Alþýðublaðið - 18.03.1997, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 18. MARS 1997
V Í ð t Q I
Eg vil vera Gunn
Ritt Bjerregárd trúöi húsfylli gesta í Norræna Húsinu fyrir því aö hana dreymi um aö vera danskur kommissar í Brussel í tíu ár og
stökkva einsog hetja Njálu meö umhverfismál Evrópusambandsins í fanginu inn í framtíðina. Ritstjóri Alþýöublaösins hreifst af danskri
valkyrju í Vatnsmýrinni.
"Það sem er erfiðast við að vera
kommissar hjá Evrópusambandinu er
vitaskuld að eiga heima í annarri borg
og öðru landi en ég ólst upp í. Það er
líka erfitt að þurfa stöðugt að tjá sig á
framandi tungu, yfirleitt tveimur frem-
ur en einni, þó það venjist með
tímanum. Skipulagið á stjómsýslunni
er líka öðru vísi en ég er vön heima í
Danmörku, allt er miklu fastara í
skorðum, og valdapýramídinn háreist-
ari og stífari en ég þekkti áður," sagði
Ritt Bjerregárd á fundi í Norræna
Húsinu á sunnudaginn. Þetta taldi hún
lfldega vera hið versta við að vera
danskur kommissar í Biissel. "En er
það annars nokkuð slæmt?" spurði
hún, og rakti að draumur sinn væri að
vera kommissar í tíu ár samtals en til
þess þyrftu dönsku kratamir líklega að
halda áfram að stjóma Dönum.
Hún sagði, að það truflaði sig stund-
um að þurfa jafnan að tala við
yfirmennina í liðinu til að láta óskir
sínar eða fyrirmæli tntla niður stigann
til þeirra sem eiga að fá þau að lokum.
"Það er auðvelt fyrir þau að týnast á
leiðinni, eða misskiljast. Þetta er ekki
einsog það var hjá ykkur íslendingum
á tímum Njálssögu, þegar allir vom
jafningjar og enginn öðmm framar í
metorðastiganum," sagði Ritt, og var
augljóslega vel heima í jafningja-
samfélagi þjóðveldisaldarinnar á
íslandi, og vitnaði jöfnum höndum til
þess og Njálssögu í fyrirlestri sínum.
Litríkur
stjórnmálamaður
Ritt Bjerregárd á að baki óvanalega
litríkan feril í stjómmálum. Hún vakti
snemma athygli fyrir skeleggan mál-
flutning, og komung varð hún
menntamálaráðherra í ríkisstjóm Ank-
ers Jörgensen. Námsmenn í Danmörku
dáðu hana fyrir einarðan málflutning
fyrir hagsmunum þeirra meðan hún var
óbreyttur þingmaður. En aðdáunin
snérist upp í óánægju og að lokum
harða mótspymu, þegar Ritt þurfti á
tímum efnahagserfiðleika í lok áttunda
áratugarins að grípa til aðhalds-
aðgerða. Þær mæltust geysilega ilia
fyrir, og kostuðu hana næstum því
ráðherrastól. Síðar á ferli sínum átti
hún eftir að vinna ráðherrastól tvisvar
og tapa honum einu sinni.
Þessi byrjun Ritt á ráðherrastóli er
lýsandi fyrir feril hennar, sem sannar-
lega hefur ýmist fagnað miklu gengi
eða stríðum mótbyr. En hún hefur alltaf
átt þéttan hóp fylgismanna og
aðdáenda, enda málsnjöll og óhrædd
við að segja skoðanir sínar. Sem
ráðherra var hún harðlega gagnrýnd
fyrir bmðl og óhóflega risnu, ásökuð
um að láta flugvélar bíða eftir sér í
höfuðborgum Evrópu og búa á óhóf-
lega glæsilegum hótelum. En Ritt svar-
aði gagnrýnendum sínum fullum hálsi,
og benti á, að það sem hún væri sökuð
um væri ekki meira en samráðherrar
hennar af karlkyni hefðu iðkað jafn
mikið og hún. En einhverju sinni
meðan hún dvaldi í París sem ráðherra
bjó hún á Ritz, í óhóflegum munaði að
sögn andmælenda hennar, sem fannst
hún líka nota of mikið af of stómm
límósínum. I fjölmiðlum Dana var
gefið út skotleyfí á Ritt. Dag eftir dag
var hún sölluð niður af blaðamönnum,
sem fannst þeir heldur betur komnir í
feitt. Þeir höfðu sigur. Um það er lauk
knúði flokksforystan hana til að gefa
frá sér ráðherrastólinn. Hún var kjörin
formaður þingflokks jafnaðarmanna,
og kvaðst langtífrá hætt í pólitíki. Við
bað stóð Ritt Bierregárd. einsog flest
Ritt Bjerregárd er satt að segja lifandi dæmi um konuna sem veiklyndir
og óöruggir karlar óttast.
harðri gagnrýni fyrir meintar misgjörð-
ir, sem margir karlanna, sem með
henni vom á þingi eða ríkisstjóm,
sluppu með án nokkurra aðfinnsla.
Hvers vegna? Ritt Bjerregárd var að
sönnu beinskeyttari og hreinskilnari í
viðmóti við fjölmiðla en flestir félagar
hennar á danska þinginu, en hún hefur
ekki til að bera þann meðfædda hroka,
sem stundum gerir stjómmálamenn að
skotspæni fjölmiðla og almennings, og
getur leitt til falls úr háum söðli.. Fyrir
áhugamenn um dönsk stjómmál var
erfitt að verjast þeirri hugsun, að sú
staðreynd að Ritt var í senn glæsileg,
sjálfsömgg og mjög valdamikil kona
væri að stómm hluta orsök þess að hún
var stöðugt undir smásjá fjölmiðla. Ritt
Bjerregárd er satt að segja lifandi
dæmi um konuna sem veiklyndir og
óömggir karlar óttast.
Frægar dagbækur
Ritt Bjerregárd er mikill evrópusinni
og eftir að hafa um árabil sett mark sitt
á dönsk stjómmál langaði hana að
spreyta sig á því að breyta
Evrópusambandinu innan frá. Hún
sóttist eftir því að formaður danska
jafnaðarmanna, Paul Nyrap-Rassmus-
sen forsætisráðherra, tilnefndi hana
sem kandídat Dana til að vera
kommissar umhverfismála á vegum
Evrópusambandsins í Brússel. Ýmsir
sögðu, að karlamir í forystu danska
jafhaðarmannaflokksins hefðu verið
þeirri stundu fegnastir, þegar þetta
vandræðabam danskra stjómmála
hvarf á braut suður til Belgíu.
I Brússel lenti Ritt fljótlega í kröpp-
um dansi. Evrópuþingið, sem hefur
tiltölulega lítil völd samanborið við
ráðherraráð Evrópusambandsins, þarf
eigi að síður að staðfesta tilnefningu
kommissaranna, og þegar hinir nýju í
þeim hópi vora skipaði sumarið 1994
setti þingið þá í strangar yfirheyrslur.
Ritt kom ekki sérlega vel út úr þeim,
og var legið á hálsi fyrir að kunna lítið
fyrir sér í umhverfismálum. Hún hefur
lært mikið síðan, og enginn frýr henni
þekkingar í dag.
Það var hinsvegar fyrirhuguð birting
dagbóka hennar, sem langmestu írafári
olli, og leiddi næstum til þess að Danir
kölluðu tilnefningu hennar aftur. í
dagbókunum skýrði hún hrein-
skilnislega frá skoðunum sínum á
hinum og þessum stjómmálamönnum,
sem hún hafði átt fundi með. Ekki
fengu allir góða einkunn, og til dæmis
"Konan,sem skók
Evrópusambandið með
dagbókum sínum er
tekin að grána í
vöngum, og yfir henni er
kyrrlátur þokki. Þó
andlitið hrökkvi stundum
í innilegt bros og af og
til birtist í augunum blik
gamallar stríðni er samt
erfitt að ímynda sér að
þessi virðulega kona í
ræðustólnum hafi um
árabil verið "enfant
terrible" danskra
stjórnmála."
annað sem hún lætur sér um munn fara.
Hinn ungi þingmaður átti þó eftir að
lenda aftur milli tannanna fyrir ásak-
anir um spillingu, í það skiptið fyrir að
leigja íbúð í Kaupmannahöfn á kostnað
ríkisins, sem var stærri en þing-
mönnum var leyfilegt. Hún komst
nauðuglega frá því máli. Innan
skamms var hún þó aftur búin að ná
fyrri styrk í pólitíkinni og sýndi svo
ekki varð um villst, að hún var
pólitískur köttur með níu líf í heimi
stjómmálanna.
Hvað sem leið réttmæti ásakana um
braðl og létta spillingu, sem Ritt hefur
sætt á ferli sínum, þá var engum
blöðum um að fletta að hún sætti oft
Ýmsir sögöu, aö karlarnir í forystu
danska jafnaöarmannaflokksins
heföu veriö þeirri stundu fegnastir,
þegar þetta vandræöabarn
danskra stjórnmála hvarf á braut
suöur til Belgíu.