Alþýðublaðið - 16.05.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 16. MAÍ1997
íMIIUIIIfDID
Brautarholti 1 Reykjavík Simi 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
íhaldið beitir svipunni
v á Framsóknarflokkinn
Framsóknarflokkurinn er líklega að setja heimsmet um þessar
mundir. Þó leitað sé ljósi loganda um verk ríkisstjórnarinnar er tæp-
ast hægt að fínna eitt einasta kosningaloforð, sem flokkurinn hefur
staðið við. Þessa sér staði í fylgi flokksins, sem hefur dalað veru-
lega frá kosningum. Gæfuleysi Framsóknar birtist ekki síst í verk-
um ráðherra flokksins. Til sumra spyrst ekki nema á nokkurra
mánaða fresti. Aðrir hrekjast stefnulausir undan ofurvaldi Sjálf-
stæðisflokksins og hafa gersamlega misst sjónar á upphaflegum
, markmiðum sínum. Þeir taka línuna hráa úr fjármálaráðuneytinu,
þar sem varaformaður Sjálfstæðisflokksins getur stært sig af því að
hafa aldrei haft eins mikil völd í jafn mörgum ráðuneytum og nú.
Fyrir flesta þingmenn Framsóknarflokksins er ástandið illbæri-
legt, og óbærilegt fyrir þá sem enn hlusta á rödd samviskunnar í
brjósti sér. Svo hart keyrir Sjálfstæðisflokkurinn eyðimerkurreiðina
k að þess er dæmi, að þingmaður Framsóknar hafi fremur gengið út
úr atkvæðagreiðslu, en þurfa að greiða atkvæði með máli, sem hann
hafði fyrir kosningar lýst andstöðu við. Það má deila um, hversu
stórmannleg slík afstaða er, en hún er mannleg eigi að síður.
Síðasta dæmið um sundurtætta sjálfsvirðingu Framsóknar birt-
ist í atkvæðagreiðslu um afar umdeilt frumvarp Þorsteins Pálssson-
0 ar, þar sem lagt er til að veðsetning á kvóta verði heimiluð. Engum
þarf að koma á óvart, þó Þorsteinn Pálsson vilji leyfa veðsetningu
á aflaheimildum. Það er í rökréttu framhaldi af þeirri stefnu hans að
koma kvótanum í hendur sægreifanna, sem eru valdagrunnur hans
<0
í Sjálfstæðisflokknum, og eina ástæða þess, að hann er enn á póli-
tísku lífi. Hann hefur reynt það í fjögur ár, en meðan Alþýðuflokk-
urinn var í ríkisstjóm hafði hann taumhald á Þorsteini í því máli,
einsog ýmsum fleiram. Það sætir hinsvegar býsnum, að Framsókn-
arflokkurinn skuli leggja sjálfan sig í pyttinn til að styrkja valda-
brölt Þorstein Pálssonar innan Sjálfstæðisflokksins.
Fyrir síðustu kosningar var hinsvegar allur Framsóknarflokkur-
inn á móti veðsetningu kvóta, og er það raunar enn í dag, að und-
anskildum þingflokknum, sem varð viðskila við flokk, fylgi og
veruleika þegar kom að atkvæðagreiðslu um málið. Það sýnir hins-
vegar tök Sjálfstæðisflokksins á Framsókn, að meira að segja
kjarkmenn á borð við Guðna Ágústsson lögðu á sig að haltra svipu-
göngin til að halda stjómarsamstarfinu í lagi. Guðni er þingmaður
Sunnlendinga, og Þorsteinn Pálsson hefur lagt sig í líma við að
grafa undan honum á Suðurlandi. Það hljóta að hafa verið þungbær
spor fyrir Guðna, þegar hann gekk í ræðustól Alþingis í gær að lýsa
með atkvæði sínu sérstökum stuðningi við Þorstein Pálsson.
Það hljóta líka að hafa verið erfíð augnablik hjá hinum ungu
þingmönnum Framsóknarflokksins á Reykjanesi, þegar þau stundu
upp jáyrði við frumvarpi Þorsteins Pálssonar. Bæði Siv Friðleifs-
* dóttir og Hjálmar Ámason létu pínast gegn samvisku sinni og enda-
lausum yfírlýsingum úr kosningabaráttunni til að greiða atkvæði
með veðsetningunni. Þau háðu sigursæla kosningabaráttu á gmnd-
velli hástemmdra yfirlýsinga um sjávarútvegsmál. I dag liggja þau
lemstrað í valnum eftir meðferð Sjálfstæðisflokksins, rúin fylgi,
rúin tiltrú, rúin sjálfstrausti og að minnsta kosti annað þeirra rúið
pólitískri framtíð. Lög, sem heimila veðsetningu aflaheimilda,
stríða gegn sannfæringu og réttlætiskennd obba þjóðarinnar. Þau
opna farveg fyrir ráðstöfunarrétt útlendinga á afla íslendinga. Þau
grafa undan sameignarákvæði laganna um stjóm fiskveiða, og þau
styrkja stöðu sægreifanna, sem em sérstakir umbjóðendur Þorsteins
Pálssonar. Það vita allir, að þessi lög eru í andstöðu við þá réttlæt-
iskennd sem áratugum saman bjó í hjarta Framsóknarflokksins.
Þau em móðgun við glæsta fortíð flokks, sem í dag virðist hafa
misst sjónar á sjálfum sér í svikulu ljósvarpi speglasala ráðherra-
valdsins.
Hvað ætlar flokkur Jónasar, Hermanns, Eysteins og Ólafs að
láta sér lengi lynda að vera vesöl fótaþurrka Sjálfstæðisflokksins?
ðii maðurinn
Karp á biðstofunni
áhrifasvæði þeirra minnkað jafnt
og þétt. Auðvitað er gott að losna
við áhrif stjómmálamanna á sum-
um sviðum (það er íslenskum póli-
tíkusum til dæmis einstaklega hollt
að þurfa stöku sinnum að lúta fag-
legum sjónarmiðum við stöðuveit-
ingar). En það er ekki þar með sagt
að stjómmál eigi að missa alla
merkingu.
Endumýjun jafnaðarstefnu að
undanfömu hefur ekki hvað síst
falist í því að afneita einfaldri and-
stæðu hins opinbera og markaðar-
Og íslenskri vinstri-
menn forðast einsog
heitan eldinn að læra
af því sem þó var -
hvað sem öllu öðru
líður - mest hrífandi
við kosningabaráttu
Labour í Bretlandi, en
það var sá eindregni
vilji til sigurs sem lit-
aði hana alla.
ins. Sá síðamefndi talar ekki einum
rómi og það er hægt að hafa áhrif á
hann með öðmm hætti en því sem
kallað er bein ríkisafskipti. Til
dæmis er ekki sama hvort fyrirtæki
em rekin eingöngu útfrá kröfu um
arðsemi hlutabréfa (,shareholder
valuej, eða hvort þau sjá þróunar-
vinnu og sköpun nýrra starfa sem
jafngild markmið arðseminni. Um
leið og jafnaðarmenn hætta að ótt-
ast umræður af þessu tagi, og þar
með að líta á efnahagslífið sem
einsleitan massa, skapast ný færi -
þótt þau kunni að vera erfíðari skil-
greiningar og viðfangs en eldri
hugsjónir. Þessa viðleitni má sjá í
stóm krataflokkunum í Evrópu, og
það kemur í hlut breska verka-
mannaflokksins að vera fyrstur til
að sýna hvert hún getur leitt, hvort
hún getur orðið almenningi til
hagsbóta.
Við íslendingar erum hér langt á
eftir, að vanda. Margir stjómmála-
menn bukka sig andaktugir fyrir
títtnefndum þörfum efnahagslífs-
ins, jafnvel í svo fmmstæðum
skilningi að telja uppbyggingara-
frek að hrúga hér upp gömlum
fabrikkum, og komast um leið hjá
því að hugleiða innri strúktúr ís-
lensks hagkerfis og sóknarfæri til
framtíðar. Og íslenskri vinstrimenn
forðast einsog heitan eldinn að læra
af því sem þó var - hvað sem öllu
öðm líður - mest hrífandi við kosn-
ingabaráttu Labour í Bretlandi, en
það var sá eindregni vilji til sigurs
sem litaði hana alla.
Meðan íslenskir sósíaldemókrat-
ar af mismunandi gerð og kyni geta
ekki sameinast í einum flokki sem
hefur slíkan sigurvilja, minna deil-
ur þeirra mest á hávært bið-
stofukarp fólks sem vonast til að
verða aldrei kallað upp.
jafn langt og það sem breski verka-
mannaflokkurinn mátti sætta sig
við. Aðrir segja að hér hafi orðið
endanlegur sigur nýlíberalismans,
því Tony Blair hafi sigrað x krafti
stefnumála andstæðinga sinna,
kjósendur hafi aðeins tekið glað-
hlakkalegt andlit hentistefnunnar
fram yfir raunamæddan þreytusvip
stefnufestunnar.
Síðamefnda kenningin er freist-
andi, en felur í sér hættulega ein-
földun. Auðvitað getur ríkisstjóm
Blairs reynst jafn ráð- og dáðlaus
og stjóm Clintons, en breskir kjós-
endur ætluðu sér ekki bara að
fríska upp andlit íhaldsstefnunnar;
afstaða þeirra táknaði öðm fremur
endumýjaða trú á mátt stjómmál-
anna. Valdsvið stjómmálanna á
Vesturlöndum hefur nefnilega
skroppið saman á tímum fyrirvara-
lausrar markaðshyggju. Meðan
þorri pólitískra flokka hefur viður-
kennt forræði einhvers óskilgreinds
.efnahagslífs,, sem á síðustu ámm
hefur enn sótt fram undir merkjum
hnattarins (glóbalísering), hefur
Enginn veit
hvaða þýðingu úr-
slit bresku þing-
kosninganna munu
öðlast þegar fram
líða stundir - en í
öllum herbúðum
var samstundis lögð
djúp tákmæn merk-
ing í þær. Sumir
töldu að nú væri um
síðir lokið því
skeiði nýfrjáls-
hyggju á Vestur-
löndum, sem hófst
með valdatöku
Reagans og
Thatchers. Sigur
Clintons var fyrsta
vísbending um að
þróunin væri að
taka nýja stefnu, og
eftir sigur Blairs
eygja bæði franskir
og þýskir jafnaðar-
menn von - þeir síðamefndu eftir
biðstofuhark sem er orðið næstum
Þriðji maðurinnj
Halldór
Guðmundsson
skrifar