar koma fram að í Noregi býr þjóð
sem glataði móðurmáli sínu vegna
nálægðarinnar við Dani. Vegna upp-
runa Ólafs Ragnars finnst þeim er
þetta skrifar einnig kjörið að hann
færði í leiðinni Böskum þennan log-
andi kyndil sjálfstæðis sem við bár-
um hátt á lofti í samskiptúm okkar
við Dani á öldihrii sétri lelð'. Mé5því
móti yrði hanri heifnábýggð sirini' til
sóma - sýndi það í verki að .við fs-
lendingar höfum þó einhvern skiln-
ing á okkar eigin sögu. Og svo síð-
ast en ekki síst - við fengjum að
njóta þess að það örlar stundum á
samhengi í því sem íslenskir stjóm-
málamenn taka sér fyrir hendur. ■
galierí einar