Alþýðublaðið - 04.02.1997, Blaðsíða 2
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRÚAR 1997
ó ð m á I
MPYBBBLÍDID
21249. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Sæmundur Guðvinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Leturval / Hug- & handverk.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Simi 562 5566
Fax 562 9244
Tölvupóstur alprent@itn.is
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Bankar án ábyrgðar
Nú er unnið að því að koma á laggimar samstarfshóp stjóm-
valda, fjármálastofnana og Neytendasamtakanna, sem á að vinna
að því að lánastofnanir veiti fremur lán út á greiðslugetu lántaka
en ábyrgðarmanna. Það er svo sannarlega kominn tími til að af-
nema kerfi þar sem tvö bankalán af hverjum þremur er veitt með
sjálfskuldarábyrgð. Um 90 þúsund einstaklingar em nú í ábyrgð
fyrir fjárhagsskuldbindingum þriðja aðila. Ábyrgðarmenn í
bankakerfinu em að meðaltali í ábyrgð fyrir einni milljón króna.
Á síðustu fimm ámm hefur tíundi hver íslendingur 18 ára og eldri
greitt'skuld vegna ábyrgðar og um 4% orðið gjaldþrota í kjölfarið.
Hingað til hafa bankar og aðrar lánastofnanir ekki verið til viðtals
um að auka eigin ábyrgð við lánveitingar til einstaklinga. Nú virð-
ist einhver hugarfarsbreyting vera í uppsiglingu hjá lánastoftiun-
um hvað þetta varðar. Má vera að það sé að einhverju leyti að
þakka breyttum lögum sem heimila landsmönnum að eiga við-
skipti við erlendar peningastofnanir sem lána á eigin ábyrgð og
lántakenda, en krefjast ekki ábyrgðar frá ættingjum eða vinum
þess sem lánið fær. Ábyrgðarleysi íslenskra lánastofnana í tilhög-
- un lánveitinga hefur verið til skammar. Þess em dæmi að van-
skilamenn á svörtum lista bankakerfisins hafa fengið lán þótt vit-
að sé að þeir hafa enga möguleika á að endurgreiða peningana.
Það hefur verið nóg að þeir hafi fengið uppáskrift einhvers sem
talinn er vera borgunarmaður lánsins.
, , Blygðunarlaus kúgun bankakerfisins á viðskiptavinum sínum
kemur hvað gleggst fram í því hvemig komið er fram við þá sem
sækja um krítarkort. Þeir sem vilja fá slíkt kort verða að leggja
inn í banka víxil með uppáskrift ábyrgðarmanna sem skuldbinda
sig til að greiða skuld korthafa ef hann stendur ekki í skilum. Slík-
ir víxlar hafa jafnvel verið án tiltekinnar upphæðar og látnir gilda
ámm eða áratugum saman án framlengingar. Tilraunir til að setja
lög gegn þessari dellu hafa til þessa verið kæfðar í fæðingu á Al-
þingi. Þar hafa varðhundar bankakerfisins verið vel á verði. Þetta
siðleysi hafa landsmenn látið bjóða sér án þess að nögla. Það staf-
ar sumpart af því, að þrátt fyrir að við lifum á öld upplýsinga er
þjóðinni haldið í greipum fákunnáttu á mörgum sviðum. Almenn-
ingur veit ekki að hann getur sótt um greiðslukort hjá erlendum
krítarkortalyrirtækjum þar sem ekki er beðið um neina ábyrgðar-
menn. Það þarf ekki að ræða við neinn banka til að komast í slík
viðskipti. Erlend krítarkortafyrirtæki dreifa umsóknareyðublöðum
á flugstöðvum og öðmm fjölsóttum stöðum. Hver sem óskar eftir
að fá krítarkort frá þessum fyrirtækjum getur fyllt út eyðublað og
sett í póst. Þar þarf að greina frá fjárhagsástæðum og gefa upp
nafn viðskiptabanka og reikningsnúmer ásamt því að undirrita
heimild til viðkomandi kortafyrirtækis til að afla sér upplýsinga
um greiðslugetu umsækjenda. Ef allt reynist í lagi er krítarkortið
sent í pósti og tilbúið til notkunar. Kortaíyrirtækið sendir mkkun-
arbréf fyrir úttkektum sem korthafi greiðir í næsta banka. Engir
víxlar, engir ábyrgðarmenn. Fyrirtækið treystir sínum viðskipta-
vinum á gmndvelli þeirra upplýsinga sem það hefur aflað sér.
Þetta er vitaskuld eðlilegur viðskiptamáti og margar hliðstæður
má finna í lánaviðskiptum erlenda banka við almenning. Við-
skiptaráðherra og félagsmálaráðherra hafa lýst því yfir, að ef að-
gerðir til að fækka ábyrgðarmönnum verði ekki famar að skila ár-
angri þegar líður á vorið geti komið til þess að lög verði sett sem
banni lánastofnunum að krefjast ábyrgðarmanna. Almenningur
ætlast til að staðið verði við þau orð.
Ef eitthvað er að leggja grunninn að verkföllum á Islandi er það firrt veruleikaskyn at-
vinnurekenda og stjórnvalda sem ætla að svíkja það loforð sem gefið var í upphafi
þjóðarsáttar.
Misskipting gæðanna
í DV skrifar Margrét Frímanns-
dóttir, formaður Alþýðubandalags-
ins, um fátækt á íslandi:
„Forsætisráðherra telur að hægt sé
að leysa vandamálið fátækt á íslandi
með því að loka augunum. Hann sér
enga fátækt í landinu og segir þá sem
benda á hana fara með fleipur. Verka-
lýðshreyfingin hefur lagt fram réttlátar
kröfur sínar í þeim viðræðum sem nú
standa yfir á vinnumarkaði. Svör
vinnuveitenda og ríkisstjórnar við
þessum kröfum eru móðgun við
launafólk sem sýnt hefur fádæma bið-
lund á þjóðarsáttartímanum, enda var
því lofað að kjör þess yrðu bætt þegar
markmiðinu um lága verðbólgu og
betri hag væri náð.
Nú þegar fyrirtæki, sem á annað
borð birta tölur um rekstur sinn, sýna
hagnað á síðasta ári og verðbólga er
með því lægsta sem þekkist, bjóða
vinnuveitendur almennu launafólki
með tekjur á bilinu 50 til 100 þúsund á
mánuði launahækkun upp á eitt til
þrjú þúsund krónur á mánuði. Þetta er
ekkert annað en móðgun við það fólk
sem borið hefur uppi og tryggt þann
árangur sem náðst hefur í efnahags-
málum
Gögn frá Þjóðhagsstofnun sýna að
um fimm þúsund launahæstu einstak-
lingamir í landinu skipta á milli sín
launum sem 54 þúsund manns í
lægstu launaflokkunum þurfa að láta
sér nægja til lífsviðurværis. Á árinu
Önnur I
sjónarmið
1995 voru um 60 prósent framteljenda
með laun undir 1,1 milljón króna á ári.
Þessar tökur sýna að misskipting gæð-
anna er óheyrileg í landinu...
Það er staðreynd að ungt fjöl-
skyldufólk leitar í auknum mæli eftir
vinnu og búsetu erlendis þar sem laun
eru hærri og allur aðbúnaður fjöl-
skyldunnar í samfélaginu betri en hér
á landi. Það á að nota tekjuskattskerfið
til tekjujöfnunar og Alþýðubandalagið
hefur lagt fram frumvarp á Alþingi
um lækkun jaðarskatta, þannig að þeir
verði aldrei hærri en 55%. í dag er
fjölskyldufólk að greiða allt að 70 pró-
sent af launum sínum í jaðarskatt.
Ríkisstjómin hefur lofað úrbótum og
lækkað persónuafsláttinn til-að borga
þær úrbætur. Það stendur hins vegar á
efndunum þó búið sé að taka um 800
milljónir af launafólki fyrir þeim,
meðal annars með frystingu persónu-
frádráttar þrátt fyrir mikla tekjuaukn-
ingu ríkissjóðs undanfarin tvö ár.
Verkalýðshreyfingin er sökuð um
það að vera að tala sig inn í verkföll.
Verkföll eru neyðarrúrræði launa-
fólks. En þegar eðlilegum og sann-
gjömum kröfum verkalýðshreyfingar-
innar er svarað af blindum mönnum
sem sjá ekki kröpp kjör almennings er
ekki óeðlilegt að verkalýðshreyfingin
velti fyrir sér úrræðum sem hún getur
gripið til. Ef eitthvað er að leggja
gmnninn að verkföllum á íslandi er
það firrt veruleikaskyn atvinnurek-
enda og stjómvalda sem ætla að svíkja
það loforð sem gefið var í upphafi
þjóðarsáttar. Loforðið um að betri
hagur ætti að skila sér til launafólks.