Alþýðublaðið - 17.04.1997, Blaðsíða 5

FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
nálgun, þó að þetta sé orðið fimmtíu
ára gamalt verk en það var frumsýnt
í París árið 1947. Sú uppfærsla var
hefðbundin en náði þó að hneyksla
mjög marga áhorfendur sem gengu
út í fússi, aðrir voru yfir sig hrifnir.
Verkið gerir síðan ekki síður kröfur
til áhorfenda og getur gefið þeim
mikið sem taka því af opnum huga.
Genet tekur til ýmissa þátta
mannsálarinnar í verkinu en hann
gerir það á sínum forsendum. Hann
var munaðarlaus, samkynhneigður
og dæmdur glæpamaður sem eyddi
drjúgum hluta ævinnar bak við lás og
slá. Hann þekkti skuggahliðar lífsins
en var um leið fær um að sýna okkur
líf utangarðsmanna í nýju ljósi.
Grunnátökin í verkinu eru um vald
og kúgun, það eru áherslur okkar í
verkinu og við undirstrikum það í
leikmynd og umgjörð sýningarinnar.
Verkið býður ekki upp á einfaldaða
túlkun og spyr ekki einfaldra spum-
inga, það biður heldur ekki um ein-
föld svör.“
Hugsar ekki á hefð-
bundinn hátt
Hvernig er að túlka Genet, sem
kona. Hann var maður sem átti lítil
samskipti við konur, lokaður inni i
fangelsi stóran hluta œvinnar, og að
auki hommi?
“Verkið hefur verið sett upp með
karlmönnum en það er þröng leið að
mínum dómi, ef verkið á að halda í
margræðnina. f þessari uppfærslu
standa konur að verkinu, nema að
ljósamaðurinn er karlmaður. Það átti
sér stað mikil umræða á æfingatím-
anum um konur, samskipti á milli
kvenna og hvemig þau birtast í verk-
inu. Genet sér inn í hugarheim
kvenna, ég veit ekki hvort það hefur
með það að gera að hann var hommi.
Hann hefur bara ekki þennan hefð-
bundna hugsunarhátt sem þjóðfélag-
ið heldur að fólki. f sumum uppfærsl-
um hefur verið farin sú leið að leggja
áherslu á pólitík og samfélagslegar
skírskotanir í verkinu en það sem
mér finnst kannski merkilegast við
verkin hans, er innra líf persónanna,"
segir Melkorka Tekla að lokum.
Alls taka þrjár leikkonur þátt í upp-
færslunni nú, þær Rósa Guðný
Þórsdóttir, Steinunn Ólafsdóttir og
Jóna Guðrún Jónsdóttir en Þor-
gerður Sigurðardóttir sér um leik-
mynd og búninga en Ævar Gunn-
arsson um Ijósahönnun.
i í hug
ina
nanninn, snillinginn og
“Að skrifa er einfaldlega jafn erfitt og að vera góður,“ sagði
Somerset Maugham. Og kannski reynist flestum rithöfundum erf-
iðast að koma saman upphafssetningunni, raða saman orðum
sem megna að grípa athygli lesandans og vekja forvitni hans.
Hér eru nokkur dæmi um það hvernig þekktir skáldsagnahöfund-
ar leystu vandann
Orð me i ó taranna
l/~)að sem eftir varði kvölds var móðirin sárþreytt á
JJ sál og líkama af áreynslunni og hinum margvíslegu
minningum dagsins.
Maxím Gorkt: Móöirin
l/~)að var vetrarmorgun fyrir löngu, ég var á fimmta
/-/ári, og ég stóð fyrir framan arininn, yljaði mér á
höndunum yfir kolaglóðinni og hlustaði á gnauðið í
vindinum úti fyrir.
Richard Wright: Svertingjadrengur
JJ
llar hamingjusamar fjölskyldur eru hver annarri
líkar, en óhamingjusöm fjölskylda er ógæfusöm á
sinn sérstaka hátt.
Leo Tolstoy: Anna Karenina
Jnótt sem leið, dreymdi mig, að ég væri komin heim
til Manderley.
Daphne du Maurier: Rebekka
Aoessi saga greinir frá því, hvað langlundargeð konu
jJ getur þolað og hverju einbeitni karlmanns fengið
til leiðar komið.
Wilkie Collins: Hvftklædda konan
hálendi Yorkshire í Englandi eru lyngheiðar.
Emily Bronte: Fýkur ytir hæöir
P
eir hentu mér af heybílnum um hádegisbilið.
James M. Cain: Pósturinn hringir alltaf tvisvar
Anna Karenina. Mynd eftir A.V. Vanezian.
amma dó í morgun.
Albert Camus: Útlendingurinn
ínnhver hlaut að hafa rægt Jósef K. því að morgun
C__einn var hann handtekinn án þess að hafa gert
nokkuð af sér.
Franz Kafka: Réttarhöldin
Jg Tíberíus Claudíus Drúsus Neró Germaníkus,
O ásamt ýmsu öðru (ég ætla nú ekki að þreyta ykkur
með því að telja upp alla titla mína), sem fyrir skömmu
var nefndur þessum nöfnum af vinum mínum, félög-
um og ættingjum: „Fíflið Claudíus" „Þessi Claudíus"
„Hinn stamandi Claudíus" „Clau-Clau-Claudíus“ eða,
þegar best lét, „Vesalings Claudíus frændi“, er nú í
þann veginn að byrja að rita hina merkilegu ævisögu
mína.
Robert Graves: Ég Claudius
mig ísmael!
Herman Melville: Móbý Dick
/jrneðan Aurelíano Búendía liðþjálft stóð andspæn-
is aftökusveitinni átti hann eftir að minnast löngu
liðna kvöldsins, þegar faðir hans leiddi hann sér við
hönd og sýndi honum ísinn.
Gabriel Garcia Marquez: Hundraö ára einsemd
Joað var á þeim árum, þegar ég ráfaði um og svalt í
JJ Kristíaníu, þessari undarlegu borg, sem enginn yf-
irgefur fyrr en hann hefur látið á sjá.
Knut Hamsun: Sultur
Góði dátinn Svejk. Teikning eftir Joseph Lada.
Joá eru þeir nú búnir að drepa hann Ferdínand okkar,
JJ sagði þjónustustúlkan við Svejk, sem hafði horfið
frá herþjónustu fyrir löngu, þareð nefnd herlækna
hafði lýst því einróma yfir, að hann væri hálfviti, en
lifði nú á því að selja hunda, nauðljót skrímsli af mis-
jöfnurn uppruna, og falsaði ættartölur þeirra.
Jaroslav Hasek: Góði dátinn Svejk
/ /ann var gamall maður sem reri einn á bátskel á
—/V Golfstraums- mið, og nú hafði hann farið áttatíu
og fjóra daga í röð án þess að ná fiski.
Ernest Hemingway: Gamli maöurinn og hafiö
Jí þið raunverulega hafið einhvem áhuga á þessu,
C— þá langar ykkur kannski íyrst að fá að vita, hvar ég
fæddist, hvaða leiðindi voru í uppvextinum, hvað for-
eldrar mínir höfðu fyrir stafni áður en ég fæddist og
allt þetta David Kopperffld- kjaftæði.
J.D. Salinger: Bjargvætturinn ( grasinu
/oað varð uppi fótur og fit í Hobbtúni, þegar Bilbó
\J Baggi í Baggabotni lét þau boð út berast, að hann
hygðist brátt halda upp á elleftugasta og fyrsta afmæl-
ið sitt með meiri viðhöfn og veisluhöldum en dæmi
væru til um.
J.R.R. Tolkien: Hobbitt
//völd eitt í byrjun júlí, í gífurlegri hitasvækju, kom
J\ ungur maður út úr herbergiskytru sem hann leigði
við S-götu, gekk út á götuna og stefndi hægt og hik-
andi í átt að K-brúnni.
Fjodor Dostojevski: Glæpur og refsing
. /oegar ég tek mér penna í hönd og ætla í algjöru næði
JJ og einveru - ég er heill heilsu, þótt ég sé þreyttur,
mjög þreyttur (svo þreyttur, að ég kem til með að
vinna verkið í áföngum og með tíðum hvfldum), þeg-
ar ég semsagt geri mig líklegan til að festa játningar
nrínar á þolinmóðan pappírinn með þeirri hreinlegu og
þokkalegu skrift sem mér er gefin, get ég ekki varist
þeim grun að ég hafí vart þá menntun og skólun sem
þarf til að ráðast í slíkt andans stórvirki.
Thomas Mann: Felix Krull
/Ýfram gengu þau og sungu Eilífan frið, í hvert sinn
sem þau þögnuðu, var eins og fótatak þeirra,
stormhviðumar og hófar hestanna héldu söngnum
áfram.
Boris Pasternak: Dr. Zhivagó.