Alþýðublaðið - 05.02.1997, Blaðsíða 2

+
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ó ð m á I
MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRUAR 1997
21251. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Sæmundur Guðvinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Leturval / Hug-& handverk.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Tölvupóstur alprent@itn.is
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Náttúruvernd og
virkjanir
. Allt frá þyí að stóriðjuframkvæmdir ísals hófust fyrir miðbik sjöunda áratug-
arins hefur Alþýðuflokkurinn verið í forystu þeirra stjómmálaafla sem Jagt hafa
mikla áherslu á nýtingu innlendra orkulinda við mótun og framkvæmd íslenskrar
atvihóuRtefnu. Þéssi kostur hefur verið ótvíræður og styrk atvinnustoð í þeim
héruðum þar sem stóriðja er staðsett. Ekki hvað síst hefur sjónum verið beint að
stóriðjukostum á tímum atvinnuleysis og samdráttar sem raunhæfri leið til ör-
uggajri;.afkonau fyrir tstarfsfóJk, og til að styrkja atvinnulífið og skjóta undir það
nýjum stoðum.
Jafiiffamt hefur verið reynt að fylgja fram ásættanlegum mengunarvömum,
þótt vissulega hafi íslendingar ekki verið þar í þeirri forystu sem æskilegt hefði
-'VíTji-. .-.I+Iti-M !*.• -itri *
fSffinð*.' W b* MUf!
Öll þessi rök em gamalkunn og þekkt og við þau ekki miklu að bæta. Þessi
stefna hefur verið affarasæl og skilað þeim árangri sem að var stefnt.
Ekkert hefur komið fram sem kallar á breytingu á meginsjónarmiðum. Við
höfum ekki efni á því að láta orkuna renná pnýtta til sjávar eða rjúka upp í loftið.
Stóriðja mun því áfram verða á dagskrá og samfara þeim leitað hentugra virkj-
unarkosta.
■ Á.'síðarí tímum em aðstæður í atvinnuppbyggingu að breytast og þar með
inunu menn þurfa að leggja annarskonar heildarmat á hagkvæmni stóriðju og
stórvirkjana en áður. Margt bendir til þess að í framtíðinni muni fleiri atriði
verða teJcin til skoðunar en áður. Við verðum til dæmis að geta svarað þeirri
spumingu hvort við séum að skaða tekjumöguleika þjóðarinnar og lífsgæði til
lengri tíma séð með áftamhaldandi stórvirkjunum og þeim umbreytingum á há-
lendi landsins sem þeim er samfara. Er hálendi íslands meira virði ósnert eða
eftir að hafa gengið í gegnum lýtalækningar Landsvirkjunar? Umgengni Lands-
virkjunar er yfirleitt til fyrirmyndar en uppistöðulón og stíflur breyta óhjá-
kvæmilega landslaginu. Stundum er lítið við því að segja. Minni hagsmunir
þurfa að víkja fyrir meiri hagsmunum.
Síðan komum við að þeim virkjunarkostum sem eru svo stórir og kalla á svo
umfangsmildar breytingar á náttúrunni og gróðurfari að staldra verður við og
meta það vandlega hvaða hagsmunir séu meiri og hveijir minni. Það er augljóst
og hefur ekki farið fram hjá þeim sem átt hafa einhveija samJeið með erlendum
ferðamönnum hér, að þeir eru fyrst og fremst að sækja í hálendið og öræfm.
Ékki öræfi af mannavöldum heldur öræfi og óbyggðir af völdum náttúrunnar.
Slíkt land er auðlind ekkert síður en orkan. í okkar heimshluta hefur fsland upp á
að bjóða síðasta „frumlandslag“ í Evrópu. Sú auðlind á eftir að hækka í verði
Syo fremi við höfum vit til að varðveita hana ósnortna.
; Atvinnuþróun sérhvers lands er sífellt að taka á sig nýjar myndir. Hún breytir
l um spor og haslar sér völl á sviðum sem áður þóttu ófýsileg. Þannig var það
með stóriðjuna á sínum tíma. Þannig verður það með ferðamannaiðnað framtíð-
arinnar.
■ 'Þar að aúki megum við ekki gleyma okkur sjálfum. Öræfin eru hluti af okkur
sjálfum. Þau geyma hlut af sjáífsímynd okkar og lönguninni til að búa hér en
ekki annarsstaðar.
Afkoma heimilanna
Pað er broslegt að fylgjast með íjár-
málaráðherra þessa dagana. Hann
kemur skælbrosandi í fjölmiðla og
segir afkomu ríkissjóðs vera þá bestu
frá 1984. Hallinn sé nú „aðeins" um
tveir milljarðar króna. Að vísu er þá
búið að fara í nokkrar bókhaldsæfing-
ar; nefnilega draga frá tíu milljarða
króna vaxtagreiðslur, sem féllu til
vegna innköllunar þriggja flokka
spariskírteina ríkissjóðs, en að þeim
meðtöldum er hallinn ekki tveir millj-
arðar, heldur tólf og fer þá orðið ansi
lítið fyrir einhveijum Islandsmetum í
bættri afkomu ríkissjóðs.
En látum það vera. Við skulum ein-
faldlega fara að vilja fjármálaráðherra
og viðurkenna réttmæti þess að draga
þessar óhefðbundnu vaxtagreiðslur ffá
og samþykkja að samanburðarhæfur
halli ríkissjóðs hafi verið tveir millj-
arðar en ekki tólf.
Pallborð I
Guðmundur
Árni Stefánsson
skrifar
Einstaklingar borga meira
Batnandi hagur ríkissjóðs er ein-
faldlega tilkominn vegna þess að
skattgreiðslur reyndust miklum mun
hærri en áætlanir sögðu til um. Og þar
vega langþyngst tekjuskattar einstak-
linga, sem urðu heilum fjórum millj-
örðum króna hærri en fjárlög sögðu til
um. Og heildartekjur ríkissjóðs frá
fjárlögum urðu tæpum sjö milljörðum
króna hærri en fjárlagatalan sýndi. Og
• einhveijir myndu þá halda að létt verk
væri að skila ríkissjóði hallalausum
við slíkar aðstæður. En það er öðru
nær. Hinn aðhaldssami fjármálaráð-
herra slakaði út tæpum fimm milljörð-
um króna meira en fjárlög heimiluðu.
Það var á það bent af hálfu stjómar-
andstöðunnar við afgreiðslu fjárlaga
fyrir árið 1996 að tekjumar væru vem-
lega vanáætlaðar. Það kom á daginn.
En það er auðvitað áfellisdómur fyrir
fjármálastjórn fjármálaráðherrans og
ríkisstjómarinnar í heild að „lottóvinn-
ingur“ upp á tæpa sjö milljarða króna
dugði ekki til. Ekki einu sinni sá
ávinningur dugði til að unnt yrði að
reka ríkissjóð án halla.
Heimilin á hausnum
En allt er þetta þó aðeins efsti hluti
ísjakans - sá sýnilegi og mest um-
ræddi. Stærsti hluti hans er neðansjáv-
ar og fæst alltof lítið ræddur í hinni
daglegu pólitísku umræðu. Hér á ég
auðvitað við sívaxandi skuldir heimil-
anna í þessu landi - hinar sameigin-
Á sama tíma og fjármálaráðherra brosir breitt og tínir inn hvern viðbóta-
milljarðinn af öðrum hjá launafólki til að lappa upp á stöðu ríkissjóðs, þá
hallar einfaldlega á ógæfuhliðina hjá þessum sömu greiðendum ríkis-
sjóðs, skattgreiðendum í þessu landi.
legu skuldir allrar þjóðarinnar. Á sama
tíma og ijármálaráðherra brosir breitt
og tínir inn hvem viðbótamilljarðinn
af öðrum hjá launafólki til að lappa
upp á stöðu ríkissjóðs, þá hallar ein-
faldlega á ógæfuhliðina hjá þessum
sömu greiðendum ríkissjóðs, skatt-
greiðendum í þessu landi. Þeir safna
skuldum.
Vilja stjómarherramir ekki vita af
því að heimilin í landinu juku skuldir
sínar á þessu sama fjárhagsári, 1996,
um heila 25 milljarða króna? Hvar em
bjargráðin gagnvart fólki í þessu
landi? Em þetta efndimar á loforðun-
um fyrir síðustu kosningar, sem
hljómuðu eitthvað á þessa leið: Stöðv-
um skuldasöfnun heimilanna.
Auðvitað erum við öll samábyrg
fyrir þessum þjóðarskuldum, þótt ein-
staklingar í þessu landi séu íyrir þeim
skráðir. Vitaskuld er það þannig að
þúsundir heimila í landinu hafa orðið
að stofna til umtalsverðra fjárskuld-
bindinga til þess að geta látið enda ná
saman.
Hvar eru bjargráðin?
Einhverju sinni var sagt að tvær
þjóðir byggðu þetta land. Annars veg-
ar þeir sem sigldu lygnan sjó hvað
varðar ffamfærslumöguleika fyrir sig
og sína og svo aftur hinir sem eiga
litla sem enga möguleika á því að láta
enda ná saman. Þessi ástandslýsing á
svo sannarlega við í dag. Misskipting-
in og tekjuójöfhuðurinn færist einfald-
lega í vöxt.
í sívaxandi mæli er það einfaldlega
þannig að æ stærri hópur almenns
launafólks verður að reka sitt heimils-
hald með halla. Tölumar í gluggabréf-
unum er einfaldlega hærri en þær sem
koma ffarn í launaumslaginu. Og hvað
þýðir það? Það merkir það eitt að fólk
safnar skuldum ellegar að það géfst
upp.
Það er við þessar hörmulegu að-
stæður þúsunda og aftur þúsunda
heimila í þessu landi sem manni dettur
helst í hug að stjórnarherramir lifi í
lokuðum heimi. Vissulega er það mik-
ilvægt að reka ríkissjóð með vitrænum
hætti - skila honum helst hallalausum,
þannig að vandi komandi kynslóða
aukist enn meir en þegar er orðið. En
ósköp er það hins vegar létt í vasa fyr-
ir fólk í þessu landi, sem fær ekki hlut-
ina til að ganga upp á núlli f eigin
heimilishaldi á meðan launum er hald-
ið niðri en sköttum og vöxtunum uppi.
Hvar eru úrræði ríkisstjómarinnar
fyrir þetta fólk? Hvar eru bjargráðin
fyrir skuldugu heimOin á íslandi?
Höfundur er þingmaöur Aiþýðuflokksins.
il
allerí e n a r