Alþýðublaðið - 12.02.1997, Side 5

MÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
ö t a 1
„Lagasöfn og reglugerðir stækka jafnt og þétt og því mest þegar stjórnmálamenn segja að nú eigi þeim að fækka. í slíku
stofnanaveldi segir sig sjálft að tilfinningar og tiifinningalíf fá ekki nægilegt rými.“
samrýndustu hjón sem ég hef
kynnst. Það er meira skap í
pabba en mömmu en hann sýnir
það ekki hveijum sem er.“
Þú ert sonur stjórnmálamanns
sem á sinum tíma var skammað-
ur og nfddur á opinberum vett-
vangi. Hvaða áhrif hafði það á
þig sem barn ?
„Sem barn og unglingur las ég
blöðin eins og hungraður úlfur
þannig að gagnrýni á föður minn
fór ekki framhjá mér. En ég
brynjaði mig gagnvart henni. Ég
held að alveg sama máli hafi
gegnt um yngri bræður mína og
raunar um börn annarra stjórn-
málamanna sem ég hef kynnst.
Mamma sagði hins vegar sögur
af stjómmálabaráttunni á ísafirði
þegar hún var að alast þar upp
og hún var þúsund sinnum skæð-
ari en nokkuð það sem fram fór í
reykvískum blöðum. Vilmundur
afi var þá læknir á ísafirði og
vitanlega kom það fyrir að sjúk-
lingar dóu á spítalanum þar sem
hann starfaði. Mamma var eitt
sinn bamung að ganga eftir göt-
unni ásamt yngri systur sinni
þegar fyrir þeim verður aðal
íhaldsfrúin í bænum sem hvæsir
á þær: „Og pabbi ykkar drepur
sjúklingana!“
Þið voruð þrír bræðurnir,
myndirðu telja ykkur líka menn?
„Já, við emm sennilega býsna
líkir, en það er hins vegar ákaf-
lega erfitt fyrir mann sjálfan að
dæma um slíkt. En um daginn
var ég að lesa nokkrar setningar
fyrir kunningjakonu mína úr
bréfi sem bróðurdóttir mín, Guð-
rún Vilmundardóttir, hafði skrif-
að mér og mér líkað mjög vel,
og vinkonan sagði: Já, ætli mað-
ur þekki ekki Aragötutóninn."
Og hvemig er sá tónn, er hann
dálítið kaldhæðinn?
„Ja, nú verðurðu að spyrja vin-
konuna.
Það var mikill eldmóður í Vil-
mundi bróður þi'num og hann
breytti ýmsu í íslenskri pólitík.
„Sem betur fer gerði hann það.
Eldmóðurinn var aðal einkenni
Vilmundar allt frá barnsaldri og
svo var hann taumlaus fjörkálf-
ur. Þegar hann var kominn út í
baráttu sína gegn siðspillingu í
þjóðfélaginu heyrði ég hann í út-
varpi og sjónvarpi segja sömu
setningarnar og ég hafði heyrt
hann segja sjö ára gamlan við
kvöldverðarborðið.“
Það er erfitt þeg-
ar menn með hans
gáfur kveðja
snemma.
„Vissulega. En
honum tókst að
koma ýmsu til leið-
ar sem öðram tókst
ekki. Þarna var líf
sem ekki var lifað
til einskis þótt það
yrði skemmra en al-
gengast er.“
Umburdar-
leysi gagn-
vart tilfinn-
ingahita
Nú ert þú heim-
spekingur, skáld,
þýðandi og mikill
tónlistarunnandi.
Ertu ekki að upp-
lagi mjög verald-
lega sinnaður mað-
ur?
„Ja, ég borða, ég
reyki og ég drekk.“
Efvið snúum okkur að bókinni
þinni. Þú segir þar að skilgrein-
ingarárátta geti verið stórhættu-
leg. Hvað þá með mikilvægi til-
fmninga? Finnst þér of lítið gert
úr þeim ?
„Nú er stórt spurt. Það er
ábyggilega gert of lítið úr tilfinn-
ingum í daglegu lífi. Þjóðfélag
okkar og önnur sambærileg ein-
kennast af flóknum og viðamikl-
um stofnunum með skráðum
reglum um stórt og smátt. Laga-
söfn og reglugerðir stækka jafnt
og þétt og því mest þegar stjóm-
málamenn segja að nú eigi þeim
að fækka. í slíku stofnanaveldi
segir sig sjálft að tilfinningar og
tilfinningalíf fá ekki nægilegt
rými. Jafnvel rifrildi á vinnustað
er talið óæskilegt með öllu.
Starfsmaður sem er mjög upp-
stökkur og móðgunargjarn getur
frá sjónarhóli stofnunarinnar
skemmt allan vinnustaðinn
þannig að það verður að losa sig
við hann, þótt hann sé ágætur að
öðm leyti. Þjóðfélagið er orðið
umburðarlaust gagnvart tilfinn-
ingahita. Nákvæmlega það sama
á við um fjölmiðla. Ef við fömm
nokkra áratugi aftur r tímann þá
sjáum við að greinar voru þá
skrifaðar af miklu meiri tilfinn-
ingahita en nú tíðkast. Þá þorðu
menn að sleppa sér í blöðunum.
Nú segði maður við vin sem
kæmi til manns með grein þar
sem hann sleppti sér: Nei, þetta
skaltu alls ekki birta.“
En leiða þessar öfgafullu
hömlur sem þjóðfélagið setur
mönnum ekki til þess að menn
glata einstaklingseðlinu ?
„Jú, það ér einkenni á hinum
iðnvæddu þjóðfélögum, stofn-
anaþjóðfélögum samtímans. En
við höfum ýmsar leiðir til að
spoma á móti þessari þróun, eins
og til dæmis með listiðkun. Og
jafnvel á Islandi er það svo að
vinnan er ekki allt líf nokkurs
manns þótt hún sé mikill hluti af
því.“
Annað sem þú veltir fyrir þér í
þessari bók er tungumálið og
notkun þess. Finnst þér hœfdeiki
manna til að koma hugsun sinni
skýrt og vel á blað vera að glat-
ast?
„Ég hef engar áhyggjur af því
að hann sé að glatast en ég hef
áhyggjur af því að það sem er
skrifað í landinu er ekki nógu vel
stílað. Það á við um blaðaskrif,
ræður alþingismanna og allt það
lesmál sem stjórnarráðið og
stofnanir senda frá sér. Þetta sést
einnig á ritgerðum stúdenta í Há-
skólanum. I sumum tilvikum má
einfaldlega ráða bót á þessu með
því að gera meira kröfur. Ég er
viss um að ráðuneytisstjóri sem
einsetur sér að bæta stíl á því
sem frá hans ráðuneyti kemur
geti gert kraftaverk.“
Síðasta spurningin sem spyrja
verður heimspekinginn að er
hvort hann hafi komist að niður-
stöðu um það til hvers við lifum?
„Nei, og ég vona að langt sé í
það.“
Vilmundur Gylfason: „Honum tókst að koma ýmsu til leiðar sem öðrum
tókst ekki. Þarna var líf sem ekki var iifað til einskis þótt það yrði skemmra
en algengast er.“
Vilmundur Jónsson: „Hann bjó yfir djúpri alvöru eins og skrif hans sýna. En hann var líka skapheitur maður og
átti auðvelt með að æsa sig yfir því sem gekk fram af honum í þjóðfélaginu."