Alþýðublaðið - 31.01.1997, Blaðsíða 4

1
4
f
ALPýDUBUCD
FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 1997
r é t t i
■ Trúnaðamenn starfs-
manna ÁTVR furða sig
á vinnubrögðum
stjórnar fyrirtækisins
Órökstudar
og ábyrgð-
arlausartil-
lögur
Á fundi trúnaðarmanna
Starfsmannafélags ríkisstofnana
hjá ÁTVR var samþykkt álykt-
un þar sem lýst er furðu á þeim
vinnubrögðum stjórnar fyrir-
tækisins „að leggja fram órök-
studdar og ábyrgðarlausar til-
lögur um umbyltingu á sölu og
dreifingu áfengis og tóbaks á Is-
landi,“ eins og segir í ályktun-
inni. Fullyrt er að stjórn ÁTVR
hafi leynt og ljóst unnið að því
að leggja fyrirtækið niður.
„Stjórn ÁTVR áformar að
setja sífellt fleiri þætti sölu og
dreifingar áfengis og tóbaks í
hendur á einkaaðilum þar sem
félagsleg ábyrgð þykir ekki
skipta máli. Tillögur stjórnar-
innar eru í sumum atriðum
þvert á gildandi iög og reglur og
þær ganga í berhögg við þau
verndarsjónarmið sem mjög
hafa sótt í sig veðrið á alþjóða-
vettvangi síðustu misseri, þar
sem m.a. er reynt að takmarka
neyslu tóbaks. Hugmyndir
stjórnarinnar ganga þvert á þá
heilbrigðisstefnu sem hefur ver-
ið í gildi hér á landi og víðar
annars staðar, og þær stangast
á við hugsjónir fjölmargra fé-
lagasamtaka og stjórnmálasam-
taka. Trúnaðarmenn SFR, hjá
ÁTVR, skora á stjórnmálamenn
hvar í flokki sem þeir kunna að
vera, að standa vörð um æsku
Iandsins og óbreytt fyrirkomu-
lag á starfsemi ÁTVR,“ segir í
ályktun trúnaðarmanna.
Nái tillögur stjórnar ÁTVR fram að ganga verða vínbúðir opnar lengur en nú tíðkast.
■ Stjórn ÁTVR leggurfram skýrslu um stefnumótun fyrirtækisins
Vín og bjór lækki í
- Utsölustöðum fjölgað og
opnunartími lengdur
Verð á léttum vínum og bjór mun
lækka, afgreiðslutími vínbúða verður
frjálsari, þeim verður fjölgað og
rekstur þeirra boðin út. Aðfangadeild
verður aðskilin öðrum rekstri ÁTVR
og fyrirtækið hættir að annast inn-
flutning, heildsölu og dreifmgu tób-
aks.
Þetta er meðal breytinga sem
verða á starfsemi ÁTVR ef stefnu-
mótun stjómar fyrirtækisins verður
að veruleika. Stjórnin hefur kynnt
Friðriki Sophussyni fjármálaráðherra
og starfsmönnum ÁTVR skýrslu um
þessa stefnumótun. Skýrslan var
unnin af stjórninni í samvinnu við
stjómendur ÁTVR og ráðgjafa VSÓ.
Fjármálaráðherra hefur falið stjóm-
inni að vinna áfram í samræmi við
þessa stefnu og að undirbúningi að
gerð frumvarpa til nauðsynlegra
lagabreytinga.
Verðlækkun
f skýrslunni kemur fram að hlut-
fallsleg verðlækkun á léttum vínum
og bjór sé í samræmi við óskir meiri-
hluta viðskiptavina, ef marka megi
niðurstöður skoðanakönnunar Gall-
ups.‘Eðlileg breyting í þessa veru sé
í þá átt sem tíðkast í nágrannalönd-
um. Gera megi ráð fyrir að neytend-
ur kaupi frekar létt vín og bjór ef
verðið lækki hlutfallslega og dragi
um leið úr neyslu sterkari drykkja.
Flestir séu sammála um að slík
breyting sé æskileg. Þá er lægra verð
talið styrkja stöðu ferðaþjónustunnar
hér á landi, stuðla að bættri vín-
menningu og að samdráttur verði í
sölu á landa og heimabmggi. Ekki er
ætlunin að tekjur ríkisins skerðist á
heildina litið.
Aukin þjónusta
Stefnt er að þvf að hafa afgreiðslu-
tíma vínbúða í betra samræmi við
það sem gerist í öðrum verslunum og
á virkum dögum og laugardögum.
Stefnt verði að því að efla enn fag-
lega ráðgjöf starfsfólks við við-
skiptavini ÁTVR. Sérlistavín eiga að
verða sýnilegri í vínbúðum og að-
gengilegri en nú er. Þegar er hafinn
undirbúningur að auknu framboði
sérlistavína í Heiðrúnu.
Fjölga á vínbúðum á landsbyggð-
inni og taka mið af óskum íbúanna
og rekstrarforsendum. Til greina
kemur að í sumum vínbúðum verði
lögð sérstök áhersla á létt vín og ráð-
gjöf þeim tengd. Forsenda þessarar
stefnu er að í stað fastrar smásölu-
álagningar komi lágmarksálagning.
Hagkvæmari rekstur
Stefnt er að því að vínbúðir ÁTVR
verði sjálfstæðar rekstrareiningar.
Rekstur nýrra vínbúða verði boðinn
út. Stefnt skal og að því að bjóða út
rekstur núverandi vínbúða. Aðfanga-
deild verði aðskilin öðrum rekstri
ÁTVR. Rekstur áfengis- og tóbaks-
sölu verði aðgreindur og stefnt að
því að ÁTVR hætti innflutningi,
verði
heildsölu og dreifingu tóbaks.
Einkasala afnumin
Stefnumótun sú sem hér að framan
er sagt frá nær til næstu ára. Þegar til
lengri tíma er litið leggur stjórn
ÁTVR lil að með.lagabeytingu verðr.
aukið frjálsræði 'í'smásölu áfengis
þannig að fyrst verði dregið úr höml-
um á sölu bjórs og léttra vína. í ljósi
reynslu af auknu ífjálsræði í smásölu
bjórs og léttra vína verði metið hvort
æskilegt sé að draga úr hömlum á
smásölu sterkra vína. Stjórnin telur
að breytingamar leiði af sér bætta og
aukna þjónustu við viðskiptavini
með tilliti til fjölda útsölustaða og
rekstrarforms þeirra. Einkasala
áfengis í smásölu verði þannig af-
numið, að minnsta kosti hvað varðar
bjór og létt vín.
Stjórn ÁTVR skipa þau Hildur
Petersen framkvæmdastjóri, sem er
formaður stjórnarinnar, Þórarinn
Sveinsson læknir og Ámi Tómasson
endurskoðandi.
■ Skýrsla nefndar um ábyrgðir lána, skil-
ar niðurstöðum
Greiðslugeta lántak-
anda í fyrsta sæti
- segir Jóhannes Gunnars-
son formaður Neytendasam-
takanna - Helmingur einstak-
linga eldri en 18ára er í
ábyrgð fyrir lánum annarra.
„Það var farið í þessa vinnu að
kröfu okkar í upphafi," segir Jóhannes
Gunnarsson formaður Neytendasam-
takanna. „Við vitum að það hefur ver-
ið algengt í bankakerfmu að ekki sé
verið að meta lántakendur við af-
greiðslu lána heldur ábyrgðarmenn á
lánum.“
Gera má ráð íyrir að um 90.000 ís-
lendingar 18 ára og eldri séu í ábyrgð
fyrir ljárskuldbindingum þriðja aðila.
Það er tæplega helmingur einstaklinga
á þessum aldri. Ábyrgðarmenn í
bankakerfmu em ábyrgir fyrir tæplega
milljón króna og tíundi hver íslend-
ingur segist hafa greitt skuld vegna
ábyrgðar á síðustu fimm ámm.
Þetta kemur fram í skýrslu nefndar
sem Finnur Ingólfsson iðnaðarráð-
herra skipaði á síðasta ári til að fara
yfir framkvæmd ábyrgðarveitinga og
gera tillögur til úrbóta.
„Hugsunin verður að vera sú að sá
sem taki lánið greiði, það er ekki verið
að gera fólki neinn greiða með því að
lána fé ef lántakandi getur ekki greitt
það til baka,“ segir Jóhannes. „Traust
Qármálastofnanna á ábyrgðarmönnum
hefur verið Ifam úr hóft.“
í skýrslu nefndarinnar kemur enn
fremur fram að flest bendir til að
ábyrgðir séu mun algengari hér en á
hinum Norðurlöndunum en þar hafa
ekki verið sett sérstök lög en á ein-
staka stöðum hafa verið sett sérstök
ákvæði í gildandi lög. Á öðmm stöð-
um kveða ólögfestar reglur, dómsnið-
urstöður og niðurstöður kvörtunar-
nefnda á um réttarstöðu ábyrgðar-
manna. í Danmörku og Svíþjóð hafa
íjármálastofnanir og samtök neytenda
gert samkomulag um notkun ábyrgða.
Þar er kveðið á um ýmis atriði sem
Jóhannes Gunnarsson formaður
Neytendasamtakanna segir þetta
skref í rétta átt en bankakerfið hafi
treyst á sjálfskuldarábyrgðir fram úr
hófi.
tryggja eiga rétt neytenda.
Skýrslunni verður fylgt eftir að
sögn Finns Ingólfssonar og Páls Pét-
urssonar félagsmálaráðherra og unnið
að því að bæta stöðu ábyrgðarmanna.
Stefnt skal að því að lánveitingar mið-
ist eingöngu við greiðslugeta lántaka
og eigin trygginga hans og í því skyni
verður meðal annars myndaður sam-
starfshópur, stjómvalda, Neytenda-
samtakanna, og fjármálastofnanna um
notkun ábyrgða.
Páll Pétursson félagsmalaraðherra og Finnur Ingólfsson iðnaðar og við-
skiptaráðherra, kynna niðurstöður skýrslunnar en að sögn þeirra verður
henni fylgt eftir og staða ábyrgðarmanna bætt.
Stundum strangt
„Það greiðslumat sem nú tíðkast er
stundum of strangt og stundum ekki,
grundvöllur til raunhæfs greiðslumats
er ekki fyrir hendi,“ segir Jóhannes
Gunnarsson. „í nágrannalöndunum
hefúr verið tekið upp svokallað Stand-
ard Budget kerfi en það tekur ekki
eingöngu tillit til tekna heldur einnig
til framfærslukostnaðar. Fjárhags-
vandi heimilanna er gríðarlegur og
hann verður að leysa á viðundandi
hátt. Við breytum ekki þeim lánum
sem þegar eru með sjálfskuldar-
ábyrgð. Við megum ekki blanda út-
lánum framtíðarinnar saman við for-
tfðarvanda. Þann vanda verða bank-
amir að leysa og það má ekki verða til
íþyngingar fólki með greiðsluvanda-
mál. Það er eðlilegt að bankar tryggi
sig, það er eðli þeirra starfsemi og þeir
hljóta að miða við að minnka tap á út-
lánum. Ef þróunin verður þessi verða
þeir að taka ábyrgð á eigin gerðum en
ekki alfarið að treysta á ábyrgðir. Við
höfum sorgleg dæmi um hið gagn-
stæða. Þetta er því skref í rétta átt.“