Alþýðublaðið - 26.02.1997, Blaðsíða 8

Miðvikudagur 26. febrúar 1997
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
29. tölublað - 78. árgangur
■ Snarpar umræður um menntun, mannauð og hagvöxt á alþingi H
Fólk tapar á JHf
menntun kBf1
- segir Guðný Guðbjörnsdóttir alþingismaður. Björn Bjarnason: “Guðný leggur
eingöngu áherslu á neikvæða þætti menntunar.”
Guðný Guðbjörnsdóttir sagði á alþingi í gær að fólk tapaði á menntun.
“Fólk tapar á því að afla sér
menntunar ef litið er til ævitekna,”
sagði Guðný Guðbjömsdóttir þing-
maður Kvennalista í umræðum á al-
þingi í gær. “Tilkostnaður er of mik-
ill og launin of lág að lokinni mennt-
un. Allt bendir til þess að kynbund-
inn launamunur aukist með vaxandi
menntun.” Guðný vitnaði í könnun
Hagfræðistofnunar Háskólans um
tengsl menntunar, mannauðs og hag-
vaxtar, sem gerð var fyrir mennta-
málaráðherra og skýrslu sem gerð
var af hagfræðingum BHM og Fé-
lags íslenskra hjúkrunarfræðinga.
“Niðurstöður beggja kannanna eru
þær að arðsemi menntunar er nei-
kvæð á íslandi,” sagði Guðný. “Fjár-
veitingar til Háskóla íslands hafa
ekki aukist jafnhliða fjölgun stúdenta
og kennarar fást ekki í sumar greinar
vegna lélegra kjara í samanburði við
það sem gerist á almennum markaði
eða erlendis. íslendingar byggja af-
komu sína að mestu leyti á náttúru-
auðlindum landsins og verulega þarf
að efla mannauðinn til að við verðum
samkeppnisfær við annað vinnuafl
Evrópska efnahagssvæðisins.”
Hundrað íslensk skip eru á sjó án
þess að þau uppfylli öryggisreglur
Siglingastofnunar ríkisins. Þetta
upplýsti Kristján Pálsson, alþingis-
maður, á Alþingi í fyrradag.
“Þetta á sér langa sögu,” sagði
Kristján. “Stöðugleikamælingar
flskiskipa voru lengi í miklum mol-
um, en nú eru í gildi reglur um stöð-
ugleika sem eru 20 ára gamlar. Skip
sem voru smfðuð fyrir þann tíma
hafa ekki öll staðist kröfumar sem
þar eru gerðar, en þrátt fyrir það
hafa þau fengið ótímabundið leyfi
Hlutur bama- og unglingaefnis var
aðeins 15 prósent af heildardagskrá
ríkissjónvarpsins, eða alls 520
klukkustundir. Þar af vom 60 stundir
innlent bamaefni. Á Stöð 2 vom að-
eins 11 stundir sem fóm undir innlent
bamaefni, en á Sýn var nær ekkert
slíkt efni sýnt. Á Stöð 3, sem nú er
ekki lengur til, var íslenskt bamaefni
aðeins 0,6 prósent af heildarútsend-
Menntamálaráðherra sagðist með-
al annars hafa óskað eftir greinar-
gerðinni til að stuðla að málefnaleg-
um umræðum, en í henni hafi komið
ffam að skýr tengsl séu milli mennt-
unar og hagvaxtar, þar séu ennfrem-
„Fjárveitingar til Há-
skóla íslands hafa ekki
aukist jafnhliða fjölgun
stúdenta og kennarar
fást ekki í sumar
greinar vegna lélegra
kjara í samanburði við
það sem gerist á al-
mennum markaði eða
erlendis," segir Guðný
Gubjörnsdóttir
alþingismaður.
til siglinga með undanþágu frá regl-
unum sem í gildi em. Það er annað-
hvort Siglingastofnun eða viðkom-
andi ráðuneyti sem hafa tekið
ákvörðun um að leyfa þessar undan-
þágur. Annað er að skipum sem em
orðin gömul hefur verið breytt
þannig að ekki hefur verið hægt að
uppfylla öryggiskröfur, t.d. um
neyðarútganga úr vélarrúmum. Það
hefur ekki endilega komið fram í
haffæmiskýrteinum þeirra að þau
hafi ekki staðist kröfur um stöðug-
leika eða öryggisbúnað.
ingartímanum.
Þetta kom ffam í skriflegu svari
við ítarlegri fyrirspum Svavars
Gestssonar á Alþingi. Þingmaðurinn
spurðist einnig fyrir um hver miklu
fjármagni var veitt á síðasta ári í inn-
lenda dagskrárgerð. Engin svör bár-
ust frá íslenska útvarpsfélaginu eða
'Sýn, þar sem þessar upplýsingar
vom sagðar trúnaðarmál.
ur raktar leiðir til að bæta menntun
og auka hagvöxt. Hann sagði að
Guðný legði eingöngu áherslur á nei-
kvæða þætti menntunar en slíkt væri
ekki til að hvetja ungt fólk til fram-
haldsnáms. Hann sagði Hagffæði-
stofnun hafa lagt áherslu á það í
greinargerðinni að hvetja ætti nem-
endur til dáða með umbunarkerfi.
Það kæmi þá til greina að þeir nem-
endur sem stæðu sig best fengju um-
fangsmeiri styrki en aðrir náms-
menn.
Bjöm tók ennfremur til þess að
talsmenn launþega hefðu lagt mesta
áherslu á það undanfarið að hækka
lægstu launin og minnka launabilið,
sú krafa virtist ekki vera í samræmi
við óskir BHM um að laun háskóla-
menntaðra ríkisstarfsmanna hækki
um 42.5 prósent, líkt og kemur fram
í skýrslu bandalagsins um ævitekjur
og arðsemi menntunar.
“Auknu fjármagni hefur verið var-
ið til menntakerfisins undanfarin ár,”
sagði Bjöm. “Ef bomar era saman
fjárveitingar á milli áranna 1996 og
1997 er aukningin liðlega 170 millj-
ónir króna. f þeim samanburði er
Skip sem hafa siglt á þessum und-
anþágum hafa farist. Um það era
dæmi að rækjuskip í Isafjarðardjúpi
hafi sannanlega farist vegna þess að
þau hafi ekki staðist kröfur um stöð-
ugleika. Mörg þessara skipa vora
smíðuð til allt annarra veiða en
þeirra sem þau fóra svo seinna á og
þá breytt til samræmis við þær veið-
ar. Þá eru settar upp háar bómur og
gálgar sem verða svo til þess að við
þunga hífingu geta skipin kantrað á
augnabliki og sokkið og áhafnir
farist.
Hjá RÚV var hins vegar varið 215
milljónum króna til innlendrar dag-
skrárdeildar, auk þess sem ýmis ann-
ar kostnaður við rekstur leikmynda-
deildar og tækniþjónustu fellur
einnig til vegna þessa.
Svavar Gestsson telur að nauðsyn-
legt sé að stórauka fjármagn til að
framleiða innlent efni, og hyggst
beita sér fyrir því á þingi.
grannskólanum sleppt vegna flutn-
ings hans til sveitarfélaga. Útgjöld
og ársverk til rannsókna og þróunar
hafa einnig tvöfaldast á tímabilinu
1971 til 1993 og útgjöld á hvem ein-
stakling tæplega fjórfaldast. Á fjár-
Þetta er alþekkt, en af einhveijum
ástæðum hefur reglunum um stöð-
ugleikann ekki verið fylgt eftir og
því borið við að ákveðnar veiðar
muni leggjast af. Annað er það að
sem borið er við er að ef skip eru
stækkuð, til þess að hægt sé að
mæta kröfunum, þurfi útgerðin að
kaupa úreldingu á móti stækkun-
inni, en hver rúmlest er svo dýr að
útgerðir þessara skipa hafa ekki efni
á að kaupa það sem til þarf.
Um þetta eru þekkt dæmi og ég
get nefnt nokkur dæmi um skip sem
hafa farist vegna þess að stöðug-
leikinn hefur ekki verið í lagi. Það
er talið að Mýrarfellið frá Þingeyri
hafi farist vegna þess að stöðugleik-
inn var ekki réttur. Tjaldur fórst
1986 og ástæðan var talin vera að
veiðarfærin vora stærri en skipið
þoldi. Austur á Seyðisfirði er skip
sem heitir Helga Sigmunds og er
ólöglegt nú, en gæti fallið undir
reglumar ef það yrði lengt. En eig-
endumir treysta sér ekki til að
greiða fyrir úreldinguna sem þarf að
koma á móti stækkuninni. Það skip
er á sjó með undanþágu.
Að þessi skip sem svona er ástatt
um hef ég upplýsingar um frá þeim
sem þar um fjalla, Siglingastofnun
ríkisins og Rannsóknanefnd sjó-
slysa, að séu um eitt hundrað,”
sagði Kristján Pálsson.
lögum var framlag til LÍN aukið um
100 milljónir og á næstunni verður
lagt fram nýtt framvarp um lánasjóð-
inn þar sem kveðið er á um lækkun á
endurgreiðslubyrði.”
Karlanefnd Jafnréttisráðs
Vilja árs
fæðingar-
orlof
“Alfa og omega í jafnrétt-
isumræðu er launajafnrétti. Ef
menn ætla í alvöra að stefna að
launajafnrétti milli kynjanna, þá
verður jafnframt að vinna að því
að breyta fjölskyldumyndinni.
Það gerist ekki nema karla axli
meiri ábyrgð á heimili og böm-
um,” sagði Sigurður Svavars-
son, formaður Karlanefndar
Jafnréttisráðs, sem hefur sent frá
sér fréttatilkynningu þar sem
fram kemur að hún hefur
áhyggjur af að þeir sem takast á
um kaup og kjör um þessar
mundir líti ekki á úrbætur í fæð-
ingarorlofsmálum sem for-
gangsatriði. Nefndin vill lengja
fæðingarorlof í 12 mánuði; fjóra
fyrir móður, fjóra fyrir föður og
fjóra sem foreldrar geti skipt
með sér að vild. Að auki vill hún
að orlofinu megi skipta á tvö ár.
Nefndin bendir á fjögur atriði
sem hún telur að muni vinnast,
verði farið að tillögum þeirra.
Það mundi styrkja fjölskylduna
og bæta þannig mannlífið, draga
úr launamun karla og kvenna,
draga úr tilhneigingu atvinnu-
rekenda til að líta á konur á
bameignaaldri sem sérstakan
áhættuhóp við ráðningu, auka
áhuga karla á fjölskyldulífi og
auka þrýsting á að menn fái
mannsæmandi laun fyrir venju-
legan vinnudag.
■ Upplýsingar frá Rannsóknarstofnun sjóslysa og Siglingamálastofnun
Hundrað skip á undanþágu
- Kristján Pálsson, alþingismaður: Skip hafa sannanlega farist vegna skorts á stöðugleika
■ Innlent sjónvarpsefni
Hlutur barnaefnis rýr
Svavar Gestsson vill meira fjármagn í íslenskt efni