Alþýðublaðið - 13.05.1997, Blaðsíða 3
ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
skoðanir
Kjarabarátta aldraðra í góðærinu
Nú þegar kjarasamningar hafa
náðst hjá stórum hópum launafólks
hafa verið gefnar yfirlýsingar um að
lífeyrisþegar fái samsvarandi kjara-
bætur. Ekki er enn ljóst hversu mikl-
ar þær verða, en við kjarasamning-
ana var miðað við 70 þúsund króna
lágmarkslaun frá næstu ármótum.
Ekki er hægt að ætla annað en
greiðslur úr almannatryggingunum
til framfærslu lífeyrisþega miðist við
sömu upphæð.
Margt fleira er óljóst í kjaramálum
aldraðra. Jaðarskattanefnd rrkis-
stjómarinnar hefur verið að störfum,
en ekki hafa fulltrúar aldraðra fengið
að koma að þeirri vinnu. Ekkert hef-
ur heyrst um hvemig á að taka á jað-
Pallborð i
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
skrifar
launaþróuninni með lögum, eins og
var til desembers 1995? Þessi hringl-
andaháttur hefur valdið öldruðum
mikilli vanlíðan og óöryggi.
Þörf upprifjun á tveggja ára
afmæli ríkisstjórnarinnar
Upprifjun á verkum heilbrigðis-
ráðherra í ríkisstjóm Davrðs Odds-
sonar í fyrra er holl lesning.
Þjónustugjöld í heilbrigðisþjónust-
unni vom hækkuð, tvísköttun hjá
hluta lífeyrisþega hófst að nýju,
greiðslur til aldraðra og öryrkja vom
skertar gagnvart fjármagnstekjum
áður en fjármagnstekjuskatti var al-
mennt komið á. Tekjutenging lífeyris
var aukin og þar með jaðarskattar á
þennan hóp. Grunnlífeyrir var skert-
ur um 30% í stað 25% gagnvart öðr-
um tekjum.
Aldraðir þurftu að greiða fullt
gjald fyrir læknisþjónustu, heilsu-
gæslu, sérfræðiþjónustu og rann-
sóknir til sjötugs í stað 67 ára nema í
undantekningartilvikum og hámarks-
greiðsla þeirra hækkaði úr 3.000
krónum í 12.000 kr. áður en þeir
em skattfrjálsar 24.000 krónur á ári,
sem þennan hóp munar vissulega
um. Auk þess vom upphæðir bóta al-
mannatrygginga ekki lengur tengdar
almennri launaþróun í landinu.
Ekki er hægt að láta staðar numið í
upptalningunni án þess að nefna hina
alvarlegu atlögu að hreyfihömluðum,
þegar styrkjum til bifreiðakaupa var
arsköttum þeirra, sem em síst minni
en á unga fólkinu.
Hópur aldraðara ber yfir 100%
jaðarskatt og hækkuðu jaðarskattam-
ir nokkuð við tekjutengingu sérstöku
uppbótarinnar á síðasta ári. Fjár-
málaráðherra lofaði þvr í utandag-
skáraumræðu á Alþingi í mars að
aldraðir fengju sömu kjarabætur og
launafólk á almennum markaði eftir
samninga og það hefur verið ítrekað
nú. Engu að síður felldi ríkisstjómar-
meirihlutinn á Alþingi tillögu að
frumkvæði þingmanna jafnaðar-
manna um að tengja bætumar aftur
launaþróuninni um síðustu áramót.
Hvers vegna vill ríkisstjómin ekki
tengja almannatryggingabætur
Þó svo að stjórnvöld lofi því að lífeyrisgreiðslur
muni fylgja launaþróun nú eftir kjarasamningana
á engu að síður enn að seilast í vasa sjúkra og
aldraðra til að spara í útgjöldum ríkisins.
fengu afsláttarkort. Lágmarksverð
fyrir lyf var hækkað og endur-
greiðslureglur vegna mikils kostnað-
ar bæði þrengdar og gerðar flóknari
en áður.
Kjör lífeyrisþega voru skert á
ýmsa lund. Uppbót vegna lyfja- og
umönnunarkostnaðar var tekjutengd
og skert þannig að yfir 2.000 lífeyris-
þegar misstu hana eða fengu skerð-
ingu. Að missa uppbótina þýddi frek-
ari kjaraskerðingu, því að við það
töpuðust þau hlunnindi að fá afnota-
gjald Rrkisútvarpsins niðurfellt. Það
fækkað úr 600 í 335 á ári, þrátt fyrir
mikla þörf fyrir þá.
Haldið áfram á nýju ári
Þó svo að stjómvöld lofi því að lrf-
eyrisgreiðslur muni fylgja launaþró-
un nú eftir kjarasamningana á engu
að síður enn að seilast í vasa sjúkra
og aldraðra til að spara í útgjöldum
ríkisins. Varla var ljósadýrð áramóta-
flugeldanna á nýju ári slokknuð fyrr
en skilaboðin bámst til lítilmagnans.
Nú hafa lágmarksgreiðslur sjúk-
linga hækkað fyrir þau lyf sem
Tryggingastofnun greiðir að hluta
fyrir. Aldraðir og öryrkjar greiða
einnig hærra lágmarksgjald nú. Með
þessum breytingum ætlar ríkisstjóm-
in að sækja 200 milljónir til sjúklinga
svo ríkissjóður nái að skila rekstrar-
afgangi.
Einnig er sparað hjá þeim sem
þurfa á gervitönnum að halda. Þeir
hafa átt rétt á nýjum tönnum á 5 ára
fresti, sem nú breytist í 6 ár. Ending-
artími gervigóma er að jafnaði 10 ár
og eru það undantekningartilvik ef
menn þurfa að endumýja þá fyrr.
Þess er þó þörf hjá ákveðnum hópi
fólks sem á við ýmsa sjúkdóma að
stríða. Þessir sjúklingar verða nú fyr-
ir barðinu á ráðstöfunum ríkisstjóm-
arinnar.
Samkvæmt niðurstöðum Félags-
vísindastofnunar Háskóla íslands em
lífeyrisþegar 20% þeirra sem lifa
undir fátæktarmörkum. Þeir þurfa á
öflugri velferðarþjónustu að halda.
Velferðarkerfið verður að standa
undir nafni sem öryggisnet. Það ger-
ir það ekki ef svo heldur fram sem
horfir.
Höfundur er alþingismaður
Fullvíst er talið að Ragnar Arn-
alds muni ekki breyta ákvörðun
sinni um að hætta þingmennsku.
Hvort sem verður af sameiginlegu
framboði vinstri flokkanna eða ekki,
er eðlilegt að Alþýðubandalags-
menn svipist um eftir góðum
kandídat til að leiða flokkinn f kjör-
dæminu. Sigurður Hlöðversson
bæjartæknifræðingur á Siglufirði
hefur verið varamaður Ragnars á
þingi, og hefur efalítið fullan hug á
frekari þingframa. Einnig er sterk-
lega nefnd til sögunnar bæjarfulltrúi
flokksins á Sauðárkróki, sem hefur
staðið sig vel í sveitastjórnarmál-
um, en það er Anna Kristín
Gunnarsdóttir kennari. En einn
þeirra, sem talinn er hafa vaxandi
áhuga á stöðunni er Jón Bjarna-
son skólastjóri bændaskólans á
Hólum, sem hefur um langan aldur
verið í flokknum. Hann er raunar
mágur Hjálmars Jónssonar, þing-
manns Sjálfstæðisflokksins. Nú
telja heimildir ú.r innstu röðum Al-
þýðubandalagsins, að Ragnar
sjálfur sé líklega hallastur undir Jón
skólastjóra, og bera það helst fyrir
sig, að þegar leikrit hans, Hús Hil-
lebrandts, var frumsýnt á dögunum
fyrir norðan bauð hann einmitt téð-
um Jóni á frumsýninguna...
Utrás íslenskra kvikmyndagerð-
armanna, sem vinna við gerð
heimildarkvikmynda, heldur áfram.
Nú síðast fréttist, að Björn
Brynjólfur Björnsson, hinn góð-
kunni auglýsingamaður, hafi ný-
lega verið á Grænlandi, þar sem
hann vann að gerð heimildarmynd-
ar um íslenskan hreindýrabónda.
Samningar um sölur á myndinni
eru í gangi, bæði innanland og
utan...
Hjá Reykjavíkurborg stendur nú
fyrir dyrum að ákveða, hvað
skuli gert við Iðnó, en þar eru
miklar endurbætur í gangi. Margir
sækjast eftir að fá húsið til umráða.
(þeim hópi eru til dæmis Ása Ric-
hardsdóttir, sem hefur með staðið
fyrir starfsemi Hlaðvarpans, og
vakið athygli fyrir frumleika í starfi
sínu. Hún er talin koma sterklega
til greina. Helstu keppinautar henn-
ar eru aðstandendur Loftkastalans,
en Baltasar Kormákur og félagar
eru á góðri leið með að verða
sannkölluð óskabörn íslenskrar
leiklistar í dag. Þá vantar gott leik-
hús með góða og helst nokkuð
roskna sál, - til frambúðar. Iðnó er
gamalt leikhús, þar sem flest er til
reiðu. Mörgum finnst því einboðið
að Loftkastalinn, sem hefur gengið
fádæma vel, fái gamla Iðnó. Lík-
lega myndi það þó reita Leikfélag
Reykjavíkur til mikillar reiði, og ekki
víst að hinn friðsæli meirihluti
Reykjavíkurborgar leggi í það.
Kanski ríður baggamuninn sú stað-
reynd, að Reykjavíkurlistinn er
hvort sem er búinn að missa hvert
einasta atkvæði í Borgarleikhús-
inu....
Ungum fræðimönnum við Há-
skóla íslands vex stöðugt ás-
megin. Einn þeirra er Már Jóns-
son, sonur vísindakonunnar og
femínistans Helgu Kress. Hann
hefur um langt skeið verið í hópi
efnilegustu fræðimanna á sviði
bókmennta og íslenskra fræða, og
það sem til hans hefur sést á sfð-
ustu árum bendir til að hann standi
fyllilega undir væntingum. Nú er
Már með í smíðum bók um sjálfan
Árna Magnússon, sem kemur
sennilega út hjá Máli og Menningu
fyrir jólin 1998. Þó bókin verði lík-
lega mörg hundruð blaðsíður nær
hún efalitið mikilli sölu, enda bæði
Árni frægur að verðleikum og Már
búinn að vinna sér orðstír sem
vandaður og skemmtilegur fræði-
maður...
hinamegin
"FarSide" eftir Gary Larson
Jú, ég man eftir Jerry. Hann var góður vinur minn. Eg
skildi þó aldrei orð af því sem hann var að segja en hann
átti alltaf mikið af ágætu víni.
fimm q fornum vegi
Eiga stjórnarandstöðuflokkarnir að sameinast fyrir næstu alþingiskosningar?
Einar Þorbjörnsson,
bifvélavirki:
“Já, alveg sjálfsagt.“
Bjarni þ. Sigurðsson,
sölumaður:
“Já. Þetta er góð spurning.'
Davíð Björn Ólafsson,
sölumaður:
“Segjum bara já.“
Guðlaugur Sigfússon,
sölustjóri:
“Nei, það finnst mér ekki.“
Karl Óskarsson, sölustjóri:
“Nei, það er ágætt að hafa
þetta sundrað.“
v i t i m q n n
“Ég hef aldrei skammast mín
fyrir að vera kallaður kjör-
dæmapotari eða fyrirgreiðslu-
maður.“
Friðjón Þórðarson, fyrrverandi sýlsumaður,
alþingismaður og ráðherra, í Mogganum.
“Tækist mér einhvern tíma að
gera kjósanda reglulega góð-
an greiða, mátti ég eiga víst
að hann styddi mig ekki í
næstu alþingiskosningum á
eftir. “
Friðjón Þórðarson, að vitna til ónafn-
greinds kollega síns, í Mogganum.
“Mér finnst í fyrsta lagi at-
hyglisvert, að verðið á áfeng-
inu skuli hafa haft þau áhrif á
tilvonandi neytenda, að hann
hætti við drykkjuna. Það sýnir
Ijóslega hversu verðlagning
áfengis er öflugt tæki til þess
að stjórna áfengisneyslu þjóð-
arinnar. “
Jóhannes Bergsveinsson læknir í Mogg-
anum.
“í öðru lagi finnst mér að ein-
hver ætti að upplýsa þennan
þyrsta ferðamann og aðra um
það, að Reykjavík er borg sem
nýtur þeirrar sérstöðu, að úr
kaldavatnskrönum hennar
streymir eitthvert hreinasta og
besta vatn, sem fáanlegt er í
heiminum."
Jóhannes Bergsveinsson læknir, í Mogg-
anum.
“Ofan á kaupin er það kalt,
svalandi og þyrstir göngu-
menn geta drukkið það frítt að
vild.“
Jóhannes Bergsveinsson, læknir í Mogg-
anum.
“Mér finnst í þriðja lagi að
ekki eigi að auglýsa Reykjavík
sem stað, þar sem ferðamenn
koma til þess að þamba ódýrt
áfengi eða til þess að horfa á
heimamenn, allra síst ung-
linga, drekka sig ölóða.“
Jóhannes Bergsveinsson læknir, í Mogg-
anum.
“Það er enginn akkur í að
draga hingað drykkjurúta, fót-
boltabullur, umhverfisspilla,
eða aðra skaðvalda, jafnvel
þótt af þeim megi hafa ein-
hverja aura.“
Jóhannes Bergsveinsson læknir, í Mogg-
anum.
“Hann sagði reyndar að ég
væri svindlari. Það orð er ekki
notað jákvætt svo ég viti.“
Michael Jordan í Mogganum.
“Víkverji hlakkar til þess að
geta komið við í Ríkinu á leið
heim úr vinnu á heitum sum-
ardögum, sem framundan eru,
og keypt sér ískaldan uppá-
haldsbjór. “
Víkverji Moggans.
Þó köld sé Hel, hún svæfir lífsins
þraut.
Fullþroskuð aldin falla; sá skal deyja
sem tíminn heimtar; hinir áfram
þreyja.
Úr Ríkharöi II eftir Shakespeare.