Alþýðublaðið - 08.05.1997, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 8. MAÍ 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð q n i r
Sérhagsmunagæsla á kostnað almennings
Það er umhugsunarefni á tímum
mikilla breytinga í samfélaginu,
einkum á sviði tækni og vísinda,
hversu nýsköpun í stjómmálum er
lítil. Stjómmálaumræðan hér á landi
undanfarin ár snúist um sömu atriði
og undangengna áratugi, ef ekki ald-
ir. Sem dæmi um þessa þráhyggju
umræðunnar má nefna að enn eru
þeir til sem vilja halda áfram að ræða
spumingar eins og þær, hvort lífs-
kjömm almennings sé best borgið í
umhverfi þar sem verðmætasköpun
lýtur almennum lögmálum markaðar
og samkeppni eða um nauðsyn vel-
ferðarkerfisins o.s.frv.; spumingum
sem fyrir löngu hefur verið svarað,
m.a. með harkalegum dómi sögunnar
Pallborð i
l|n *c ■ Bergvinsson
um hina misheppnuðu þjóðfélagstil-
raun, sem gerð var í Austur Evrópu.
Það þjónar því engum tilgangi og
ekki í þágu neins að halda slíkri um-
ræðu áfram og slík þráhyggja ber að-
eins vætti algerri hugmyndafátækt.
Þessi skortur á nýsköpun stjórn-
málaumræðunnar kemur hvað skýr-
ast fram í þeirri staðreynd að flestar
hugmyndir um breytingar á íslensku
samfélagi undanfarin ár em sprottnar
frá ríkjandi valdahópum; valdahóp-
um sem sækja styrk sinn til fjár-
magns og nýta núverandi stjómar-
flokka sem verkfæri við að ná þeim
fram. Þetta em ekki breytingar í
þágu almennahags helsur sérhags-
muna. Sem dæmi um þetta má nefna
þróun sem er að eiga sér stað í veið-
um og vinnslu sjávarafurða hér á
landi, en hún mun að mínu viti leiða
til þess að innan nokkurra ára verða
aðeins örfá stór og öflug sjávarút-
vegsfyrirtæki starfandi hér á landi.
Þessi stefna birtist okkur í núverandi
stjómkerfi ftskveiða enda ríkisstjóm-
arflokkarnir stutt stjómkerfið með
ráðum og dáð í nafni hagræðingar og
arðsemi. Það er því eftirtektarvert að
skoða það hvemig eignarhald á þess-
um fyrirtækjum hefur smám saman
verið að breytast undanfarin ár, þar
sem stórir fjárfestar og gamalgróin
fyrirtæki hafa í auknum mæli verið
að kaupa sig inn í sjávarútvegsfyrir-
tæki í trausti framtíðararðsemi grein-
arinnar. Alfa og omega þeirrar fram-
tíðararðsemi byggir á óbreyttri fisk-
veiðistjómun þar sem hinir minni að-
ilar í greininni munu smám saman
leggja niður laupana og aðgangur að
auðlindinn verður aðeins fyrir fáa út-
valda. Hugmyndir um veiðileyfa-
gjald eiga því lítið upp á pallborðið
hjá þessum aðilum og auðvelt að
skilja hvers vegna núverandi stjóm-
völd hafa bmgðist við að jafn miklu
offorsi og raun ber vitni í áróðurs-
stríði sínu gegn þeirri hugmynd. En í
því stríði hafa stjómvöld ekki vflað
fyrir sér að draga nafn menntastofn-
ana í landinu niður í svaðið auk þess
að notfæra sér ráðuneyti og almanna-
fé til að koma viðhorfum sínum á
framfæri.
f öðm lagi má benda á tilraun nú-
verandi ríkisstjómar til að koma
þessum sama valdahópi að auðsupp-
sprettu framtíðarinnar, sem er lífeyr-
isspamaður landsmanna. Þessum
hópi hefur sviðið sárt að þurfa að
standa utan við þá auðsuppsprettu
undanfama áratugi og séð nýtt afl
vaxa og dafna, sem þau hafa ekki
haft fullkomið vald yfir. Sú barátta
sem nú er háð innan ríkisstjómarinn-
ar um lífeyrissjóðsmál snýst um það
hvort þessir aðilar komast að upp-
sprettunni er eður ei. Um þessa hags-
muni er stigin trölladans á stjómar-
heimilinu þessa dagana.
Þessi sérstæða hagsmunagæsla
stjómarflokkanna í þágu ákveðinna
sérhagsmunahópa birtist hvað skýr-
ast í yfirlýsingum nokurra ráðherra
þegar samkeppnisráð setti Flugleið-
um eðlileg skilyrði fyrir sammna
Flugleiða innanlands hf. og Flugfé-
lags Norðurlands hf. Þar krystallast
það hvemig meintir talsmenn frelsis
og samkeppnis bregðast við þegar
sérhagsmunahópar verða fyrir barð-
inu á almennum leikreglum, þá verða
markmiðin um frelsi og samkeppni
og almannahagsmuni hjóm eitt í
samanburði við það að tryggja og
viðhalda sérhagsmunum.
Það er því skoðun undirritaðs að
eitt helsta hlutverk stjómmálamanna
í dag sé að reyna að stuðla að setn-
ingu almennra leikreglna í samfélag-
inu í stað sértækra; m.ö.o. vemd al-
mannahagsmuna gegn sérhagsmun-
um, enda hefur efnahagslífi þessarar
þjóðar um langt skeið verið stjómað
líkt og um einkaklúbb væri að ræða
þar sem fáum útvöldum hafa verið
afhentir fjármunir í skjóli hafta og
skömmtunarstefnu og póilitískrar
spillingar liðinna áratuga. Það var
ekki fyrr en með samþykkt samn-
ingsins um EES-svæðið sem skörð
vom rofin í varðsveitir sérhagsmun-
anna, því þar skuldbundum við okk-
ur að þjóðarrétti til þess að setja al-
mennar leikreglur, sem gera sérhag-
munagæslu erfiðari viðfangs en ella,
því er þessi samningur okkur gríðar-
lega mikilvægur.
Það er því löngu orðið tímabært að
þeir sem kveða sér hljóðs í stjóm-
málum fari að beina umræðunni að
því sem máli skiptir ef ekki verður
varðsveitum sérhagsmunanna gert
auðveldara um vik en ella að stunda
áfram þá starfsemi að reka sérhags-
munagæslu á kostnað almennings.
Höfundur er alþingismaöur.
Þessi sérstæða hagsmunagæsla stjórnarflokkanna í þágu
ákveðinna sérhagsmunahópa birtist hvað skýrast í yfir-
lýsingum nokurra ráðherra þegar samkeppnisráð setti
Flugleiðum eölileg skilyrði fyrir samruna Flugleiða inn-
anlands hf. og Flugfélags Norðurlands hf.
Það virðist ekki fara á milli mála
að Þorsteinn Pálsson hafi
skotið yfir markið þegar hann efndi
til „flugeldasýningar" gegn veiði-
gjaldi á Akureyri. Það er sama við
hvern er rætt og sama hvort menn
eru fylgjandi veiðigjaldi eða ekki,
allir virðast sammála um að ráð-
herrann hafi leikið illa af sér. Alla
vega eru menn lítt hrifnir af þess-
um áróðursleik hans. Örfáir, og þá
aðallega þeir sem eru sammála
ráðherranum, fengu að sjá hina
mjög svo umdeildu skýrslu með
þeim fyrirvara sem á að duga
venjulegu fólki til að kynna sér inni-
hald hennar. Það vakti til dæmis
athygli að Guðjón Hjörleifsson,
bæjarstjóri í Vestmannaeyjum,
virðist hafa getað legið yfir skýrsl-
unni í nokkurn tíma og kynnt sér
vel innihald hennar, alla vega betur
en margur annar.
Meira af Guðjóni Hjörleifssyni,
en hann hafði orð á ef ekki
yrði farið að vilja þeirra fóstbræðra,
það er hans og Þorsteins Páls-
sonar, gæti farið svo að Eyjamenn
lýstu yfir sjálfstæði sínu. Þetta kom
mörgum á óvart og þykir það alveg
með eindæmum hversu lengi Eyja-
menn geta verið að gleyma þokka-
legum bröndurum. Ef þetta á að
vera hótun hjá bæjarstjóranum er
hann kannski fyndnari en hann hélt
sjálfur. Þeir sem heyrst hefur í,
virðast vera undrandi á orðum bæj-
arstjórans, og eru Eyjamenn þar
meðtaldir.
Flótti virðist hafa gripið um sig
hjá fréttastofu útvarpsins, alla-
vega hafa fjórir fréttamenn sagt
upp störfum sínum, en það eru
Gissur Sigurðsson, Kristinn
Hrafnsson, Guðrún Eyjólfsdóttir
og Sigrún Björnsdóttir. Einna
helst munu hlustendur sakna Giss-
urar, en hann hefur á annan áratug
sett mikinn svip á fréttastofuna.
Gissur ku vera á leið yfir á Bylgj-
una. En eins og kannski flestir vita
á Gissur tvo bræður sem báðir eru
áberandi í þjóðfélaginu, en það eru
þeir Ólafur Sigurðsson, frétta-
maður hjá sjónvarpinu og Sigurð-
ur Sigurðarson, vigslubiskup í
Skálholti og biskupsframbjóðandi.
Meira af bræðrum. Það vakti at-
hygli þegar séra Sigurður
Ægisson sigraði í dægurlaga-
keppni Kvenfélags Sauðárkróks og
þess var sérstaklega getið að hann
væri bróðir Gylfa Ægissonar. Hitt
gleymdist að þriðji bróðirinn hefur
jú líka samið kunn lög, en það er
Lýður Ægisson. Meðal laga hans
er lag sem Pálmi Gunnarsson
söng inn á plötu og fjallar lagið um
baráttu Sophiu Hansen.
Afleiðingar kvótakerfis birtast í
sinni verstu mynd á Þingeyri.
Það er meira en pirringur og erg-
elsi í heimamönnum, enda ekki
nema von. Þeir búa við ein feng-
sælustu fiskimið þjóðarinnar, en
þar sem fyrrum stjómarmönnum
Fáfnis, og þar áður Kaupfélagsins,
tókst ekki betur-upp með reksturinn
en raun hefur orðið á, standa íbú-
arnir ráðþrota og geta ekkert gert.
Ekki er vafi á að fólkið hefur mátt
og kunnáttu til að bjarga sér og
byggðarlaginu. Það má það bara
ekki, þar sem örfáir menn tóku
rangar ákvarðanir og misstu frá sér
kvótann og skyldu fólkið eftir bjarg-
arlaust. Það sér þorskinn nánast af
bryggjunni en má ekki sækja hann.
Er nema von að fólki mislíki?
hinumcgin
"FarSido" eftir Gary Larson

Til þess að sýnast, stóð skrímslið stundum á haus.
Sigurdís Arnars, Arnór Valdimarsson, Gísli Óskarsson, Guðjón B. Hilmarsson, Gísli Jónsson, smiður:
myndlistarmaður; veiðieftirlitsmaður: verlsunarmaður: verslunarmaður: “Ég er búinn að sjá hann einu
“Ég er ekki búin að ákveða “Já, alveg endilega." “Já.“ “Já, ekki spurning." sinni.“
það.“
v i t i m q n n
Það var eins og eitt stórkost-
legasta skýjafali hefði komið
úr heiðskírum himni þegar
það alit í einu fréttist að þú
yrðir ekki lengur í fréttunum á
sjónvarpsskjánum. Þar með
væri þetta elskulega andlit.
blíði, hreini og himinljómandi
svipur þinn, látlaus og ein-
lægur horfinn.
Jens í Kaldalóni skrifar í Velvakanda
Moggans um brotthvarf Ólafar Rúnar
Skúladóttur af sjónvarpsskjánum.
Maður vissi allt og lítið um
alla tilveru þína fyrr en maður
sá myndir af börnum þínum og
eiginmanni, maður jafnvel
trúði því tæpast að nokkrum
manni hefði getað áskotnast
svona einlæg og elskuleg
kona, en það var aldeilis
heldur ekki í kot vísað þegar
maður sá þennan stórkostlega
glæsilega pilt þinn í skrúða
lífsins og svo barnahópinn
ykkar, þennan mjög svo fríða
söfnuð, blasa við í myndum
Dagblaðsins og víðar, ekki
síður tók svo steininn úr þegar
öll hestakonuhamingjan
bjarmaði hug þinn og tilveru
alla.
Jens í Kaldalóni heldur áfram í Velvak-
anda.
...en aðdáunarverðast í öllu
þínu elskulega útliti hefur svo
alltaf verið að þú sjaldan eða
aldrei hefir hengt neina
skrautkoppa neðan í eyrna-
sneplana, heldur haft þá í
þeim guðlega friði sem fagur-
legast blika í sinni réttu og
fegurstu sköpun.
Jens í Kaldalóni heldur áfram að mæra
Ólöfu Rún sjónvarpskonu sem er farinn til
starfa á öðrum vettvangi.
Lítið land sem sendir klúran
klæðskipting með leiðinlegt
lag sem fulltrúa sinn er ákaf-
lega frumlegt og sjálfumglatt
land.
Sigríður Halldórsdóttir gagnrýnir fjömiðla í
DV.
“Gluggaþvottur og tónlist eiga
ágætlega saman, þó ólíkt sé.
Ég fer yfir lögin í huganum
þegar ég þvæ glugga og velti
upp ýmsum möguieikum.“
Sigvaldi Kaldalóns gluggaþvottmaður og
kórstjórnandi í DV.
Sælkerarnir sem hafa í sjö ár
verið að streitast við að éta
sama hvalinn hjá Úlfari Ey-
steinssyni á Þremur frökkum
geta áfram hlakkað til þess
fjarlæga sumars þegar leyft
verður að veiða, „í smáum stíl
til innanlandsneyzlu," svo
notað sé orðalag utanríkisráð-
herra.
Jónas Kristjánsson í leiðara DV ( gær.
Þegar hún talaði hljóniaði það
eins og Opinberunarbókin væri lesin
í gegnum kallkerfi jámbrautarstöðv-
ar af miðaldra skólastýru í marglit-
um hálfsíðum nærbuxum.
Breski blaðamaöurinn Clive James um
Margréti Thatcher.