Alþýðublaðið - 23.04.1997, Síða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 1997
dagur bókarinnar
MIYBBIIIBIB
Brautarholti 1 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaösútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Gefum dýpt hennar
gaum
“Víst er stundin hverful
en gefum dýpt hennar gaum. “
Þessar ljóðlínur eftir eitt besta skáld okkar, Þorstein frá
Hamri, koma upp í hugann á þessum degi bókarinnar, ekki
síst vegna þess að svo oft hafa verið haldin málþing og ráð-
stefnur um andlát ljóðsins og bóklestrar og ótímabærar dán-
arfregnir verið sagðar.
“Gefum dýpt hennar gaum,“ segir skáldið við son sinn eft-
ir að hann hefur misst vin sinn sviplega. Það má líka vel vera
að vináttan við bækumar hafið lotið í lægra haldi fyrir öðrum
þeim miðlum sem keppast við að tala við fólk í gegnum veggi
heimilanna, en gefum dýpt hennar gaum.
Því það er svo með suma vináttu að þrátt fyrir að það líði
langur tími er eins og aldrei hafi neitt borið í milli. Það er
hægt að vera með fólki og finna aldrei jafn sárt til djúprar ein-
semdar og það er líka hægt að sitja einn með vini sínum stutta
stund og finnast að það hafi verið talað til sálarinnar. Þannig
geta góðar bækur líka verið félagsskapur sálarinnar.
Það er auðveldara að mæla fjölda lesinna bóka en áhrif
lesinna bóka. Eitt sinn sagði einn fremsti rithöfundur þjóðar-
innar, Guðbergur Bergsson að það hefði ekki verið mikið um
bækur á æskuheimili sínu, en hann minntist þess þó að það
hefði verið til eintak af Gosa. Það var þó orðið svo máð og
Mið af handfjatli og lestri að línumar vom orðnar ógreinileg-
ar. Þrátt fyrir það varð þetta eintak endalaus uppspretta ævin-
týra því að þar sem bókinni sleppti tók ímyndunaraflið við og
spann upp afganginn.
Það er sem betur fer ekki tilgangurinn með þessum degi að
mæra, heldur að stuðla að lestri bóka og hvetja þjóðina enn
frekar til að glæða sína dýrustu arfleifð. Það verður að minna
á að það reyndist bókaþjóðinni ekki vel að éta bækur þegar
hún dvaldi í saggafulMm kotbæjum í myrkri fátæktar. Það er
því enn óskiljanlegra að þjóðin skuli haga því þannig á tím-
um allsnægta, að éta bækur, því bókaskatturinn er ekki annað
en endurtekning á þeim leiðu mistökum sem voru jafn skilj-
anleg í ljósi allsleysisins og þau em óskiljanleg í dag.
í dag er alþjóðlegur dagur bóka og höfundaréttar og af-
mælisdagur eins ástsælasta rithöfundar þjóðarinnar. Fyrir til-
stuðlan Unesco er þessi dagur tileinkaður bókinni og réttind-
um og hagsmunum þeirra sem eru höfundar að hverskyns
hugverkum um allan heim.
Gerum alla daga að degi hókarinnar!
er viðbót við lífið
Góð bók
Ollum bömum þykir gaman að
láta lesa fyrir sig. Af því leiðir að all-
ir gætu áfram haft gaman af bókum,
ekkert minna. En hvemig skyldi þá
standa á því að mörg þeirra barna
Pallborð
Steinunn Sigurðardóttir
1 f I skrifar
sem vom sérlega móttækileg fyrir
Óla Alexander Fflíbommbomm-
bomm og Dísu ljósálfi verða aldrei á
ævinni málkunnug Ólafi Kárasyni
Ljósvfldngi, Don Kíkóta og Snæfríði
íslandssól?
Hér áður fyrr var minni hætta á
þessari þróun því krakkar lásu allt
sem að kjafti kom og það vom stutt-
ar leiðir milli Ólafs Kárasonar og Óla
Alexanders. Núna er hins vegar orð-
ið allt of langt á milli þessara góðu
drengja. Ólafur Kárason er kominn
svo hátt í bókaskápinn að krakkar
þurfa stiga til að ná í hann. Og það er
alveg synd því það þarf bam til að
skilja þessa persónu - og það skilur
sjálft sig í honum. Það er heldur ekki
verra fyrir bam sem á fimmtíu bækur
að heyra um strák sem átti bara eina
bók og geymdi hana innanklæða svo
hann klæjaði á hjartanu undan henni.
Og alltaf bætist í bókaskápinn barn-
anna núna, en þessi eina var frá Ólafi
tekin þegar upp um hana komst í
baðinu á sumardaginn fyrsta.
Ég held að við fullorðna fólkið
getum hjálpað til að smxða renni-
brautir milli bókahillnanna með Óla
A og Ólafi K, til dæmis með því að
minna stálpaða krakka á að bækur
séu bækur og að þær séu fyrir alla.
Það skiptir ekki máli þótt maður
skilji ekki núna hvaðeina sem þar
stendur. Það komi seinna, og það sé
allt í lagi að hraðfletta sums staðar.
Ég hef aldrei heyrt um bam um beið
tjón á sálu sinni af því að lesa eitt-
Ég er alveg viss um að
allar góðar bækur hafa
beint notagildi. Þær
ala okkur upp, gera
okkur sveigjanlegri í
hugsun, og við lærum
utanað þá allra nauð-
synlegustu lexíu, að
við erum ekki ein um
neitt af því sem fyrir
okkur kemur.
hvað sem það skildi ekki, miklu frek-
ar að það efldi forvitni.
Það er ekki nóg að kenna krökkum
að lesa. Það þarf líka að kenna þeim
að lesa með stóru elli og seilast í hill-
urnar eftir alls konar lesefni. Og
bestu kennararnir eru þeir sem hafa
ást á viðfangsefninu, ekki endilega
þeir senx vita mest. Fyrir nokkrum
ámm gerði það stormandi lukku í
einum Reykjavíkurskólanum að for-
eldrar komu og lásu fyrir bekki bam-
anna sinna úr bókum sem þeim
höfðu þótt skemmtilegar þegar þau
voru lítil. Þarna hlýtur eitt og annað
að hafa flotið með sem ekki flokkað-
ist nákvæmlega undir bamabækur.
Hver veit nema einhver hafx lesið um
Ólaf Kárason eða jafnvel Don
Kíkóta.
Þá erom við komin að því. Hvað
um það þótt einhverjir fari á mis við
Don Kxkóta? TII hvers þurfum við
þennan sjónumhrygga riddara? Eitt
svar er það að við þurfum hann til
þess að sjá sjálf okkur. Um leið og
við fáum mynd af Don Kíkóta á
trontunni Rósínante, taka upp sverð
til að berjast við vindmyllur, þá get-
um við hlegið að skrípaútgáfunni af
sjálfum okkur. Eins og hann erom
við því marki brermd að sjá hluti eins
og þeir ero ekki, og vel meinandi
berjumst við gegn einu og öðro sem
er ekki endilega það sem við höldum
að það sé.
Mætti ég bæta því við að ég er al-
veg viss um að allar góðar bækur
hafa beint notagildi. Þær ala okkur
upp, gera okkur sveigjanlegri í hugs-
un, og við lærum utanað þá allra
nauðsynlegustu lexíu, að við erum
ekki ein um neitt af því sem fyrir
okkur kemur - hvorki til góðs né ills.
Meira að segja þetta getum við svo
látið lönd og leið ef við viljum, en ég
sný ekki aftur með það að hver góð
bók er viðbót með lífið, með henni
lifum við lengra. '
Höfundur er rithöfundur.