Alþýðublaðið - 01.05.1997, Síða 17

FIMMTUDAGUR 1. MAI 1997
ALÞYÐUBLAÐIÐ
17
Strekkingurinn milli komma og
sumra krata var auðsær frá byrjun
kosningabaráttunnar í ársbyrjun
1938. Stefán Jóhann var
skotspónn kommana og margir
telja yfirlýsingar hans um
sjálfstæði Alþýðuflokksmanna á
listanum hafa verið afdrifaríkar.
um, þvert ofan í vilja meirihluta
flokksmanna, fulltrúaráða og flokks-
þings“.
Fordæmi eða
lærdómar?
Sagan er vissulega lærdómsrík. Og
vinstri menn á íslandi hafa margt af
henni að læra. Stefna þeirra hefur
löngum notið meirihlutafylgis meðal
þjóðarinnar á þessari öld en þeir hafa
ekki borið gæfu til að skipuleggja sig
í einum stórum samtökum, heldur í
tveimur til fimm flokkum og samtök-
um.
Það er einnig hægt að draga þá
lærdóma af sameiningartilraunum að
það sé ekki glóra í því að ganga til
sameiningar fyrir þá sem eru í raun
andvígir henni. Nú er það hins vegar
svo að árum saman hefur mikill
meirihluti stuðningsmanna allra
vinstri flokkanna ítrekað lýst yfír
þeirn vilja sínum að flokkamir og
samtökin verði sameinuð. Margir
spyrja því: Hversu lengi geta and-
stæðingar þessa þráast við og er rétt-
lætanlegt að fámennur hópur and-
Ekki heillavænleg úrslit fyrir
Alþýðuflokkinn. Kosningaúrslitin
voru í samræmi við aðdrag-
andann.
Strax á fyrsta degi eftir
kosningarnar var gamalkunnugt
skítkast byrjað í málgögnum
flokkanna.
■ Jóhanna Egilsdóttir leiðtogi verkakvenna
í Reykjavík:
Allir
sökn-
uðu
Héðins
„Hann var frammúrskarandi
duglegur maður og skarp-
greindur. Það var bráð- Jóhanna Egilsdóttir verkalýðsleið-
skemmtilegt að vinna nteð 1°9>- Sá alltaf eftir Héðni.
honum,, segir Jóhanna Egils-
dóttir einn helsti verkalýðsleiðtogi Alþýðuflokksins á þessari öld í sam-
talsbók sinni og Gylfa Gröndal, 99 ár.
„Mér er ekki kunnugt um, hvort Héðni var nokkum tíma boðið að
koma aftur í Alþýðuflokkinn. Ég held ekki. Of mikið hafði gengið á til
þess að nokkur þyrði að nefna það. En ég hefði hiklaust samþykkt, að
hann kæmi aftur. Já, það hefði ég gert. Það var sárt að sjá á eftir Héðni
í klæmar á kommúnistum. Við máttum alls ekki missa hann úr verka-
lýðshreyfmgunni."
Alþýðuflokkurinn hélt fast í sína
stefnu og það var aðeins vika í að
Héðni yrði formlega vikið úr
flokknum.
stöðufólks ráði ferðinni?
Flokkamir á vinstri vængnum hafa
klofnað oftar en tölu verði á komið.
Af þessari sögu sýnist manni því ein-
sýnt að draga þá ályktun að jafnaðar-
menn þurfi að stilla saman strengi
sína og sameinast.
Hins vegar er afar hæpið að líta á
sameiningartilraunimar 1937-38 sem
einhvers konar fordæmi fyrir sam-
einingarferlið á okkar dögum, svo
gjörólíkar em þær pólitísku aðstæður
sem fyrir hendi em.
Öflug listgrein - sigur-
sæl alþýðupólitík
Halldór Laxness skrifaði m.a. þá
eftirfarandi: „Gagnrýni vinstriflokk-
anna hvers á öðmm í þartilheyrandi
skammatón og skætings, sem hér er
siður, það er kannske mikil og fögur
listgrein, en það er ekki vinstripóli-
tík. Það er íhaldspólitík, - að vísu
öfug, en sigursæl. Sigursæl al-
þýðupólitík er falin í því, að vinstri
flokkarnir hafi samkomulag um þau
atriði, sem máli skifta í baráttunni
við auðvaldið.
„En þrátt fyrir það, þótt komm-
únistar höfnuðu þessu síðasta
sameiningartilboði Alþýðusam-
bandsins hefur H.V. haldið áfram
samningamakki sínu við þá, tekið
upp harðvítuga baráttu innan
Alþýðuflokksins fyrir því og
þannig þverbrotið samþykktir
síðasta Alþýðusambandsþings og
gerst sekur um þá klofningsstarf-
semi... Nú er svo komið að ekki
annað sýnilegt, en að H.V. sé í
þann veginn að slíta síðustu
böndin, sem binda hann við
Alþýðuflokkinn." Þannig segir í
leiðara um Héðinn í Alþýðublaðinu
í febrúarbyrjun 1938.
Þrátt fyrir alla þá hörku sem var í
málum á árunum 1937 og 38 voru
margir menn einlæglega að berjast
fyrir sameiningu. Lokaorðin eru
fengin frá Halldóri Laxness í febrúar
1937:
„Mín persónulega skoðun, sem
reyndar er lítils virði, er sú, að full
sameining þessarar flokka sé æski-
leg, og beri að vinna að slíkri sam-
einingu með öllum skynsamlegum
meðölum."
Þessi mynd var tekin þegar fyrsta
kröfugangan var farin í Reykjavík,
1. mai, en það var árið 1923.