Alþýðublaðið - 04.04.1997, Page 1

■ Umhverfisráðherra harðlega gagnrýndur vegna starfsleyfis til álversins
Vinnubrögðin eru til vansa
■ Rektorskjör
Háskólinn
verður para-
dís kvenna
- sagöi Rannveig Guðmundsdóttir í umræðu um aðferðir umhverfisráðherra við útgáfu starfsleyfisins.
■ Skuldir heimilanna aukast með vaxandi hraða
Bankarnir í hættu
“Við styðjum ekki þessi vinnu-
brögð og teljum þau vera ráðherran-
um til vansa,“ sagði Rannveig Guð-
mundsdóttir, formaður þingflokks
jafnaðarmanna, í umræðum um
starfsleyfi til álversins í Hvalfirði á
Alþingi í gær. Mjög hart var deilt á
umhverfisráðherrann fyrir að hafa
veitt starfsleyfið, „nánast í skjóli
nætur“, einsog einn þingmaður orð-
aði það, en sem kunnugt er veitti
hann leyfið rétt fyrir kvöldmat á skír-
dag. Þegar Hjörleifur Guttormsson
spurði ráðherrann hvort hann hefði
leitað eftir áliti stjómar Hollustu-
vemdar, kvaðst Guðmundur Bjama-
son ekki hafa gert það.
Hjörleifur Guttormsson hóf um-
ræðuna og sagði þróun umhverfis-
ráðuneytisins orðna sorglega í tíð nú-
verandi umhverfisráðherra. „Ráðu-
neytið er orðið að afgreiðslustofnun
fyrir erlenda fjárfestasagði Hjör-
leifur. Hann ásakaði ráðherra um að
hafa gengið á bak orða sinna. „Ráð-
herra sagði í útvarpsviðtali að tafir
gætu orðið á útgáfu starfsleyfisins ef
einhver atriði þess yrðu kærð,“ sagði
Hjörleifur og rakti síðan að það hefði
einmitt gerst með tiltekin atriði þess.
Þingmaðurinn sagði síðan að sjaldan
hefði sér bmgðið jafn heiftarlega og
þegar hann hlustaði á það í útvarpi að
starfsleyfið hefði eigi að síður verið
gefið út. „Mér fannst ég ekki lengur
staddur í réttarríki," sagði hann.
Ólafur Öm Haraldsson, formaður
umhverfisnefndar og samflokksmað-
ur ráðherrans, ásakaði Hjörleif um að
nota falsrök til að bregða fæti fyrir
álver á Gmndartanga. Af því tilefni
lét Rannveig Guðmundsdóttir þau
orð falla að hún ætti yfirleitt ekki
samleið með Hjörleifi og þingflokk-
ur jafnaðarmanna hefði haft allt aðra
skoðun á framkvæmdinni en hann.
„En þama á ég samleið með Hjörleifi
Guttormssyni.“ Hún sagði að hvað
sem liði afstöðu manna til álversins
sjálfs þá væri það fráleitt að hennar
dómi að afgreiða starfsleyfið áður en
niðurstaða úrskurðamefndarinnar
um kæruna lægi fyrir.
Guðmundur Ámi Stefánsson lýsti
því yfir að hann væri fylgjandi álver-
inu en mótfallinn vinnubrögðum
ráðuneytisins. „Ég dreg tímasetning-
una í efa, og sömuleiðis að formlega
hafi ráðherrann staðið rétt að mál-
inu,“ sagði Guðmundur Ámi.
“Ég skal ekki segja að það gæti
leitt af sér hmn bankanna en ef það
vex á sama hraða getur það valdið
bönkunum vaxandi erfiðleikum og
leitt til þess að þeir verði að taka til
sín fleiri eignir og tapa fleri útlánum
en æskilegt er,“ sagði Steingrímur
Hermannsson seðlabankastjóri í sam-
tali við Alþýðublaðið en háttsettur
maður í bankakerfinu sagði í samtali
við blaðið að með áframhaldandi
vexti gætu þetta þýtt hmn bankanna.
„Heildarskuldir hafa vissulega
vaxið og ég get ekki stjómað því
hvemig menn leggja út frá þessu í
fjölmiðlum," sagði Már Guðmunds-
son aðalhagfræðingur Seðlabankans
en skuldir heimilana vom áætlaðar
við árslok 1994 um 276 milljarðar
við þær lánastofnanir sem teknar
vom til skoðunar í skýrslunni, og
kemur það fram í skýrslu sem Páll
Pétursson kynnti á fréttamannafundi
og lagt hefur verið út af síðustu daga
í fjölmiðlum. Á þeim tíma vom sett á
stofn greiðsluerfiðleikalán. skuld-
breytingar og ráðgjöf sem breyttu
þessu ástandi tímabundið en eftir það
fóru greiðsluerfiðleikalánin að koma
í vanskil líka og núna eftir 1994 hafa
skuldimar stóraukist og samkvæmt
upplýsingum frá Seðlabankanum í
dag vom þær í árslok 352 milljarðar.
“Heildarskuldimar voru í árslok
1996, 352 milljarðar en samsvarandi
tala við árslok 1994 væri 291 millj-
arður," segir Már Guðmundsson að-
alhagfræðingur hjá Seðlabankanum
sem vann skýrsluna ásamt Markúsi
Möller. „Þessi skýrsla er fyrst og
fremst gerð til að sýna dreifingu
skulda og vanskila heimilana eftir
kynjum, aldurshópum og byggðar-
lögum, þó að menn hafi kosið að
leggja út frá henni með öðmm hætti.
Skuldir sem hlutfall af eignum, hafa
vaxið núna, vom 39 prósent árið
1994 en vom 40,5 prósent í árslok
1996, en sem hlutfall af ráðstöfunar-
tekjum hafa þær aukist úr 125 pró-
senti í 130 prósent á sama tíma. í
fjórða kafla skýrslunnar kemur svo
fram að líklegt er að vanskilin séu
minni en þau vom í árslok 1994“
Aðspurður hvort fólk væri ekki að
taka á sig auknar skuldabyrðar sem
gætu leitt af sér mikil vanskil ef yrði
tekjubrestur svaraði Már: „Vissulega
gætu þær þá orðið illviðráðanlegar.
Fólkið og bankamir verða að fara
varlega."
En gæti þessi sami hraði leitt af sér
hmn bankanna ef það verður sam-
dráttur í þjóðfélaginu?
“Bankakerfið hlýtur að stoppa sig
af. Ég hef heyrt slíka framtíðaspá-
dóma áður en auðvitað er það mögu-
leiki í stöðunni. Það gætu orðið mikl-
ir erfiðleikar ef tekjubrestur verður á
heimilunum en það em ekki horfur á
því á allra næstu ámm.“
Miklar tafir voru i
öllum bönkum og
sparisjóðum í gær
vegna yfirvofandi
verkfalls.
Þorsteinn Vilhjálmsson dregur
sig til baka og styður Véstein
Háskólinn verður gósenland jafn-
réttis ef marka má ummæli fjögurra
frambjóðenda til rektors á fundi sem
konur innan Háskólans efndu til með
frambjóðendum í Odda í gær, þar
sem mest áhersla var lögð á afstöðu
þeirra til jafnréttis kynjanna. Engirrn
efnislegur munur var þó á afstöðu
fjórmenninganna.
I svari við spumingu um hvemig
ætti að bregðast við kynferðislegri
áreitni sagði Páll Skúlason að hann
teldi rétt að setja niður skriflega þær
óskráðu samskiptareglur sem menn
hafa talið gilda um samskipti kynj-
anna. Hann sagðist jafnframt myndu
beita sér fyrir því að sérstakur jafn-
réttisfulltrúi yrði ráðinn, yrði hann
valinn til að gegna stöðu rektors. í
svipaðan streng tóku hinir þrír fram-
bjóðendumir, þeir Vésteinn Ólason,
Þórólfur Þórlindsson og Jón Torfi
Jónasson.
Allir vildu fjórmenningamir að
sérstök jafnréttisnefnd yrði ein af
fastanefndum háskólaráðs, en tillaga
er gerð um það í skýrslu um jafnrétt-
ismál innan Háskólans, sem von er á
innan skamms.
Þorsteinn Vilhjálmsson, prófessor
í eðlisfræði, var einn þeirra sem upp-
haflega sóttist eftir kjöri til rektors,
en hann hefur nú dregið sig til baka
og í skilaboðum, sem hann hefur sent
starfsmönnum háskólans, þakkar
hann veittan stuðning og kveðst
munu styðja Véstein Ólason. En Þor-
steinn, sem nýtur vinsælda meðal há-
skólamanna, galt þess bersýnilega í
skoðanakönnun á dögunum að tveir
síðustu rektorar hafa komið úr röðum
raunvísindamanna, og augljós vilji er
meðal starfsmanna háskólans að fá
nú rektor úr annarri átt.
Chlcken
■ *