Alþýðublaðið - 12.02.1997, Síða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 1997
skoðanir
MMIBIMD
21254. tölublað
Brautarholti 1 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Líf og dauði
flokksblaða
Umræður um framtíð Alþýðublaðsins hafa ekki farið framhjá nein-
um. FlokJcsblöð hafa átt erfitt uppdráttar, og hafa eitt af öðru lagt upp
laupana. Engum dylst heldur, að fjölmiðlar á íslandi hafa þróast með
þeim hætti, að það er ekki lengur þörf á hreinræktuðum flokksblöð-
um til að koma á framfæri skoðunum flokkanna og forystumanna
þeirra. Stjómmálamenn, án tillits til þess hvaða flokkum þeir til-
heyra, hafa í dag góðan aðgang að jafnt blöðum sem miðlum etersins
svo ffemi þeir hafi eitthvað að segja.
Gengi stjómmálaflokka ræðst því ekki lengur af aðstöðu þeirra til
að koma fram skoðunum sínum í gegnum flokksleg málgögn. Um
það em óræk dæmi ffá seinni ámm. Uppgangur Kvennalistans á sín-
um tíma var eitt þeirra. Skoðanir og málflutningur talsmanna listans
snart einfaldlega streng í samtímanum og þurfti ekki sérstakt mál-
gagn til að bijótast í gegn. Sama gilti um Alþýðuflokkinn þegar Jón
Baldvin Hannibalsson varð formaður árið 1984. Hann reif upp fylgi
við jafnaðarstefnuna með vel útfærðum og skeleggum málflutningi,
sem hann kom á ffamfæri með því að tala við fólkið sjálft á hundrað
fundum út um landið. Hefði atburðarásin annars staðar ekki leitt til
fyrirvaralítillar stofnunar nýs stjómmálaflokks, Borgaraflokksins,
sem tók mikið af fylgisaukningunni þá, hefði hinn góði sigur Al-
þýðuflokksins í kosningunum 1987 orðið að stórsigri.
Alþýðublaðið lék ekki aðalhlutverk í þeirri þróun, þó það hjálpaði
til. Formaður Alþýðuflokksins hafði einfaldlega fram að færa nýja
sýn, sem ijölmiðlar tóku eftir, og veittu farveg. Þegar Þjóðvaki kom
fram á sínum tíma náði flokkurinn líka miklu fylgi um skeið, _ án
þess að flokksblað skipti þar nokkm. Staðreyndin er einfaldlega sú,
að við lifum í opnu og umburðarlyndu þjóðfélagi, þar sem fjölmiðl-
amir spegla með dágóðum hætti þau viðhorf sem hverju sinni em
upp á vettvangi stjómmálanna. í gegnum þá hafa stjómmálamenn
aðgang að þjóðinni í tiltölulega réttu hlutfalli við það, sem þeir hafa
ffam að færa. Orð þeirra em aðeins metin á einum kvarða: efndun-
um. Þegar þær skortir brestur lfka trúverðugleikann og í humáttina
tapast fylgið. Þetta ættu þeir að íhuga, sem telja að þröng málgögn
flokka skipti sköpum um framvindu þeirra.
Alþýðublaðið í dag mun ekki skipta sköpum um framvindu jafnað-
arstefnunnar. Það breytir ekki hinu, að vel skrifað, hvasst blað, sem
heldur uppi málefnalegri þjóðfélagsumræðu hefur hlutverki að
gegna. A köflum hefur tekist að gera Alþýðublaðið að slíku blaði.
Menn minnast enn glæsilegra ritskeiða Finnboga Rúts og Gísla Ást-
þórssonar. Á síðustu ámm hefur Alþýðublaðið aftur vakið athygli, og
segja má að síðustu tveggja ára verði minnst klassísks tíma í sögu
blaðsins. Undir forystu Hrafns Jökulssonar var Alþýðublaðið ekki
aðeins best skrifað dagblað landsins, heldur líka það hvatskeyttasta.
Þó blaðið væri ekki stórt, og hefði ekki mikla útbreiðslu vissu allir að
það var til.
Nú er enn lagt í ferðalag fyrir hönd Alþýðublaðsins. Um tíma leit
út fyrir að ferill þess yrði ekki lengri, en sú umhyggja og virðing sem
blaðið nýtur vegna sögu sinnar, og ekki síst vegna frammistöðu þess
á síðustu ámm er nú gerð úrslitatilraun til að láta það enn um sinn
beita brandi sínum í þágu jafnaðarstefnunnar. Um þessar mundir hill-
ir undir kaflaskil í íslenskum stjómmálum, þar sem langþráð sam-
vinna og sameining á vinstri væng stjórnmálanna er nú meira en
vonin blíð. Það erindi sem Alþýðublaðið hefur nú brýnast er að styð-
ja þær tilraunir á alla lund. Það verður því ekki lokað blað Alþýðu-
flokksins eins, heldur verður það opið öllum jafnaðarmönnum, og
mun freista þess að gera mismunandi sjónarmiðum innan hreyfingar
jafnaðarmanna góð skil.
Fátæktargildra
Dagvinnulaun ófaglærðs verkafólks
á Islandi eru orðin sultarlaun. Lægstu
taxtar hljóða uppá 50-65 þús. kr. á
mánuði. Rúmlega 10. hver félagsmað-
ur ASI er á þessum launum. Þetta eru
smánarlaun. Menn hljóta að spyrja
hvort fyrirtæki, sem ekki þykjast hafa
efni á að greiða hærri laun fyrir átta
stunda dagvinnu, eigi nokkum tilveru-
rétt?
f efnahagslægðinni 1987-94 jókst
atvinnuleysi verulega. Fyrir þá sem
héldu vinnunni birtist efnahagslægðiti
í samdrætti eða afnámi yfirvinnu.
Þetta þýðir að hluti verkafólks fór
raunverulega á hina nöktu taxta.
Nú hafa orðið umskipti til hins
betra í atvinnulífinu á síðast liðnum
tveimur árum. Dregið hefur úr at-
vinnuleysi og eftirspum eftir vinnuafli
fer vaxandi. En vilji menn nýta tæki-
færið í batnandi árferði til að hækka
launataxta eða með því að leggja á sig
aukið vinnuframlag, þá reka menn sig
á vegg. Fjölmennir hópar lág- og
millitekjufólks em læstir inni í þeim
vítahring að geta ekki aukið kaupmátt
sinn eða unnið sig út úr skuldum, í
óbreyttu kerfi.
Hvers vegna? Vegna þess að hærri
laun þýða hærri tekjuskatt og útsvar.
Vegna þess að álagningarprósenta
tekjuskatts og útsvars hefur hækkað
jafnt og þétt á undanförnum árum.
Vegna þess að persónuafsláttur og til-
færslur til launþega og lífeyrisþega
hafa verið frystar _ ekki látnar íýlgja
verðlagi. Vegna þess að hinni skul-
dugu bamafjölskyldu, sem fær kaup-
hækkun með kjarasamningum eða afl-
ar aukinna tekna með meiri vinnu, er
refsað með því að barnabætur og
vaxtabætur vegna húsnæðiskulda em
sérstaklega skertar af því tilefni.
Forysta Félags járniðnaðarmanna
hefur látið reikna út hvaða áhrif 5 pró-
sent kauphækkun haft á ráðstöfunar-
tekjur fjölskyldu með tvö böm. Niður-
staðan er sú, miðað við 2,5 prósent
verðbólgu á samningstímanum, að
kauphækkunin dugar ekki til þess að
halda óbreyttum kaupmætti miðað við
110 þús. kr. laun á mánuði.
Óbreytt staðgreiðsla tekjuskatts og
útsvars, frysting persónuafsláttar og
bóta, og víðtæk tekjutenging bóta-
greiðslna lágtekjufólks og lífeyrisþega
er þannig samspyrt að stórir hópar
launafólks em læstir í fátæktargildm.
Óbreytt lög þýða að vinnuveitendur
og launþegar geta ekki samið um
raunveralega aukinn kaupmátt í kjara-
samningum, vegna þess að ríkið hirðir
væntanlegan ávinning jafnharðan af
launþegum til baka.
Það er þess vegna laukrétt sem Öm
Friðriksson, formaður Félags jámiðn-
aðarmanna, hefur sagt, að ríkisstjómin
verði að setja fram nákvæmar tillögur
um skattalækkanir, áður en samið er
um launalið samninga, ef meta á þær
til kaupmáttarauka. Þessi gmndvallar-
staðreynd um pattstöðuna í yfirstand-
andi kjarasamningum var rækilega
áréttuð á málþingi þingflokks jafnað-
armanna og forystumanna launþega-
samtakanna, sem fram fór á seinustu
helgi. Umvandanir forsætisráðherra í
umræðum á Alþingi, við forystumenn
launþega fyrir óhóflegar kaupkröfur
sem muni kollvarpa stöðugleikanum,
og stjómarstefnan, sem stefnir stöðug-
leikanum í hættu.
Meginkrafa Dagsbrúnar og Verka-
mannasambandsins í þessum samn-
ingum er hækkun lægstu launa. Kraf-
an er sú að lægstu taxtar verði færðar
að raunverulega greiddu kaupi, þannig
að lágmarkslaun nái 70 þús. kr. á
mánuði á samningstímanum. Vinnu-
Stjórnarflokkarnir hafa vanefnt hátíðlegar yfirlýsingar frá því fyrir kosn-
ingar og í stjórnarsáttmála um að þeir myndu taka á þessum óbærilegu
jaðaráhrifum tekjuskattskerfisins. Meðan svo er, er lítils árangurs að
vænta af þráteflinu í Karphúsinu.
koma við þessar kringumstæður úr
hörðustu átt.
Ríkisstjóm Davíðs Oddssonar, með
ijármálaráðherrann Friðrik Sophusson
í broddi fylkingar, hefur aukið tekju-
skattsálögur á launafólk milli áranna
1995 og 96 um ljóra og hálfan millj-
arð króna. Þar að auki hefur ríkis-
stjórnin ákveðið við afgreiðslu fjár-
Iaga að persónuafsláttur og helstu
bótagreiðslur til launþega fylgi ekki
verðlagi. Þar með hirti ríkissjóður einn
Pallborð
Jón
Baldvin
Hannibalsson
skrifar
milljarð til viðbótar af launþegum, á
sama tíma og tekjur ríkissjóðs af
tekjuskatti fyrirtækja hafa lækkað,
þrátt fyrir stórbætta afkomu þeirra.
Stjómarflokkamir hafa vanefnt hátíð-
legar yfirlýsingar frá því fyrir kosn-
ingar og í stjómarsáttmála um að þeir
myndu taka á þessum óbærilegu jað-
aráhrifum tekjuskattskerfisins. Meðan
svo er, er lítils árangurs að vænta af
þráteflinu í Karphúsinu. Niðurstaðan
er því sú að það er ríkisstjómin sjálf
veitendasambandið hefur farið ham-
förum í áróðri sínum gegn þessari
kröfu. Því er haldið fram að í þessu
felist krafa um 40 prósent kauphækk-
un og í kjölfarið sigli óðaverðbólga,
gengisfelling og kollsteypa.
Forsætisráðherra hefur tekið undir
þennan áróður vinnuveitenda. Hag-
fræðingar Alþýðusambandsins halda
því hins vegar fram að umrædd hækk-
un lágmarkslauna þýði 0,3 prósent
launakostnaðaráhrif fyrir fyrirtækin í
landinu. Almenn 5 þús. kr. hækkun á
mánuði innan ASI leiði hins vegar til
5,4 prósent hækkunar á launakostnaði
fyrirtækja. Þetta eru ekki kröfur sem
valda neinni kollsteypu við rfkjandi
aðstæður. Þetta er því hreinn hræðslu-
áróður.
Allir dómbærir aðilar viðurkenna að
þeir sem síst þyldu afleiðingar óða-
verðbólgu og kollsteypu eru hin
skuldsettu heimili í landinu. Sérstak-
lega barnafjölskyldur með þunga
greiðslubyrði af húsnæðislánum. En
að óbreyttri stjórnarstefnu og að
óbreyttum lögum er ekki unnt við
samningaborðið að rétta hlut þessa
fólks. Niðurstaðan er því sú að það er
ríkisstjóm Davíðs Oddssonar sem er
helsti dragbítur á skynsamlega kjara-
samninga, sem ættu að tryggja vax-
andi kaupmátt launþega og aukinn
kjarajöfnuð, á grundvelli áframhald-
andi stöðugleika.