Alþýðublaðið - 04.03.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 1997
AimUBIHBIB
21254. tölublað
Brautarholti 1 Reykjavík Síml 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Dómsmálaráðherra
leikur Guð
Stundum er engu líkara en fsland sé bananalýðveldi, þarsem
enginn æmtir eða skræmtir þó hinir kjömu valdsmenn gerist sekir
um gjöminga, sem meira að segja Hæstiréttur segir að séu fráleitir.
Eða hvað veldur því, að á íslandi fær sjálfur dómsmálaráðherrann
harðar ákúmr frá Hæstarétti án þess að nokkuð gerist? En það var
niðurstaðan í máli Hanes hjónanna.
Rifjum aðeins upp málsatvik: Hanes hjónin vom eftirlýst í
heimalandi sínu, Bandaríkjunum, fyrir meint brottnám bamabams
síns. Rannsóknarlögreglunni hafði ennfremur borist formleg beiðni
um að handtaka þau. Héraðsdómur Reykjaness kvað upp úrskurð
sem leyfði handtöku hjónanna, húsleit á heimili þeirra, og töku
bamsins úr forsjá þeirra. Hjónin kærðu úrskurðinn til Hæstaréttar.
í stjórnarslcrá lýðveldisins segir, að “öllum beri réttur til að fá úr-
lausn um réttindi sín og skyldur með réttlátri málsmeðferð innan
hæfilegs tíma fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.”
Stjómarskráin veitir því Hanes hjónunum fortakslausan rétt til
að skjóta úrskurði Héraðsdómsins til Hæstaréttar. Það eru gmnd-
vallarmannréttindi, sem allir njóta, og gildir einu hvort í hlut eiga
útlendingar sem kunna að vera gmnaðir um brot á lögum í heima-
landi sínu eða alþjóðlegum samningum. Dómsmálaráðherra tók
hinsvegar þá ákvörðun, að bamið skyldi ekki aðeins tekið úr umsjá
hjónanna, heldur heimilaði flutning þess úr landi áður en Hæstirétt-
ur gat kveðið upp sinn úrskurð.
í vetfangi svipti ákvörðun ráðherrans hjónin stjórnarskrárvörð-
um rétti til að skjóta málinu til Hæstaréttar. Hann kom um leið í veg
fyrir að Hæstiréttur gæti fjallað efnislega um málið. Em tvímæli á
því, að dómsmálaráðherrann braut gmndvallarreglu með úrskurði
sínum? Svarið er alfarið nei. Hann hrapaði að niðurstöðu, sem eng-
inn mannlegur máttur getur tekið til baka. Ákvörðun hans breytti
lífshlaupi nokkurra einstaklinga, og líf þeirra fellur aldrei aftur í
sama farveg og áður. Dómsmálaráðherrann lék Guð.
Lúðvík Bergvinsson, alþingismaður og lögfræðingur, sagði í
Alþýðublaðinu að verknaður ráðherrans væri lögleysa, og brot
gegn grundvallarreglum samfélagsins. Kristinn H. Gunnarsson, al-
þingismaður, sagði einnig í Alþýðublaðinu að framganga ráðherr-
ans væri vítaverð. Alþingismennirnir voru ekki hinir einu sem
felldu harða dóma yfir ráðherranum. Hæstiréttur fór svofelldum
orðum um gjörð ráðherrans í úrskurði sínum: “Með þessari ákvörð-
un sinni svipti ráðuneytið í reynd hjónin þeim gmndvallarrétti sín-
um að fá að bera aðgerðir íslenskra stjómvalda undir dóm Hæsta-
réttar, auk þess sem þessi ákvörðun ráðuneytisins átti sér enga stoð
í lögum.”
Harðari áfellisdóm getur sitjandi ráðherra tæpast fengið af
hendi Hæstaréttar. Rétturinn segir það hreint út, að dómsmálaráð-
herra hafi brotið gegn ákvæðum stjómarskrárinnar. Spumingin sem
óhjákvæmilega vaknar, er þessi: Hver er ábyrgð ráðherra?
Alþingi hlýtur að þurfa að taka á því, hvemig á að bregðast við
þegar mistök af því tagi sem Hæstiréttur nefnir í úrskurði sínum
henda þá sem fara með framkvæmdavaldið í umboði þess. Er það
mögulegt að Hæstiréttur kveði upp úrskurð sem í raun felur í sér,
að ekki er hægt að treysta dómgreind dómsmálaráðherrans, - án
þess að nokkuð gerist?
Niðurstaða Hæstaréttar kallar á opinbera umræðu um mál af
þessu tagi.
Drengir í vanda og
karlar í kreppu
Kannanir sýna að strákar taka mun
meira af tíma kennarans en stelpur.
Kannanir sýna líka að strákar eru mik-
ið fleiri í hópi þeirra sem þurfa á sér-
þjónustu og stuðningi skólanna að
halda. Þá er það staðreynd að strákar
koma lakar út út öllum samræmdum
prófum grunnskólans.
Hvað er að gerast? Er ekki ástæða til
að bregðast við? Hvað með stelpumar?
Þurfa þær ekki Kka sérþjónustu og
stuðning? Og hvaða samskiptamunstur
þróast milli kynjanna ef stelpumar
sitja prúðar í skólanum og bíða á með-
an strákamir fanga athygli kennarans,
með góðu eða illu? Benda þessar upp-
lýsingar til þess að skólinn “hagi störf-
um sínum í sem fyllstu samræmi við
eðli og þarfir nemenda og stuðli að al-
hliða þroska, heilbrigði og menntun
hvers og eins” eins og segir í 2. grein
gmnnskólalaganna.
Eg hef, ásamt alþingismönnunum
Pallborð
' »s Svanfríöur Jónasdóttir
: skrifar
Siv Friðleifsdóttur, Guðnýju Guð-
bjömsdóttur, Bryndísi Hlöðversdóttur
og Guðmundi Áma Stefánssyni, lagt
fram tillögu á Alþingi um að mennta-
málaráðherra skipi nefnd til að leita or-
saka þess að drengir í gmnnskólum
eiga við meiri félagsleg vandamál að
etja en stúlkur og námasárangur þeirra
er lakari. Jafnffamt því að leita orsaka
bendi nefndin á leiðir til úrbóta þannig
að unnt verði að taka tillit til þessa við
gerð nýrrar námsskrár sem taka á gildi
árið 1998.
Er mikil fyrirferð merki
um sterka stöðu?
Ýmsar tölfræðilegar upplýsingar
liggja fyrir um mismunandi hlutfall
kynjanna þegar kemur að mælanlegum
þáttum þeirrar þjónustu sem skólinn
veitir. Þannig liggur fyrir að drengir
em að minnsta kosti 2/3 þeirra nem-
enda sem taldir em þurfa sérkennslu £
gmnnskólunum Reykjavíkur og ætla-
má að það hlutfall sé svipað annars-
staðar. Sama er uppi á teningnum þeg-
ar röðin kemur að sérdeildum skól-
anna, þar era drengimir einnig um það
bil 2/3 nemenda. Þá er íjöldi drengja í
svipuðu hlutfalli þegar litið er til þeirra
sem fá sálfræðiþjónustu skólanna. Eft-
ir þessum leiðum meðal annars hefur
gmnnskólinn reynt að koma til móts
við mismunandi stöðu og þarfir nem-
enda sinna. Það er hinsvegar ljóst að
leita þarf orsaka þess að drengjum
tekst aimennt verr að fóta sig í skóla-
kerfmu en stúlkum, bæði náms og fé-
lagslega. Þegar mönnum era Ijósar or-
sakir þess er líklegara að unnt verði að
mæta þörfum drengjanna strax við
upphaf skólagöngu í stað þess að takast
síðar á við afleiðingum þess að skólinn
eins og hann er uppbyggður virðist síð-
ur henta drengum en stúlkum. Hvern-
ig stendur á hinu mikla vægi drengj-
anna þegar kemur að sérkennslu og
sálfræðiþjónustu? Og samt koma þeir
lakar út úr öllum samræmdum prófum
í grannskólanum, 9 ára, 12ára og 16
ára og hvort sem um er að ræða tungu-
mál eða stærðfræði. Fyrirferð strák-
anna í skólunum er ekki einhlýt vís-
bending um sterka stöðu þeirra. Hún
verður hinsvegar til þess að tími fyrir
stúlkumar er lítill og þær læra snemma
að bíða á meðan drengimir fá þá at-
hygli sem þeir þurfa. Að taka á stöðu
drengjanna og mæta þeim á þeirra for-
sendum til að bæta líðan þeirra og getu
Hvernig stendur á hinu
mikla vægi drengjanna
þegar kemur að sér-
kennslu og sálfræðiþjón-
ustu? Og samt koma þeir
lakar út úr öllum sam-
ræmdum prófum í grunn-
skólanum, 9 ára, 12 ára
og 16 ára og hvort sem um
er að ræða tungumál eða
stærðfræði.
er því réttlætismál fyrir stúlkumar líka
og jafnréttismál.
Betra uppeldi er
forvarnarmál
Sérfræðingar hafa sett fram tilgátur
um að þroski kynjanna sé mismunandi
þegar þau hefja grannskólanám.
Þannig sé námið fyrstu árin eins og
eðlilegt framhald af leikjum og föndri
stúlknanna en drengimir eigi mun erf-
iðara með bæði fínhreyfingar og tján-
ingu. Þetta rímar við tilfinningu margra
kennara og markviss þjálfun strax í
leikskóla gæti þá bætt hér úr. Þó tillaga
okkar fimmmenninganna taki einungis
til grannskólans er ljóst að sum þeirra
vandamála sem leita þarf orsaka fyrir
og taka á þekkjast bæði í leikskóla og
framhaldsskóla. Svokölluð Hjalla-
stefna gengur út frá því að mismunandi
áherslur eigi rétt á sér í hópuppeldi
leikskólabama. Sú reynsla sem þar
hefur fengist væri verðugt rannsóknar-
efni.
Það hefur líka verið bent á að dreng-
ir eigi erfiðara með að tjá sig á ung-
lingsárum og því líklegra að þeir láti
hendur skipta. Afskipti lögreglu af
unglingum staðfesta að drengjum er
mun hættara við að lenda í átökum og
slysum en stúlkum. Þá era þeir mun
fjölmennari í hópi þeirra unglinga sem
lenda undir manna höndum, lenda
uppá kanti við lögin. Að þjálfa drengi í
samskiptum og tjáningu er því forvam-
armál því það era drengimir sem fara
útí lífið án þess að kunna að tjá tilfinn-
ingar eða ráða við þær sem era sérstak-
ur áhættuhópur. Dauði af völdum slysa
og sjálfsvíg era líka margfalt algengari
meðal drengja en stúlkna.
Jafnrétti og gjald karl-
mennskunnar
Jafnréttisbaráttan hefur aðallega ver-
ið háð af konum. Hún hefur leitt til
þess að losnað hefur um ýmsa staðlaða
ramma kvenímyndarinnar og staða
kvenna hefur að ýmsu leyti breyst enda
hafa þær unnið mjög markvisst að því.
Til þess að árangursrík þróunin geti
haldið áfram þurfum við hinsvegar að
beina sjónum okkar frekar að stöðu
karla og drengja. Við þurfum að ala
drengina öðravísi upp til að fá betri
karla. Margt bendir til þess að þeir
sjálfir séu famir að skoða sín mál af al-
vöra og að ýmsum blöskri það “gjald
karlmennskunnar” sem goldið er með
háu hlutfalli drengja sem þurfa stuðn-
ing og sérþjónustu skólanna og sem
deyja af völdum slysa eða sjálfsvíga.
Og þá einnig þær tölur sem blasa við
þegar horft er til fjölda þeirra pilta sem
gista sérstofnanir af ýmsu tagi, og
tjölda karla þegar litið er til alkahol-
isma, innilokunar í fangelsum og
ótímabærs dauða af ýmsum ástæðum.
Jafnrétti snýst um það að við öll
fáum notið hæfileika okkar og getu án
tillits til kynferðis. I ýmsu tilliti þurfum
við greinilega að huga betur að drengj-
unum. Með því sköpum við stúlkunum
líka nýtt svigrúm. Þannig getum við
væntanlega stigið nýtt og öraggt skref í
átt til betra mannlífs.
Höfundur er þingmaður
þingflokks jafnaöarmanna.