Alþýðublaðið - 15.04.1997, Blaðsíða 5

ÞRIÐJUDAGUR 15. APRÍL 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
iimimmm
eigendum skipsins, ef það ósætti þeirra
á milli hefði ekki orðið, er hugsanlegt
að útkoma hefði orðið öðruvísi."
minn sem var um borð í Vikartindi.
Stór hluti farmsins er ónýtur, annað
hvort vegna þess að gáma tók strax að
taka út af skipinu og eins vegna þess
að farmur í þeim gámum sem eru um
borð eða hefur verið bjargað í land er
stórskemmdur. Eigendur farmsins eru
langt frá því að vera sáttir. Þegar hefur
hluti þeirra krafið Eimskip um bætur
og öruggt er að fleiri munu bætast við.
Það stefnir í mikil átök milli heildsala
og Eimskip, átök sem munu enda fyrir
dómstólum.
Kröfur gerðar á Eimskip
“Þeir sem eiga ennþá vörur um borð
vilja fyrst og fremst fá vörurnar og þeir
sem vita að þeirra vörur eru famar í
hafið hafa sent inn kröfur til Eimskipa-
félagsins um að þeir fái vörumar
greiddar," sagði Baldvin Valdimars-
son, hjá Félagi íslenskra stórkaup-
manna.
Enn sem kornið er hafa ekki margir
sent kröfur á Eimskip, en Baldin á von
að fleiri kröfur muni berast á næstu
dögum. Óvíst er hversu háar fjárhæðir
verður um að ræða, en ljóst er að kröf-
umar verða upp á tugi ef ekki hundruði
milljóna króna þegar allt verður talið.
Ljóst er að skaði margra farmeigenda
er mun meiri en beint tap á vömnni,
svo sem sölutap, veltutap og fleira.
Ekki er búist við að gerðar verði kröf-
ur vegna þess taps, þar sem ólíklegt er
að það fengist bætt, meðal annars þar
sem erfitt yrði að meta það. „Það segir
sig sjálft að margfeldisáhrif em alltaf
talsverð þegar svona gerist,“ sagði
Baldvin Valdimarsson.
En þið gerið kröfur á Eimskip, en
ekki eigendur skipsins.
“Við gerum það að vegna þess að
flestir, ef ekki allir, voru með farm-
samning við Eimskipafélagið og það
var farmflytjandi og samningamir
vom við þá. Kröfumar em nýkomnar
fram og því ekki komin viðbrögð við
þeim. Við sjáum fram á deilumál.
Heildartjónið verður ekki gert upp fyrr
en í lokin,“ sagði Baldvin Valdimars-
son.
Hann sagði talsverðan tíma líða
áður en niðurstöður munu fást. En era
stórkaupmenn vissir um að þeir höfði
dómsmál til að fá fram ásættanlega
niðurstöðu?
“Það er alveg víst að svo verður.
Menn munu láta reyna á réttastöðu
sína fyrir dómstólum, en það eru deild-
ar meiningar um hver hún er.“
Ærslí
dýragarði
Kvikmyndir
Kostuleg kvik-
Haraldur
Jóhannsson
skrifar
Bíóborgin:
indi ★★1/2
Aðalleikendur: Kevin Kline,
Jamie Lee Curtis, John Cleese
Dýragarður er í rekstrarvanda.
Sonur eigandans, fljótfær í meira lagi, leitar bellibragða til að auka að-
sóknina, forstöðumanninum til skapraunar og við misjafnar undirtektir
starfsfólks. Þótt hlátur veki ræðst fyndni myndarinnar af hraðri atburðarás
og skjótum tilsvöram (sem við íhugun verða að 5 aura bröndurum) - og til-
tektum Kevin Kline. Að myndinni stendur sá hópur leikara og tökumanna,
sem á sínum tíma gerði Fiskinn Wöndu.
Michael Collins og írsk
heimastjórn
Bíóborgin: Michael Collins
Aðalleikendur: Liam Neeson, Alan Rickman, Julia Roberts
Segja má að á Irlandi hafi kröfur um sjálfstæði, aðskilnað frá Bretlandi,
hlotið hljómgrunn eftir hungursneyðina miklu 1846 og síðan hlotið byr
undir vængi við hinar miklu vesturfarir. Andstaða gegn þeim kröfum kom
frá mótmælendum á Norður-Irlandi, eina landshlutanum þar sem þeir vora
í meirihluta. Fyrir andstöðu fulltrúa þeirra á þingi var þar fellt 1912 stjóm-
arframvarp um írska heimastjórn.
Stöðvun framvarpsins á breska þinginu er sögð hafa verið tilefni stofn-
unar írska byltingar-bræðralagsins. Á vegum þess fór Sir Roger Casement
til Þýskalands 1916, í miðri fyrri heimsstyrjöldinni, til vopnakaupa. Hann
var handtekinn við heimkomu sína, en þrernur dögum síðar, á annan í
páskum, gerðu 2000 byltingarbræður uppreisn í Dublin. Götubardagar í
borginni stóðu nær í viku, harðastir kringum aðalpósthúsið, sem uppreisn-
armenn héldu uns þeir gáfust upp. Nokkrir þeirra vora skotnir en aðrir
fangelsaðir, á meðal þeirra ungur maður, Michael Collins að nafni.
Michael Collins var fæddur í Cork sýslu 1890, en fór 1906 til London.
Þar vann hann fyrst sem afgreiðslumaður á pósthúsi, en síðar sem starfs-
maður á skrifstofu lögmanna. Eftir uppreisnina var honum haldið í fang-
elsi nær undir árslok 1916. Laus úr því sneri hann sér að uppbyggingu
bræðralagsins að nýju og lagði á ráð um hefndarverk.
Mánuði eftir lok fyrri heimsstyrjaldarinnar í desember 1918 var kosið
til breska þingsins og þá í 73 einmenningskjördæmum á Irlandi. Eftir
kosningamar komu saman 27 hinna kjömu þingmanna lýðveldissinna, en
að auki voru nokkrir þeirra í varðhaldi, á Dail Eirann, „Irsku þjóðþingi".
Kusu þeir De Valera, þá í varðhaldi, þjóðþingsforseta, settu upp ríkisstjóm
með Michael Collins að „innanríkisráðherra" og stofnuðu Irska lýðveldis-
herinn, sem brátt sagði til sín. Hálfu öðra ári síðar, 1920, að nokkra fyrir
tilmæli Bandaríkjanna, samþykkti breska þingið stjómarframvarp um
heimastjóm á frlandi. Og hóf breska ríkisstjómin samningaviðræður við
írska þjóðemissinna 1921 í London, en formaður sendinefndar þeirra var
Michael Collins. Féllst sendinefndin á heimastjómarskipan.
Nokkur hluti þjóðemissinna, undir forystu De Valera, hóf vopnaða and-
spymu gegn heimastjóminni, sem varð undir forsæti Michaels Collins. f
þeim átökum var Collins veginn 22. ágúst 1922, á 33. aldursári. Herskáir
lýðveldissinnar lögðu niður vopn í maí 1923.
f kvikmynd þessari er megináhersla á hefndarverkum og vopnuðum
átökum, eins og vænta má á þessum áratugi spennumynda-tísku. Engu að
síður varpar hún ljósi á síðasta áfangann í sjálfstæðisbaráttu fra. - En án
tillits til alls þessa geta bíógestir horft á myndina einungis sér til skemmt-
unar.
Liam Neesen í hlutverki Michael Collins, frelsishetju íra.
Djöflaseiði?
Stjörnubíó: The Devil’s Own ★★★1/2
Aðalleikendur: Harrison Ford, Brad Pitt
Á óvart kemur mynd þessi sakir ágætis síns. Og hún leynir auk þess á sér.
Á Norður-írlandi sér drengur kaþólskan föður sinn myrtan í
heimahúsum. Þegar hann hefur aldur til gengur hann í IRA í hefndarskyni.
Eltur af lögreglu fer hann á fölsku nafni til Bandaríkjanna og fyrir orð virts
rnanns fær hann á fölskum forsendum húsaskjól hjá lögreglumanni,
grandvöram og skylduræknum. í fyrstu fer vel á með þeim, en að lokum
ber til vinslita þeirra. Ungi írski maðurinn á í vopnakaupum fyrir IRA, að
sjálfsögðu ekki hjá lögmætum aðilum, heldur undirheimasamtökum. Sakir
breyttra fyrirmæla skerst í odda með honum og samtökunum. Og sitthvað
er gefið í skyn. Eftir sálarstríð hylmir lögreglumaðurinn yfir með
samverkamanni, IRA tengist glæpahringjum, laumuleg milliganga
viðgengst.
Endurtekið skal að taka myndarinnar er með miklum ágætum. Henni
leikstýrir Alan J. Pakula.