Alþýðublaðið - 16.04.1997, Síða 1
Miðvikudagur 16. apríl 1997 Stofnað 1919 47. tölublað - 78. árgangur
■ Ögmundur Jónasson ánægður eftir samkomulag við fjármálaráðherra
Sigur á geðþóttalaununum
Segir samt langa baráttu framundan og að nú sé loks hægt að ræða innihald samninganna
“Þetta er sigur í þessari lotu, en
það er ljóst að sigur í þessari viður-
eign allri vinnst ekki fyrr en tekist
hefur að snúa mönnum ffá þeirri geð-
þóttalaunahugmyndafræði sem hefur
verið uppi. Þetta er þýðingarmikill
sigur í þessari lotu, en það er langur
og strangur slagur framundan. Það er
búið að fresta geðþóttalaunakerfinu
allavega fram á næstu öld,“ sagði
Ögmundur Jónasson, formaður
BSRB, en í gær náðist samkomulag
við fjármálaráðherra þar sem hann
kemur á móts við kröfur BSRB í
veigamiklum atriðum og hefur því
verið ákveðið að taka upp viðræður á
ný.
Viðræður milli aðila hafa legið
niðri þar sem deilt hefur verið um
nokkur atriði, sem ráðherra hefur nú
samþykkt að koma á móts við BSRB
með, en þar má nefna að félagsleg
aðkoma stéttarfélaga verði ásættan-
leg, að ekki verði reynt að þröngva
einstökum félögum til að taka upp
launakerfi sem þeim er ekki að skapi
og að 9. grein laga um réttindi og
skyldur, þar sem kveðið er á um
svokölluð viðbótarlaun eða geðþótta-
greiðslur forstöðumanna, komi ekki
■ Fyrirspurn til dóms-
málaráðherra í þinginu
Njóta engra
lagaréttinda
- segir Bryndís Hlööversdóttir
alþingismaöur en hún vill láta
setja rammalöggjöf um rétt-
indi fólks í óvígöri sambúö.
“Fólk í óvígðri sambúð nýtur
engra lagaréttinda, það er eitt og eitt
ákvæði í sérlögum sem tekur til
þessa fólks, ekki meira,“ segir Bryn-
dís Hlöðversdóttir alþingismaður en
hún var með óformlega fyrirspum til
ráðherra í þinginu í gær um hvort það
stæði til i Dómsmálaráðuneytinu að
setja rammalöggjöf um réttindi fólks
í óvígðri sambúð.
“Það var mál sambýliskonu björg-
unarmannsins sem lést við störf sín
við björgun Vikartinds sem kveikti í
mér að skoða þessi mál,“ segir Bryn-
dís. „Réttindi og skyldur fylgja
hjónabandinu en ekki sambúð, nema
hvað varðar einstök atriði, til dæmis
er tekið til þess í skattalögunum er
talað um skattalega meðferð og eins
eru ákvæði varðandi h'feyrisréttindi
til taka til fólks í sambúð. Ég vil að
löggjöfm skýri réttarstöðuna enda
held ég að fólk hrærist almennt í
óvissu um hvaða réttinda það nýtur í
sambúðinni, og margir halda að
skráð sambúð í tvö ár veiti ákveðin
réttindi en það er bara varðandi til-
tekin atriði, staðan er ákaflega veik
eins og til dæmis gagnvart erfðarétti.
Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð-
herra sagði að þessi mál hefðu ekki
verið skoðuð sérstaklega en hann úti-
lokaði ekki að það yrði gert.
“Mér finnst koma til greina að
leyfa fólki að velja sér sambúðar-
form, þannig að það njóti sama rétt-
ar,“ segir Bryndís.
til framkvæmda á samningstímanum.
“Við höfum verið að deila um að-
komuna að kjarasamningunum, um
hvort þetta á að vera á forsendum
forstjóranna, og að hvaða marki
stéttarfélögin eigi að koma að mál-
inu. Það er ljóst, að það sem fjár-
málaráðherra og hans ráðuneyti vill,
er að draga úr vægi stéttarfélaganna,
en við höfum fengið tryggingu fyrir
því að aðkoma stéttarfélaganna verð-
“Það hafa verið gríðarleg vanskil í
kaupleigukerfmu frá byijun en und-
anfarið hefur verið gengið harðar eft-
ir skilum," segir Guðrún Óladóttir
hjá Húnsæðisnefnd Reykjavíkur-
borgar. „Vanskilin skipta tugum
milljóna á ársgrundvelli en öll van-
skil geta numið hundruðum milljóna.
Margir eru illa staddir og ráða illa við
þessa leigu þó hún sé lág. Leigjendur
eru með mismunandi tekjur, oft er
þetta fólk sem hefur ekki endilega
litla innkomu en er að sligast undan
skuldabyrði.
Það má segja að grundvallarmis-
tökin varðandi félagslega kaupleigu
hafi verið sú að vera með þetta í nýju
hverfi eins og Grafarvogi þar sem
íbúðir eru nýjar og dýrari en ef farin
hefði verið sú leið að kaupa upp
gamlar íbúðir eða skipta eldri íbúð-
ur ásættanlegri en virtist í fyrstu, auk
þess sem lagaklásúlan um geðþótta-
launin er sett á ís út samningstímann
og því segi ég að við höfum unnið
sigur í þessari lotu.“
Hvar eruð þið annars stödd með
samningsviðrœðumar?
“Það er hrikalegt að segja frá því,
en til þessa hafa viðræður snúist
meira um umbúðir en innihald. Nú á
eftir að ræða hvemig við tökum á
um í eigu borgarinnar yfir í kaup-
leigu. Það myndi lækka leiguna í
kaupleigukerfmu til muna því sam-
kvæmt lögum greiða íbúar 4,4 pró-
sent af verði íbúðar í leigu á ári.“
Guðrún segir ennfremur að leigan
sé þó ekki há, fólk sé að greiða á bil-
inu 26 til 28 þúsund fyrir þriggja her-
bergja íbúðir, og þrátt fyrir að leigan
standi undir eðlilegum kringumstæð-
um straurn af afborgunum og fast-
eignagjöldum dekki hún engan veg-
inn viðhaldskostnað.
I kaupleigukerfmu er gerður leigu-
samningur til fimm ára með for-
kaupsrétti leigjandans innan þess
tíma, leigjendur fá ekki húsaleigu-
bætur samkvæmt núverandi fyrir-
komulagi líkt og íbúar í búsetukerf-
inu en það kerfí gengur ekki yfir
íbúðir í eigu sveitarfélaga. Ef af
innihaldinu og það mun skýrast
fljótlega.“
Ert þú að segja að það sem þú
kallar geðþóttalaunakerfi hafi tafið
hinar eiginlegu viðrœðumar veru-
lega?
“Já, það hefur verið sem tappi í
viðræðunum. Með þessu samkomu-
lagi, þó það sé ekki formlegt, þá hafa
þeir tekið tappann úr,“ sagði Ög-
mundur Jónasson.
kaupum verður fá ábúendur lán til 43
ára líkt og gerist í félagslega íbúðar-
kerfinu en reiða fram útborgun sem
nemur tíu prósentum af kaupverði.
Guðrún segir að borgin anni ekki
eftirspum eftir kaupleiguíbúðum en
ef að kerfið verður áfram við lýði
kemur til greina að umbreyta félags-
legum eignaríbúðum yfir í félagsleg-
ar kaupleiguíbúðir en það eitt og sér
leysir þó ekki málið því að 3 til 400
manns eru á biðlista eftir félagsleg-
um íbúðum hjá borginni.
Samkvæmt heimildum blaðsins
eru allar kaupleiguíbúðimar í Grafar-
voginum í sömu blokkum eða stiga-
göngum. Það hefur leitt til þess að ef
einn íbúi er í vanskilum fylgja hinir
gjaman á eftir eins og sýndi sig f fé-
lagslegum leiguíbúðum borgarinnar í
Fellahverfi.
! ■ Smágrísamjólk
Bjarga hálfum
grís á dag
“Það er komin reynsla á smágrísa-
mjólkina með góðum árangri. Bóndi
sem ég hef talað við segir að mjólkin
hafi bjargað sem nemur hálfum grís á
dag, sem er ekki lítið þar sem grísin
er um 30 kíló þegar honum er slátr-
að,“ sagði Ingvar Sverrisson, hjá
Mosraf, en fyrirtækið flytur inn
danska mjólk, sem hér á landi er
kölluð smágrísamjólk.
Smágrísamjólkin er bætiefnarík og
er til þess ætluð að fóðra þá grísi sem
annars myndu ekki lifa, sé gotið
stærra en gyltan getur fætt.
Til þessa hefur það verið víðtekið
vandamál í svínarækt að, þegar got
eru stór, að einhverjir grísanna verða
út undan í baráttunni um spena
gyltunnar. Með smágrísamjólkinni er
hægt að bjarga þeim grísum. Bændur
hafa reynt að halda lífi í grísunum
með smábamamjólk þar sem þeir
hafa bætt í hana ýmsum efnum, en
með misgóðum árangri.
“Svínabændur eru að búa sig und-
ir harðnandi samkeppni og mér þyk-
ir þeir vera mjög fúsir til að fylgjast
með, með góðum árangri. Varðandi
smágrísamjólkina þá er hún að sjálf-
sögðu kjörin þegar gyltur drepast,"
sagði Ingvar Sverrisson.
Mosraf selur einnig skammtara
sem gerir bændum kleift að þurfa
ekki að að hafa áhyggjur hvort rétt sé
skammtað af smágrísamjólkinni.
■ Háskólinn
Rektors-
kjör í dag
Ólíklegt er að úrslit í kjöri
rektors, sem fer fram í dag,
ráðist í fyrstu umferð. Það er
að minnsta kosti álit Össurar
Skarphéðinssonar, sem hefur
spáð í spilin og segir í frétta-
skýringu í Alþýðublaðinu í
dag, að það þurfi aðra umferð
innan viku til að skera úr um
hver verður næsti rektor.
Hann telur að mjög sterkur
stuðningur við Véstein Ólason
í stofnunum sem tengjast ís-
lenskri tungu, einsog Orðabók
Háskólans, Þjóðarbókhlöð-
unni, íslenskri málstöð og
Ámastofnun, muni tryggja
honum farmiða í seinni um-
ferðina. Jón Torfi Jónasson
nýtur að sögn hans mests
stuðnings meðal stúdenta, en
atkvæði þeirra vegur aðeins
þriðjung.
Páll Skúlason kom seint í
slaginn, en rekur að sögn fag-
legustu kosningabaráttuna,
meðan Þórólfur Þórlindsson er
í stórsókn hjá heilbrigðisdeild-
um Háskólans. Sjá bls. 7
Tíundi hver
atvinnulaus
Atvinnuleysi er gífurlegt
bæði á Sauðárkróki og á
Hofsósi. Rétt um tíundi hver
íbúi þessara byggðarlaga er
atvinnulaus.
Sjá nánar á bls. 6.
■ Kaupleiguíbúðir í Grafarvogi
Óheyrileg vanskil
í kaupleigukerfinu
- segir Guörún Óladóttir sem situr í Húsnæðisnefnd borgarinnar.