Alþýðublaðið - 20.03.1997, Page 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 20. MARS 1997
■ Kolbrún Bergórsdóttir ræðir við Guðrúnu Helgadóttur um stjórnmálin, minnisstæða menn, trúna og
stórar ástir og smáar
Ég hef aldrei fest ást á krata
Hvaða atburður á œvi þinni held-
urðu að hafi átt mestan þátt f að
móta lífsviðhorf þín?
“Sem bam var ég húsgangur á
heimili nágranna minna að Jófríðar-
staðavegi 15, hjónanna Eyjólfs Krist-
jánssonar og Guðlínar Jóhannesdótt-
ur sem áttu fjögur böm nokkm eldri
en ég. Á þessu heimili var dekrað við
mig og þar kynntist ég ýmsu sem ég
átti ekki aðgang að heima hjá mér.
Einar Eyjólfsson hét einn sonurinn
en honum og vini hans, Steindóri
Sveinssyni frá Þykkvabæ, hlýddi ég
yfír siglingafræðina þegar þeir vom í
Stýrimannaskólanum. Ég var tólf ára
gömul þegar Einar féll útbyrðis af
togaranum Haukanesinu, þá tvítugur,
og með honum fórst þessi vinur hans
sem stakk sér í sjóinn til að bjarga
honum. Ekki löngu seinna dó Eyjólf-
ur og ekkjan seldi húsið og flutti
burt. Þessir atburðir urðu mér um
megn og sviptu mig sjálfstrausti um
langt skeið.“
Höfðu þessir atburðir áhrif á trú-
arhugmyndir þínar?
“Ég var mjög trúuð sem bam, lá á
hnjánum þar til ég var tólf ára enda
stundaði ég grunnskólanám í Sankti
Jósefsskóla. Á tímabili ætlaði ég mér
að verða nunna, en þetta áfall breytti
mér mjög mikið. Ég gat ekki ímynd-
að mér að það gæti verið mikið til í
trúarfræðum úr því að svona fór.“
En ídag?
“Mér er illa við að segja að ég sé
trúlaus, sennilega er ég bara það jarð-
bundin að ég vil sjá það sem ég trúi
á. En ég vil þó ekki efna til ófriðar
við hinn háa herra og ég held að við
séum í sæmilegu sambandi."
Nú hremmdi dauðinn nokkra vini
þína langt um aldurfram.
“Það eru kannski tveir menn sem
ég hef séð mest eftir. Fyrst ber að
nefna Ólaf Jónsson, við vomm mikl-
ir mátar og það var satt að segja ansi
erfitt að sjá á bak honum. Síðan Vil-
mund Gylfason sem mér var afskap-
lega hlýtt til.“
Voru þeir áberandi viðkvcemir
menn?
“Já, þeir vom óttalegar kvikur og
þess vegna hinir mestu mstar. Þeir
vom ólíkir mjög en báðir bráðvel
gefnir.
Ólafur var eins og margir menn af
Gautlandakyni haldinn nokkmm ótta
við sjálfan sig. Hann átti erfitt með
að leyfa sjálfum sér að vera ham-
ingjusamur. Það var eins og hann
lifði undir óveðurskýi, ætti alltaf von
á einhverjum ósköpum.
Hann var einhver heiðvirðasta
manneskja sem ég hef kynnst og síð-
asti maður til að láta vinskap eða
kunningsskap hafa áhrif á gagnrýni
sfna. Hann var svo frábrugðinn öll-
um hégóma að ég held að hann hafi
aldrei skilið fólk sem þrífst á hé-
góma. Hann var kannski ekki mikið
að hugsa um hvað heiðarleg gagn-
rýni getur orðið sumu fólki erfið, og
þá kannski helst fólki sem hefur enga
sjálfsgagnrýni til að bera.“
Og Vdmundur?
“Ég þekkti Vilmund allt öðravísi,
fyrst sem litla bróður Þorsteins og
síðan sem vinnufélaga. Vilmundur
var umfram allt skemmtilegur,
óskaplega sjarmerandi og góð mann-
eskja. Svo sannarlega hugsjónamað-
ur og í uppreisn gegn umhverfi sínu.
Það var mikill missir að honum.“
Og skaði fyrir íslensk stjómmál.
“Ég man ekki eftir neinu þingi þar
sem ekki hefur verið minnst á Vil-
mund í umræðum. Það er ótrúlegt
hvað situr eftir af því sem hann gerði,
eins skamman tíma og hann hafði til
umráða.
Hann gat verið skelfilegur ræðu-
maður, enda hirti hann ekkert um að
byggja upp ræður sínar, áreiðanlega
vegna þess að Vilmundur afi, Gylfi
pabbi og Þorsteinn bróðir vora svo
miklir snillingar, að honum fannst
hann ekki geta verið þekktur fyrir að
apa eftir þeim málsnilldina."
Vantar listina í
pólitíkina
Nú er stundum talað eins og það
sé stjómmálamönnum ekki hollt að
sama tíma að skrifa bækur og sinna
stjómmálastarfi. Spumingin er fárán-
leg vegna þess að í raun og veru eru
þetta greinar af sama meiði. Það væri
ósvífni að bjóða sig fram í stjóm-
málastarf ef maður hefði ekki áhuga
á að gera lífið ögn huggulegra í
kringum sig. Á sama hátt er ég auð-
vitað ekki að skrifa bækur fyrir sjálfa
mig. Maður hefur einhvem afgang í
sálinni sem mann langar hreinlega til
að deila með öðra fólki. Fyrir mér
eru ritstörf og stjómmál afskaplega
svipuð störf.
gert það sem maður sjálfur taldi vera
rétt.“
En nefndu mér góða stjómmála-
menn sem þú hefur starfað meðfyrir
utan Vtlmund?
“Með fáum mönnum hefur mér
þótt betra að vinna með en Stein-
grími Hermannssyni. Hann er
kannski ekki með stórbrotnustu
stjómmálamönnum en afskaplega
laginn að vinna með öðru fólki og
hefur bamslegan sjarma sem afvopn-
aði æstasta fólk þegar allt var að fara
fjandans til.
jánssonar, Páls Péturssonar og fleiri
framara. En það er þetta með
kratana. Ég hef aldrei nokkum tím-
ann fest ást á krata. Ég held að það sé
vegna þess að ég er úr Hafnarfirði
þar sem vora bara sjálfstæðismenn
og kratar og bærinn skiptist í tvær
fylkingar. Þegar ég var bam var mér
bannað að leika við kratakrakkana.
Ég hef ekkert leikið við krata síðar á
ævinni. Satt best að segja era ekki
margir kratar sem mér er hlýtt til, það
væri þá helst hann Össur, því er ekki
að neita að hann er svolítið
“Það sem er kannski sárast við að fyrsta ástin skuli misheppnast er auðvitað að enginn er sekur um neitt. Maður er svo mikið dauðans barn.‘
Ef það væri ögn meiri
list í pólitíkinni þá
væri hún ansi miklu
betri. En það er alltof
algengt að fólk sem fer
inn á þing læsist inni í
sjálfu sár. Það er eins
og búið sé að hefla
utan af því allar mann-
eskjulegar tilfinningar
og það verður að þjóð-
skrípum. Hégóma-
girndin verður öllu
æðri. Sálin fær enga
vængi af því að taka
þátt í þeim skrípaleik.
vera miklar tilfinningaverur.
“Ég hef oft verið spurð að því
hvort það sé ekki erfitt að vera á
Ef það væri ögn meiri list í pólitík-
inni þá væri hún ansi miklu betri. En
það er alltof algengt að fólk sem fer
inn á þing læsist inni í sjálfu sér. Það
er eins og búið sé að hefla utan af því
allar manneskjulegar tilfinningar og
það verður að þjóðskrípum. Hé-
gómagimdin verður öllu æðri. Sálin
fær enga vængi af því að taka þátt í
þeim skrípaleik.
Það sem var svo ómótstæðilegt við
Vilmund var að hann breyttist ekkert.
Hann var bara sami Vilmundur. Þess
vegna datt honum svo margt snjallt í
hug. Það er ekki mikið spurt í stjóm-
málum, menn vita svörin. Viti menn
þau ekki þá þykjast þeir vita. Það er
auðvitað ástæðan fyrir því hversu
margar vondar ákvarðanir eru teknar.
En þessir tréhestar sem halda að
því húmorslausari og alvarlegri þeir
era því merkilegri stjómmálamenn
verði þeir, era einfaldlega eins og
menn sem skrifa vondar bækur; þeir
búa til vonda pólitik.
Stjómmál geta auðvitað orðið
ýmsum mjög erfið, kannski vegna
þess að menn ætla sér að gera alla
glaða. Það er ekki hægt. Maður lifir
ekki af í stjómmálum öðravísi en að
segja nei og já á réttum stöðum. Það
getur kostað sitt af hverju en maður
getur sofið rólegur ef maður hefur
Ég held að ég hafi eignast flesta
vini á þingi meðal íhaldsmanna. Góð
gamaldags íhaldssemi á fomar
dyggðir er ekki langt frá mér.
Mér fannst óskaplega gaman að
kynnast Gunnari Thoroddsen. Mér
fannst hann merkilegur maður, kúltúr
manneskja, snjall og klókur stjóm-
málamaður.
Ég hlýt að nefna fleiri. Ég held að
okkur Matthíasi Bjamasyni sé afar
vel til vina og við eram á ýmsan hátt
lík. Sverrir Hermannsson er líka
ógleymanlegur félagi, fádæma
skemmtilegur og góður maður. Það
ætti ekkert að geta sameinað okkur
Vilhjálm Egilsson, hann stendur ekki
fyrir nein þau gildi sem mér eru kær,
en samt er mér lífsins ómögulegt
annað en þykja svolítið vænt um
hann.
Mér var hlýtt til Eyjólfs Konráðs
Jónssonar og Geirs Hallgrímssonar.
Eyjólfur Konráð var ótrúlega fram-
sýnn maður að mörgu leyti og hug-
sjónamaður. En einhvern veginn naut
hann sín aldrei. Flokkurinn gat aldrei
leikið með honum. Ég lærði margt að
Eyjólfi Konráði á sínum tíma, áður
en hann veiktist og líf hans varð
erfitt.
Ég á líka vina innan Framsóknar-
flokksins. Mér er hlýtt til Jóns Krist-
hjartakrútt.
Ég get ekki skrökvað mig frá því
að ég hef alltaf verið veik fyrir gáf-
uðu fólki. Mér hefur alltaf leiðst
heimska meir en annað, einkum þeg-
ar saman við hana blandast vanmeta-
kennd og mannvonska. Þessi orð
kunna að hljóma sem hroki og ég
held að það sé rétt. Ég er einfaldlega
dálítið hrokafull. Kannski era þeir
einir sem fóru að heiman með ekkert,
þeir einu sem hafa efni á að vera
hrokafullir.
Hefurðu kynnst fólki sem ber ( sér
þessa blöndu heimsku, vanmeta-
kenndar og mannvonsku ?
“Ójá, en ég ætla ekki að segja þér
hverja ég hef í huga.
En í sambandi við vináttu milli
stjórnmálamanna þá hefur verið sagt
að stjómmálamenn eignist ekki endi-
lega vini í eigin flokki. Það eru niarg-
ir sem horfa á sætið og maður er því
frjálsari í samskiptum við fólk í öðr-
um flokkum.
Eitt get ég sagt þér og það er að ég
hef aldrei orðið vör við samstöðu
kvenna í stjómmálum. Allt skal ég
fyrirgefa í mínu pólitíska starfi fyrir
utan eitt. Og það var að konur skyldu
ekki standa upp þegar fáránlegur
áburður um misfærslu á fé var á mig
borinn í sambandi við svokallað