Alþýðublaðið - 02.04.1997, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL 1997
erlent
Einhverskonar sáttmáli virðist ríkja milli auðmannaelítunnar í Hong Kong og valdaklíkunnar í Peking og mi
Hong Kong undir hæl v
Á miðnætti þann þrítugasta Júní, fer Hong Kong aftur undir stjórn Kína, eftir 156 ár undir breskri stjórn. Eyjan sem margir óttuðust að yrði yfirgefi
nýju valdastéttina, kommúnista. Er veislan búin, eða er fjörið rétt að byrja...
S
Beriine

Amiðnætti þann þrítugasta
Júní í ár, verða sex millj-
ónir frjáls, menntaðs
fólks afhent kommúnista-
stjóminni í Kína og þar með bundinn
endir á breska nýlendustjóm en jafn-
framt er Hong Kong síðasta mikil-
væga nýlendan í breska heimsveld-
inu sem áður stjómaði fjórðungi ver-
aldarinnar - stærsta heimsveldi sem
þekktist fyrr eða síðar í heiminum.
Ibúar Hong Kong munu vakna að
morgni fyrsta júlí til að sjá rauða fán-
ann blakta við stjómarráðið, síðasti
breski ríkisstjórinn verður floginn
ásamt föruneyti sínu, í fylgd konung-
lega sjóhersins og í stað hans kominn
kínverskur stjómandi frá Peking,
með fimmþúsund hermenn úr Al-
þýðuhemum sér til fulltingis, og aðra
tíu þúsund rétt handan landamær-
anna.
Það átti ekki að enda svona. Þeg-
ar Margaret Thatcher, enn ör af hem-
aðarsigri Breta á Falklandseyjum
heimsótti Peking, haustið 1982, til að
brydda upp á umræðum um framtíð
bresku nýlendunnar Hong Kong, þá
bar hún í brjósti vonir um að ekki
þyrfti mikið að breytast. Þrátt fyrir að
Bretland væri samningsbundið, frá
síðari hluta nítjándu aldar, til að skila
Hong Kong aftur til kínverska ráða-
manna, árið 1997, að undanskildum
skika. Hún bauðst til að láta eftir
skikann, og veita Kxnverjum yfirráð
yfir Hong Kong að nafninu til að því
skildu að Bretar héldu áfram um
stjómartaumana. Den Xiaoping, batt
enda á vonir jámfrúarinnar með
þessum orðum: „Við gætum gengið
yfir landamærin og tekið Hong Kong
seinna í dag ef við kærðum okkur
um.“
“Þið gætum það,“ sagði breski for-
sætisráðherrann vitandi sem var, að
þessi athugasemd Dengs var einung-
is staðreynd.
“En þið gætuð orðið til þess að
Hong Kong riðaði til falls,“ hélt
Margaret áfram." Heiminum yrði þá
ljóst hvað það kostaði að fara frá
breskri stjóm undir kínverska."
Deng sá hvað hékk á spýtunni.
ÁRMÚLA 13, SlMI: 568 1200
BEINNSÍMI 553 1236
var viðlögð sölu þess. Bretar drógu
þá ályktun að þeir gætu látið Ind-
verskt ópíum í skiptum fyrir kín-
verskt te, sem Bretar vom famir að
drekka í miklum mæli.
Risavaxnir kínverskir
markaðir
Á fyrri hluta nitjándu aldar, hafði
afstaða kínverskra ráðamanna til óp-
íumneyslu harðnað til muna meðan
Bretlandi, var meira í mun en nokkm
sinni fyrr að opna hina risavöxnu
kínversku markaði fyrir öllum mögu-
legum breskum vamingi.
Þeir vom jafnvel reiðubúnir að
banna ópíumviðskipti til að greiða
öðmm vamingi leið inn á kínverska
markaði. En allskyns misskilningur
olli því að árið 1839 braust út styij-
öld og þann 26 janúar, árið 1841 tóku
Bretar yfir smáeyjuna Hong Kong.
Ráðamenn í utanríkismálum Breta
urðu síður en svo ánægðir með þessa
þróun mála enda höfðu þeir ekki lagt
upp með það takmark að sölsa undir
sig land, heldur vildu þeir greiða og
ömgga leið inn á kínverska markaði.
Yfirmanni breska flotans var refsað
með því að kalla hann heim og senda
í „útlegð" til Texas þar sem hann
sinnti erindum Breta.
En Bretar héldu Hong Kong og
eyjan varð mikilvægur gmndvöllur
fyrir breska kaupmenn í viðskiptum
við Kínverja. Þegar niðurlægðir Kín-
veijar neyddust til að fallast á þessa
niðurstöðu urðu þeir þrátt. fyrir allt
hissa á að þetta væri allt sem breska
hcimsveldið færi fram á.
Eftir síðara ópíumstríðið, lögðu
Bretar undir sig strandlengjuna, við
Knowloon Peninsula, gegnt höfninni
hjá Hong Kong eyju.
Árið 1998, tryggðu Bretar sér síð-
an stórt landsvæði, 366 fermílur hjá
Knowloon, þekkt undir nafninu Nýju
svæðin með leigusamningi við Kín-
verja. Á því svæði em nú níutíu pró-
sent af landssvæði Hong Kong. Allt
vatn rennur þar í gegn og það er þessi
leigusamningur sem rennur út í Mní
og gerir það að verkum að öll Hong
Kong fer undir kínverska stjórn.
í mörg ár sýndust harkaleg við-
brögð Lord Palmerston og félaga
hans réttlætanleg Þrátt fyrir að
margir breskir_ Hong Kong kaup-
menn skiluðu arði var eyjan ekki sú
gullnáma sem síðar varð. Gullöldin
hófst ekki fyrr en með kínversku
byltingunni á síðari hluta fjórða ára-
tugarins, þegar kantónskir íbúar Suð-
ur Kína flúðu kommúnismann í stór-
um stíl yfir landamæri Hong Kong,
margir af þeim stöndugir atvinnurek-
endur. Síðar átti straumurinn aftur
eftir að liggja yfir landamærin,
tveimur áratugum síðar meðan brjál-
æði menningarbyltingar Maós stóð
sem hæst. Þeir sparneytnu iðnverka-
menn breyttu Hong Kong í flugelda-
sýningu kapítalismans.
Flugeldasýning kapít-
alismans
Hong Kong er í dag óspilltasta
markaðshagkerfi heimsins, að áliti
Heritage stofnunarinnar í Was-
hington. Skattar eru með því lægsta
sem gerist í heiminum, til dæmis er
tekjuskattur ekki hærri en sem nemur
fimmtán prósentum, og stjórnin seg-
ist aðeins láta í té lífsnauðsynlega
samfélagsþjónustu. Breska nýlendu-
stjómin, að mestu óspillt, og allir
þessir þættir auk vinnusemi ibúanna
og vilja til að taka áhættu, hafa skap-
að efnahagslegt kraftaverk. Rúmlega
sex milljónir íbúa hafa breytt þessu
svæði í áttunda stærsta viðskipta-
veldi veraldar.
Eftir ævintýralegan hagvöxt, ára-
tugum saman skilar ríkið afgang af
fjárlögum og Hong Kong getur stát-
að af af einum besta lífsstíl heims,
Bretar tóku Hong Kong árið 1841,
í tilburðum sínum til að komast
inn á kínverska markaði og versla
með indverskt ópíum fyrir kin-
verkst te.
með engu atvinnuleysi og hærri tekj-
um á hvem einstakling en hjá ný-
lenduherranum, Bretlandi og reyndar
flestum Evrópuþjóðum. Bamadauði
og lífaldur er með því besta sem ger-
ist á Vesturlöndum og fólk hefur trú-
frelsi og full borgaraleg réttindi, að
því undanskildu að mega kjósa sína
eigin rfkisstjórn. En þar sem meiri-
hluti landsmanna hefur stundað sín
viðskipti óáreittur af yfirvöldum hef-
ur það ekki komi mikið við kvikuna í
þeim.
Leynileg áætlun
Ibúamir vom ekki áfjáðir í að snúa
aftur undir vænginn á kínverskri
fósturjörð, en þegar það varð þeim
ljóst að það ættu að verða örlög
þeirra litu þeir til Bretlands í von um
stuðning. Allir íbúarnir áttu rétt á
bresku vegabréfi, með dvalarleyfi í
Bretlandi. En áður en Bretland hóf
samningaviðræður við Kínverja, tak-
mörkuðu þeir rétt íbúanna til bresks
rfkisborgararéttar.
Árið 1981 fengu íbúar
Falklandseyja og Gíbraltar full ríkis-
borgararéttindi, en ekki Hong Kong
búar þrátt fyrir að þeir uppfylltu
sömu skilyrði og hinir fyrmefndu.
Stjómmálamenn muldruðu óljóst um
nauðsyn þess að varast að breskt
samfélag yrði gleypt af milljónum
gulra nýbúa, þrátt fyrir að breskt hag-
kerfi hefði fengið duglegan meðvind
í seglin, með þessum kappsömu fjár-
festum.
TÍIðatlrfS
ÁRMÚLA13, SlMI: 568 1200
8EINN SÍMI 553 1236
Honum var mikið í mun að erfa auð-
legð Hong Kong, í stað þess að sjá
hana hverfa í harðsnúinni yfirtöku og
hann vildi koma þeim skilaboðum
áleiðis til Tawain að þeir gætu sam-
einast kínversku fóstuijörðinni
án þess að afsala sér einkenn-
um sínum.
Ópíum og te
“Róaðu þá,“ sagði Deng við
ríkisstjóra Hong Kong á síðari
hluta áttunda áratugarins þegar
kaypsýslumenn lýstu yfir
áhyggjum sínum af framhald-
inu, þegar bresk yfirráð væru
fyrir bí, árið 1997. Slíkar yfir-
lýsingar urðu til þess að margir
stjórnarerindrekar Breta töldu
að árið gæti liðið átakalaust og
óbreytt ástand varað öllum til
hagsbóta. En þeir voru á rangri
leið. Breskur diplómat sem var
í innsta hring samningavið-
ræðnanna segir Kínverja alltaf
hafa gert mönnum það ljóst, að
þeir myndu yfirtaka Hong
Kong, jafnvel þótt það kostaði
algera eyðileggingu hennar. I
ljósi sögunnar þarf það ekki að
vera mönnum hulið. Það er
eina leiðin til að komast yfir
niðurlægingu Kínverja í óp-
íumstríðum síðustu aldar.
Þegar breskir sölumenn
byijuðu að selja ópíum frá Ind-
landi til Kínverja fyrir tvö-
hundruð árum, sáu þeir ekki
sjálfan sig sem brautryðjendur
harðsvíraðra eiturlyfjasala.
Ópíum var lofað fyrir lækn-
ingamátt sinn, hvort heldur til
að draga úr sótthita, flýta fyrir
bata og sem deyfilyf fyrir
skurðaðgerðir.
Það var vitað mál að það væri
hægt að nota það til að komast í
vímu, en bresk yfirvöld höfðu meiri
áhyggjur af áfengi, ópíum var ekki
bannað í Bretlandi fyrr en á þessari
öld. I Kína, þar sem ópíumreykingar
höfðu verið algengar um margar ald-
ir, höfðu ráðamenn meiri áhyggjur af
útbreiðslu tóbaks, og fangelsisvist
____,
STEFANSBLOM
SKIPHOLTI 50 B - SÍMI 561 0771