Alþýðublaðið - 20.02.1997, Blaðsíða 5

FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
v i ð t a I
Eg man aö ég fór aö snökta og
sagöi viö hann: Þaö er svo erfitt
aö þurfa alltaf aö skilja þig.
hvers vegna ég væri að vinna úti,
hvort maðurinn minn væri aumingi
eða drykkjumaður. “Af hverju hugs-
arðu ekki um bömin þín? Af hverju
ertu ekki að prjóna?” spurði fólk. Ég
þótti ekki normal.
Ég er menntuð fóstra. Við konum-
ar sem unnum á bamaheimilunum
sinntum bömunum, ræktuðum sam-
skipti við foreldrana, rukkuðum inn
peninga og sáum um bókhald. En
það mátti ekki leyfa okkur að stjóma
og yfir okkur var alltaf einhver karl-
maður sem allt þóttist vita.”
En fóstrustaifið hefur verið þitt
œvistaif.
“Já, ég ber titilinn fóstra númer 1
og var lengi formaður stéttarfélags
míns. Með ámnum var ég stöðugt að
auka við menntun mína. En þegar að
stöðuveitingum kom þá rakst ég sí-
fellt á veggi. Mér var aldrei verið
boðin staða á nýstofnuðu bamaheim-
ili, hins vegar bauðst mér staða á
tveimur heimilum sem stóð til að rífa
eftir árið. I eitt sinn er ég sótti um
stöðu forstöðukonu var ung kona
beðin um að sækja um stöðuna á
móti mér. Hún gerði það, fékk stöð- ■
una og kom síðan til mín nokkru síð-
ar og sagði mér frá þessu. Auðvitað
gramdist mér, en þótt ég væri stund-
um öskureið yfir því að fá ekki betri
stöður þá féll mér vel við starfsfólk-
ið sem ég vann með.”
Ég heföi aldrei
gefist upp
Þessi höfnun sem þú ert að segja
mérfrá, var það pólitík sem stjórnaði
henni?
“Já. Og annað dæmi af svipuðu
tagi gerðist þegar ég var formaður
stéttarfélags míns og við ætluðum að
ganga í ASÍ. En þá var okkur meinuð
innganga þar sem ég þótti of vinstri
sinnuð. Svo ég lét af formennsku og
við tók góð íhaldskelling.”
Guðmundur: “Elín hefur ekki síð-
ur orðið fyrir aðkasti en ég.”
Hefurðu þurft aðfórna miklufyrir
Guðmund?
Guðmundur: “O, já.”
“Nei og ég mundi gera allt eins.
Mér hefur aldrei leiðst.”
En segðu mér frá þessu aðkasti
sem Guðmundur var að nefna.
“Eitt af því eftirminnilegra var
þegar fín frú hér í bæ hrækti framan í
mig í mjólkurbúðinni með orðunum:
“Þama sjáið þið hvemig maður fer
með svona kerlingar.” En eina skipt-
ið sem ég varð hrædd var þegar
hringt var í mig í vinnuna einn dag-
inn í miðri verkfallsbaráttu og ókunn
rödd sagði: “Það er búið að skjóta
hann Guðmund.
Það versta var auðvitað að bömin
okkar urðu fyrir aðkasti. A morgnana
var elsti sonurinn vanur að spyrja
hvort eitthvað væri um föður sinn í
blöðunum. Ef svarið var játandi þá
sagði hann: “Jæja, þá förum við ekki
í fínum fötum í skólann í dag”. Syst-
ir hans svaraði fullum hálsi ef vegið
var að föður hennar. “Þið emð sjálfir
kommúnistar”, æpti hún og elti
krakkana kringum skólann.”
Ef líf ykkar hefði stöðugt verið
með þessum hœtti, heldurðu að þú
hefðir þolað það án þess að brotna?
“Ég held að ég hefði aldrei gefist
upp. Ekki aldeilis. Fyrir hverjum
andskotanum hefði ég svosem átt að
gefast upp?”
En hver var erfiðasti tíminn?
“Það var þegar við bjuggum í
leiguhúsnæði þar sem allt var morr-
andi í rottugangi og silfurskottum. A
hverjum degi áður en Guðmundur
kom heim svældi ég út rottumar. Við
vorum fátæk. Áttum ekki neitt, varla
föt til skiptanna á okkur og bömin.
Þegar Guðmundur tók sæti í fram-
kvæmdanefnd byggingaráætlunar sá
ég von og ræddi við Guðmund um að
sækja um húsnæði. Við áttum ský-
lausan rétt, með fjögur böm og litlar
tekjur. En Guðmundi var svo áfram
um að vera “en sosialist” að hann
sagðist ekki geta þegið íbúð frá
nefnd sem hann ætti sjálfur sæti í. Ég
man að ég fór að snökta og sagði við
hann: “Það er svo erfitt að þurfa
alltaf að skilja þig.” Þetta var líklega
sá atburður sem ég átti erfiðast með
að sætta mig við.
Sem ung kona hefði ég viljað get-
að klætt mig smekklega, farið í leik-
hús, út að dansa. Ég hefði viljað eiga
meira selskapslíf.
Guðmundur lagði það einu sinni á
sig að læra að dansa. En bara einu
sinni. Við fórum saman í danstíma.
Svo kom hlé og þá fann ég Guðmund
hvergi. Hann hafði stungið af og far-
ið heim. Ég hef aldrei fyrirgefið hon-
um. Það sýnir svo litla sjálfsafneitun
og engan kjark að geta ekki komið til
mín og sagst vera að fara heim. Það
er ómerkilegt. En þetta er kannski
ekki ólíkt því þegar hann tilkynnti
um framboð sitt á Snæfellsnesi án
þess að láta mig vita. Ég las um það
í blöðunum.”
Lastu ekki yfir honum?
“Sjálfsagt hef ég gert það. En hann
fór sína leið og ég fór bara mína leið
í staðinn. Það breytir engu um það að
við höfum alltaf stutt hvort annað.”
Guðmundur: “Ég fór í þetta fram-
boð, fékk mér fínustu jakkaföt sem
völ var á og rauða stælskyrtu. Og
þegar ég kom að Hellissandi sögðu
bömin: Það er kominn Ameríkani í
þorpið.”
Sem manneskja kom
ég þeim ekki viö
Þú hefur kynnst mörgum stjórn-
málamönnum og verkalýðsfrömuð-
um. Hver þeirra erþér eftirminnileg-
astur?
“Sá sem ég kunni best við var Ein-
ar Olgeirsson. Hann bjó yfir mikilli
hlýju og mannúð. Hann kom fram
við mig eins og ég væri manneskja.
Ég man að mér þótti Eðvarð Sigurðs-
son ákaflega erfiður. Ég kenndi því
alltaf um að hann átti ekki konu og
böm.
En þegar þú spyrð svona þá finnst
mér eins og flestum þessum karl-
mönnum hafi ekki komið ég við sem
manneskja. í þeirra augum var ég
bara konan hans Guðmundar.”
Verðurðu stundum gröm þegar þú
ftnnur að litið er á þig sem fylgihlut
Guðmundar?
“Þegar fólk spyr: Ertu konan hans
Guðmundar þá svara ég oft: “Já, en
ég er líka margt annað.”
Hefur þig einhvern tímann langað
til að vera karlmaður?
“Nei, alls ekki. Karlmenn era bara
ekki nógu skemmtilegir. Þeir eru ráð-
ríkir. Þeir halda að þeir geti allt en
geta fæst. Þeir geta til dæmis ekki átt
böm, greyin. Þegar ég átti mín henti
Guðmundur mér inn á Fæðingar-
deildina og var dauðfeginn að losna
við mig. Er þetta ekki rétt, Guð-
mundur?”
Guðmundur: “Karlmenn geta ekk-
ert staðið í þessu. Það fer bara fyrir
þeim eins og Þresti Ólafssyni, for-
manni blaðstjómar Alþýðublaðsins,
sem vildi sýna hvað hann væri
módeme maður og var viðstaddur
fæðingu hjá konu sinni. Hann hélt á
blaði og las lengi vel þar til læknirinn
sagði við hann: “Fyrirgefðu að ég
skipti mér að, en Der Spiegel er búið
að snúa öfugt hjá þér allan tímann.”
Hvað er mikilvœgast í uppeldi á
barni?
“Hlýjan og umhyggjan, að bamið
viti að það hafi þig vísa. Bamið þarf
hönd til að halda í og brjóst til að
halla sér að.”
Heldurðu að það sé nauðsynlegt
fyrir hverja konu að eignast barn?
“Ég held að það geri hverja konu
betri.”
Guðmundur: “Hún er svo mikið í
rómantíkinni, hún Kolbrún. Heyrð-
irðu hvemig hún spyr: Sérðu eftir að
hafa gifst Guðmundi? Eiga allar kon-
ur að eiga böm?”
“Mér finnst þetta mjög áhrifaríkar
spumingar.”
Guðmundur: “Þær era af öðram
skóla. Svaraðu bara að þú hafir aldrei
hugsað þetta.”
“Það er bara ekki rétt Guðmundur.
Ég hef oft hugsað þetta. Ég er nefni-
lega svo rómantísk, Kolbrún. Hann
er það ekki, en heldur að hann sé það
af því hann er alltaf að lesa lýrík.
Sem dæmi um hvað ég er rómantísk
er að ég hef lengi viljað giftast hon-
um aftur og þá í kirkju. Við giftumst
borgaralegri giftingu og einhverra
hluta vegna var það útbreidd skoðun
á þeim tíma að borgaraleg gifting
hefði aðeins gildi í fimm ár. Pabbi
sagði: Sjáðu hvað þetta er ómerkileg-
ur maður. Hann ætlar bara að giftast
þér til reynslu.” Þegar við Guðmund-
ur voram búin að vera gift í 25 ár þá
ræddi ég það við Sigurbjöm biskup
að hann gifti okkur aftur. En Guð-
mundur þorði ekki.”
Guðmundur: “Það var vegna
blaðamanna.”
“Það er ómerkileg afsökun að
hann hafi ekki þorað vegna blaða-
manna, hann sem er búinn að vera í
blöðunum alla ævi.”
Guðmundur: “Ég sá fyrir mér fyr-
irsagnimar: Guðmundur jaki leiðir
brúði sína að altarinu.”
Ég vil byltingu
Nú kennir þú uppeldisfrœði í Fjöl-
braut í Breiðholti. Hvernig líkar þér
það.
“Mér finnst ákaflega gaman að
kenna og kann vel við starfið og
vinnustaðinn. En fyrsti vinnustaður
minn var Morgunblaðið þar sem ég
vann sem sendill. Ég hef sagt Styrmi
Gunnarssyni að ég vilji að þessi
fyrsti vinnustaður minn verði einnig
hinn síðasti. Honum brá nokkuð svo
ég sagði honum að mér þætti þetta
mjög eðlileg ósk. “En hvað get-
urðu?” spurði hann og svaraði svo
sjálfum sér: “Þú getur kannski raðað
myndum.”
Attu þér eitthvert lífsmottó sem þú
styðst við?
“Móðir mín, sem var ákaflega góð
kona, hélt því staðfastlega fram að
maður ætti aldrei að leggjast til
svefns ósáttur. Ég hef lifað sam-
kvænit því og kennt bömum mínum
að reiði sé verst fyrir þann sem er
reiður. Að öðra leyti hef ég viljað
vinna vel og vera heilsteypt í verkum
mínum. Ég held að það hafi tekist.”
Hvað finnst þér um verkalýðsbar-
áttuna í dag?
“Hefur eitthvað breyst í þjóðfélag-
inu? Era allir orðnir jafnaðarmenn?
Góðir? Vænir? Mér finnst verkalýðs-
leiðtogarnir hafa staðið sig illa. Þeir
era eins og kjánar, því miður. Það
eina sem þeir kunna er að fara með
gamlar tuggur. Það þarf að sýna vald-
höfunum í tvo heimana og það strax
í dag. Alþýðufólk á að leggja niður
vinnu, lama atvinnulífið og ná
þannig fram kjarabótum. Það þarf að
gera byltingu. Ég vil byltingu. Það
þýðir ekki að vera að neinu væli. Við
eigum að berjast. Guðmundur kenndi
mér, og hafði eftir Sigfúsi Sigurhjart-
arsyni, þessi orð sem eiga við lífið
sjálft: “Byrjaðu vel. Endaðu vel.
Tengdu endana vel saman. Láttu eld-
inn aldrei slokkna.”
Ef ég byggi í Svíþjóð þá væri ég krati. Olof Palme hefur alltaf verið minn
maður.
Sá sem ég kunni best við var Einar Olgeirsson. Hann bjó yfir mikilli hlýju
og mannúð.