Alþýðublaðið - 23.04.1997, Page 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 1997
Alþingismenn
Alþýðuflokksins
VIDTALS-
TÍMAR
í dag, mið-
vikudaginn
23. apríl,
verður Ásta
B. Þorsteins-
dóttir, vara-
formaður Al-
þýðuflokksins
- Jafnaðar-
mannaflokks
íslands, með
viðtalstíma á
skrifstofum
flokksins,
Hverfisgötu 8-
10, frá klukk-
an 16:00 til
19:00.
Þeir sem vilja
panta viðtals-
tíma, hafi
samband við
skrifstofuna í
síma 552-
9244.
■ Jafnaðarmenn studdu hlutafélagavæðingu ríkisbankana á Alþingi
Hrossakaup og skortur á
- segja Jón Baldvin og Ágúst Einarsson. Þrátt fyrir stuðning við meginefni frumvarpanna gagnrýndu þeir harðlega
Starfsmenn fá þannig engin áhrif, opnað er á gamalkunna spillingu Framsóknar og Sjálfstæðisflokks, og engin try
„Við lagfærum þetta þegar við tökum við völdum," segja jafnaðarmenn.
Eindreginn stuðningur við stofnun
hlutafélaga um Búnaðarbankann og
Landsbankann er meginefnið í áliti
þeirra Jóns Baldvins Hannibalssonar
og Agústs Einarssonar um frumvörp
ríkisstjómarinnar um það mál. Tví-
menningamir sitja í efnahags- og
viðskiptanefnd þingsins, þar sem
málin vom til efnislegrar umfjöllun-
ar og því féll í þeirra hlut að móta af-
stöðu þingflokks jafnaðarmanna til
þeirra.
Þeir félagar gagnrýna þó fjöl-
margt, sem þeir telja fara mjög mið-
ur í frumvarpi ríkisstjómarinnar, og
ber þar hæst lítinn vilja til að tryggja
dreifða eignaraðild hlutabréfa.
Einnig leggja þeir til að starfsmenn
fái fulltrúa í stjóm, að gengið verði
frá því að einungis einn bankastjóri
verði fyrir hvomm bankanna í stað
þriggja, og að það verði ekki við-
skiptaráðherra einn, sem skipi full-
trúa í bankaráðin og fari með hlut
ríkisins, heldur geri hann það í sam-
ráði við fjármálaráðherra.
Allar tillögur jafnaðarmanna, og
annarra þingflokka stjómarandstöð-
unnar, vom felldar. Flestum var ekki
einu sinni svarað í umræðunum,
mörgum sem þingmönnum þótti
birta rökþrot stjómarliðsins á köfl-
um.
Starfsmenn hundsaðir
Starfsmenn beggja bankanna og
raunar Sambands íslenskra banka-
manna einnig, kom á framfæri við
efnahags- og viðskiptanefnd þings-
ins íjölmörgum tillögum og ábend-
ingum, sem þeir Jón Baldvin og
Ágúst segja í álitinu að séu mjög
góðar. Engin þeirra hlaut náð fyrir
augum þingmanna stjómarinna, sem
kaus að hunsa hverja einustu þeirra.
Tvímenningamir taka í áliti sínu
sérstaklega undir þá skoðun
bankamanna, að eðlilegt sé að þeir
fái fulltrúa í nefndum, sem undirbýr
stofnun hlutafélaganna um bankana.
í framhaldi af því hafa jafnaðarmenn
einmitt lagt til, að einn fulltrúi
starfsmanna skuli fá aðild að
nefndinni um sitt hvom bankann,
enda er óeðlilegt að starfsmenn séu í
rauninni lokaðir frá
undirbúningnum. Einar Oddur
Kristjánsson, sem mælti fyrir áliti
meirihlutans, taldi litlu varða að
starfsmenn fengju meiri áhrif um
undirbúninginn en hann kvað þá hafa
nú þegar óformlega.
Fjöldi bankaráðsmanna er óráðinn
samkvæmt frumvarpinu, en
jafnaðarmenn lögðu til, að Alþingi
tæki af skarið um að þeir yrðu aðeins
fimm, en að auki fengju starfsmenn
bankanna áheyrnaraðild í
bankaráðunum. Slíkt fyrirkomulag
þekkist mjög víða erlendis, og hefur
greitt fyrir streymi upplýsinga innan
fyrirtækja, tryggt aukin
skoðanaskipti og auðveldað stjómun.
Þess má geta, að
Alþýðubandalagið lagði til að
Alþingi kjósi fulltrúana í bankaráði,
en gegn því hafa jafnaðarmenn lengi
lagst. Jón Baldvin Hannibalsson
kallaði þetta viðhorf
Alþýðubandalagsins „fomeskju."
Aðeins einn banka-
stjóra
Helmingaskipti, þar sem góssi
stjómarsetunnar er skipt til helminga
milli flokkanna, er alltaf einkenni
ríkisstjóma Sjálfstæðisflokks og
Jón Baldvin og Ágúst Einarsson: Meginefni álits þeirra var að styðja
stofnun hlutafélaga um ríkisbankana, en þeir telja frumvörpin meingölluð
og bjóða heim spillingu.
Framsóknarflokks, enda ganga þær
undir samheitinu helmingaskipta-
stjórnir. Meðal þingmanna stjómar-
andstöðunnar er fullyrt, að mikil
hrossakaup séu nú í gangi með ýmis
feit embætti, sem verða til við þá
uppstokkun, sem nú er að verða í rík-
isbönkunum og nágrenni þeirra.
Þetta er álitið vera orsök þess, að
“Innan stjórnarflokk-
anna er í umræðu að
núverandi ráðherrar
kunni að enda í stólum
bankastjóranna nýju.
En vitað er að það er á
óskalista Davíðs Odds-
sonar að Friðrik Soph-
usson hætti í stjórn-
málum, svo hann geti
gert helsta stuðnings-
mann sinn, Björn
Bjarnason, að varafor-
manni Sjálfstæðis-
flokksins.“
ríkisstjómin fer þá óvanalegu leið, að
ákveða ekki í frumvarpinu hve marg-
ir bankastjórar eigi að verða fyrir
hvoram hinna nýju hlutafélagabanka
sem verða til. Viðskiptaráðherra á í
fyllingu tímans að ákveða það sjálf-
ur, - en á bak við tjöldin verður það
auðvitað gert í samráði við forsætis-
ráðherra. Það er opinbert leyndarmál
á Alþingi, að búið er að ná samkomu-
lag milli flokkanna tveggja um að
þrír bankastjórar verði fyrir hvoram
bankanna.
Nokkrir núverandi bankastjóra
bankanna tveggja munu ýmist hætta
við breytinguna, eða verða ýtt til
hliðar. Þannig verður rýmt fyrir gæð-
ingum ríkisstjómarflokkanna, sem
eiga að fá hin feitu embætti banka-
stjóranna. Innan stjómarflokkanna er
í umræðu að núverandi ráðherrar
kunni að enda í stólum bankastjór-
anna nýju. En vitað er að það er á
óskalista Davíðs Oddssonar að Frið-
rik Sophusson hætti í stjómmálum,
svo hann geti gert helsta stuðnings-
mann sinn, Björn Bjamason, að vara-
formanni Sjálfstæðisflokksins.
Eitt þeirra embætta, sem Friðrik er
orðaður við af þingmönnum er
bankastjóri Landsbankans. Sömu-
leiðis vill Davíð og klíkan kringum
hann gjaman sjá á bak Þorsteini Páls-
syni, og bankastjórastöður era þá
gjaman nefndar. Landsbankinn er
banki sjávarútvegsins, og margir
telja að reynsla Þorsteins úr ráðu-
neyti sjávarútvegs gæti nýst heppi-
lega þar. Þorsteinn sjálfur er ekki jafn
viss...
Jafnaðarmenn hafa lagst mjög ein-
dregið gegn því, að fleiri en einn
bankastjóri verði fyrir hvoram
banka. Þeir benda meðal annars á
fordæmi íslandsbanka, þar sem er
aðeins einn bankastjóri. Þeir hafa því
lagt til að einungis einn stjóri verði
ráðinn að hvoram hinna nýju banka.
Dreifð eignaraðild
Óneitanlega vekur það athygli, að
í framvarpinu er lýst góðum vilja rík-
isstjómarinnar til að tryggja dreifða
eignaraðild að hlutabréfum bank-
anna, en ekkert er sagt um það,
hvemig eigi að tryggja þetta góða
markmið. í umfjöllun nefndarinnar
kom einnig fram, að einkavæðingar-
nefndin svokallaða mun væntanlega
um síðir hafa umsjón með útboði
hlutafjárins. Það vekur hinsvegar
furðu, að hún hefur ekkert fjallað um
hvemig eigi að tryggja dreifða eign-
araðild.
Jón Baldvin og Ágúst gagnrýndu
þetta harðlega og sögðu greinilegt,
að hér ætti að vera „allt opið fyrir
viðskiptaráðherra og ríkisstjómina
að úthluta ríkiseignunum til vin-
veittra fyrirtækja." Þessa viðleitni til
“Jón Baldvin og Ágúst
bentu á, að æskileg
leið til að tryggja
dreifða eignaraðild
væri að dreifa hluta af
hlutabréfum ríkisins
milli allra fjárráða
íslendinga og al-
mannavæða þannig
bankana með ótvíræð-
um hætti.“
spillingar gagnrýndu þeir harðlega í
ræðum sínum, en sögðu hana dæmi-
gerða fyrir þá misbeitingu valds í
þágu sérhagsmuna sem jafnan ein-
kenndi helmingaskiptastjómir, og sú
dapurlega niðurstaða væri smám
saman að koma í ljós, að ríkisstjóm
Davíðs Oddssonar væri ekki hótinu
skárri en þær fyrri.
Jafnaðarmenn lögðu því til á Al-
þingi, að enginn einn aðili eða
tengdir aðilar fengju að eignast meira
en 5 % af hlutafé í hvorum bankanna
fyrir sig, eða fara með meira en 5 %
af atkvæðamagni á hluthafafundum.
I tengslum við þetta lögðu þeir
einnig fram tillögu um að starfs-
mönnum væri gert kleift að kaupa
hlutabréf á ívilnandi kjörum.
Almannavæðing
bankanna
í frumvörpunum er gert ráð fyrir
að einkaaðilum verði á næstu árum
hleypt inn í bankana í þeim mæli að
allt að 35 % af hlutafé þeirra verði í
einkaeigu. Þetta hefur verið gagnrýnt
af mörgum. Kristinn H. Gunnarsson
kvað slíkan hlut fela í sér lítil völd,
og mátti ráða af máli hans að honum
þætti því ólíklegt að margir slægjust
Einar Oddur Kristjánsson: Hann
lýsti yfir í umræðum á þingi, að
Framsókn leggðist þver fyrir allar
frekari breytingar í frjálsræðisátt á
bönkunum, sem hann taldi þó
tímabærar.
um hituna. Svipaðar skoðanir höfðu
talsmenn jafnaðarmanna, en úr röð-
um þeirra hefur komið gagnrýni á að
ekki skuli seldur meirihluti í bönkun-
um.
Þeir hafa til dæmis bent á, að
nauðsynlegt sé að fá hingað til lands
erlenda samkeppni á peningamark-
aðinn, og hafa bent á þann kost, að
reyna að tryggja að erlendir aðilar
kaupi nokkum hlut í bönkunum. Ein
ferskasta hugmyndin, sem varpað
var fram í umræðunum um banka-
framvörpin, kom frá jafnaðarmönn-
um og laut einmitt að sölu hlutabréfa
í bönkunum. Tvímenningamir Jón
Baldvin og Ágúst bentu á, að æskileg
leið til að tryggja dreifða eignaraðild
væri að dreifa hluta af hlutabréfum
ríkisins milli allra fjárráða íslendinga
og almannavæða þannig bankana
með ótvíræðum hætti. Sú aðferð er
„mun heppilegri en sú einkavina-
væðing, sem landsmenn hafa horft
upp á af hálfu stjómarflokkanna."
Undir lok umræðunnar á mánu-
dagskvöld spunnust orðaskipti milli
Jóns Baldvins Hannibalssonar og
Einars Odds Kristjánssonar, þarsem
Jón Baldvin gagnrýndi, hversu