Alþýðublaðið - 01.05.1997, Blaðsíða 8
8
ALÞÝÐOBLAÐÍ0
FIMMTUDAGUR 1. MAÍ1997
f r q t t i r
■ Aðalheiður Hólm Spans
Átján ára verkalýðsleiðtogi
„Ég var ung og ör, átján ára var ég
þegar ég gerðist formaður Sóknar, og
auðvitað brenndi ég mig á mörgu,,
segir Aðalheiður Hólm í ævisögu
sinni.
Aðalheiður Hólm Spans sem var
fyrsti formaður starfsstúlknafélags-
ins Sóknar árið 1934 hefur búið frá
stríðslokum í Hollandi. Fyrir
nokkrum árum kom út frábær ævi-
saga hennar, skráð af Þorvaldi Frið-
rikssyni með glöggum lýsingum af
viðburðaríkri verkalýðsbaráttu á
kreppuárunum.
Hún lýsir stofnun Sóknar 20. júlí
1934 og bakgrunninum svo:
Frumkvæði þeirra
sjálfra
„Frumkvæðið að þessari félags-
stofnun var okkar stúlknanna og
engra annarra, svo íslenskt sem það
er. Við lærðum hver af annarri og
stigum okkar fyrstu spor án minnstu
tilsagnar. Sagan kenndi mér síðar
meir að í útlöndum höfðu mennta-
menn yfirleitt átt frumkvæði að
stofnun verkalýðssamtaka, en svo
var ekki í félaginu okkar. Nei, við
skyldum gera þetta sjálfar. Og líkast
til var það okkar mikla happ. Því þótt
menn biðji um aðstoð, þá er mikil-
vægt að ekki sé gripið fram fyrir
hendumar á þeim. Sá sem á undir
högg aðsækja verður sjálfur að sækja
fram því þar liggur krafturinn í bar-
áttunni. Það er gott að þiggja ráð og
leiðbeiningar þeirra sem hafa mennt-
un og vit á þjóðfélagsmálum, en það
fólk má ekki ráða ferðinni. Sá sem á
allt sitt undir barráttunni, verður
sjálfur að finna út hvaða leið hann
vill fara, leið sem tekur mið af þeim
veruleika sem hann þekkir betur en
aðrir - því það er hans eigin veru-
leiki.,
Eldabuskur ruddu
brautina
Aðalheiður lýsir því hvemig
starfsstúlkumar á spítulunum knúðu
fram kjarasamning. „Meðan á þessu
stóð höfðu hjúkrunarkonur staðið
álengdar og fylgst með baráttu
f.........-................. ^
Er veiðigjald í raun
byggðaskattur?
Ráðstefna um áhrif veiðigjalds
á skattbyrði einstakra landshluta,
haldin af sjávarútvegsráðuneytinu
á Hótel KEA, Akureyri
þriðjudaginn 6. maí 1997
15:00 Innritun fyrir framan Stuðlaberg
15:30 Ráðstefnan sett
15:35 Ávarp
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra
15:45 Byggðadreifing veiðigjalds
Ragnar Ámason, prófessor, kynnir skýrslu
Hagfræðistofnunar Háskóla íslands um
veiðigjald og skattbyrði byggðarlaga
16:05 Spumingar og svör
16:10 Tilræði við byggð
Einar Oddur Kristjánsson, alþingismaður
16:30 Spumingar og svör
16:35 Kaffiveitingar
16:55 Veiðileyfagjald - rök og réttlæti
Sighvatur Björgvinsson, alþingismaður
17:15 Spumingar og svör
17:20 Áhrif veiðigjalds á mitt bæjarfélag
Guðjón Hjörleifsson, bæjarstjóri
í Vestmannaeyjum
17:40 Spumingar og svör
17:45 Veiðigjald - dragbítur á framþróun
í sjávarútvegi
Steingrímur Sigfússon, alþm.
og formaður sjávarútvegsnefndar Alþingis
18:05 Spurningar, umræður og samantekt
Tómas Ingi Olrich, alþingismaður
18:30 Ráðstefnulok
Ráðstefnustjóri: Tómas Ingi Olrich
Skráning hjá KOM ehf. sími 562-2411 • símbréf 562-3411
Þátttökugjald er kr. 1.500
Os
rf
Skipuleggjendur ráðstefnunnar geta breytt dagskrá vegna s
ófyrisjáanlegra atvika. s
........
Heiða Hólm var ekki nema 18 ára þegar hún stofnaði Sókn ásamt stöllum
sínum. Arið áður vann hún á Álafossi þar sem þessi mynd var tekin af
hinni vígreifu verkastúlku.
Ætli saga mannanna
sé ekki meiri tilviijun
en við viljum en við
viijum vera láta, tilvilj-
un sem tengist þó
skaplyndi hvers manns
og þeim tíðaranda sem
mótar hann. Hér hafði
ég, vinnukona í vist
hjá ríkinu, sogast inn í
flaum íslandssögunnar
og eins og fyrir tiivilj-
un verið kosin til for-
ystu í baráttuhreyfingu
tæplega þrjátíu
kvenna.
stúlknanna í Sókn. En það var eins
og við manninn mælt, þegar við
höfðum rutt brautina komu þær á eft-
ir, og sú saga endurtók sig síðar.
Fyrstu samningar hjúkrunarkvenna
við stjóm ríkisspítalanna voru undir-
ritaðir í mars 1937, hálfu öðru ári eft-
ir að gangnastúlkur og eldabuskur
höfðu fengið viðurkenningu á samn-
ingsrétti sínum.
- Ætli saga mannanna sé ekki
meiri tilviljun en við viljum en við
viljum vera láta, tilviljun sem tengist
þó skaplyndi hvers manns og þeim
tíðaranda sem mótar hann. Hér hafði
ég, vinnukona í vist hjá ríkinu, sogast
inn í fiaum Islandssögunnar og eins
og fyrir tilviljun verið kosin til for-
ystu í baráttuhreyfingu tæplega þrjá-
tíu kvenna. Þó svo að Sókn yrði fljót-
lega fjölmennt félag, þá vorurn við
sjaldan fleiri sem beinlínis lögðum
eitthvað að mörkum til baráttunnar á
þessum árum.
Aðalheiður Hólm Spans hefur átt óvenjulega æfi sem sagt er frá í minningum hennar sem Þorvaldur Friðriksson
skráði og komu út á bók árið 1994. Hún hefur verið búsett í Hollandi frá stríðslokum.