Alþýðublaðið - 13.06.1997, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ1997
Kolbrún Bergþórsdóttir hitti Ingibjörgu Björnsdóttur fyrrum bóndakonu og verkakonu sem nú dvelur á elliheimilinu
Eg hef alls staðar <
Mig langar til að biðja þig Ingi-
björg að segja mérjýrstfrá uppruna
þínum.
„Eg fæddist í Borgarfirði eystra
árð 1919 og foreldrar mínir settu
mig komunga í fóstur til afa míns og
seinni konu hans. Sú kona hafði alið
upp móður mína og þráði að fá að
ala upp annað bam. Eg hef alltaf lit-
ið svo á að móðir mín hafí verið að
friðþægja með því að láta mig frá
sér, henni hafi fundist hún eiga
skuld að gjalda þessari fósturmóður
minni.
Það var örstutt á milli bæjanna og
ég hitti foreldra mína oft og lék mér
við systkini mín. En ég fann alltaf
fyrir vissu sambandsleysi við báðar
þessar konur, móður mína og fóstur-
móður. Fyrst þegar ég man eftir mér
hélt ég að mamma mín væri systir
mín, af því hún kallaði fósturmóður
mína mömmu og í hjarta mínu
fannst mér systkini mín vera eins og
hálfsystkini mín. Það eina sem var
heilt fyrir mér var hann afx miirn.
Hann var aldrei annað en afi minn.
Hann er sú persóna sem hefur haft
mest áhrif á mig í lífinu.
Afi minn var fom í skapi og sér-
vitur. Drakk alltaf úr sama bolla og
notaði ævinlega sömu teskeið. Hann
gat verið harður í hom að taka og
gerði ætíð kröfur til þess að menn
ynnu verk sín vel. Þegar kom að
reglusemi var þýskur heragi í gildi,
það varð að láta hlutinn á sama stað
og maður tók hann. Æ síðan hefur
mér þótt vont að vera innan um fólk
sem ekki hefur reglu á hlutunum.
Afi minn kenndi mér að tala
sæmilegt mál. Samferðafólk mitt
talaði fallegra mál en fólk gerir al-
mennt nú. Fyrir utan allar málvillur
þá er fólk orðið svo óðamála, það er
eins og því liggi lífxð á að koma því
út úr sér sem það ætlar að segja. Ég
hef verið að ímynda mér að þetta
stafi af því að áreitið í þessu þjóðfé-
lagi er svo mikið að fólki finnst það
verða að koma hlutunum frá sér sem
fyrst til að geta tekið á móti ein-
hverju nýju.“
Hvemig maður var faðir þinn?
„Faðir minn var mikilhæfur mað-
ur, sjálfstæður og hörkuduglegur en
hann þjáðist af parkinson-veiki sem
dró hann til dauða 49 ára gamlan.
Það sem helst situr í kollinum í mér
af því sem pabbi sagði við okkur
systkinin var: „Þið verðið að læra að
vera heiðarlegt fólk, standa á eigin
fótum og vera sjálfstæð". Þessi orð
voru mjög lýsandi fyrir hann sjálf-
an.“
Hvaða mark setti það á þig að al-
ast upp hjá afa þínum ogfóstru?
„Fósturforeldrar mínir hefðu ekki
getað verið betri við mig, en reynsl-
an segir mér samt að það sé ekki
gott að setja bam í fóstur til eldra
fólks. Ég einangraðist vegna þessa.
Ég tamdi mér sömu tilsvör og fóst-
urforeldrar mínir, sömu takta,
klæddist gamaldags klæðnaði. Allt
þetta setti mig út í hom.“
Finnst þér þú kannski hafa alla
tíð verið eilítið á skjön við aðrar
manneskjur?
„Sumir segja að ég sé félagslynd,
aðrir segja að ég sé svo mikill sér-
vitringur að ég eigi ekki samleið
með neinum."
Hvað flnnst þér sjálfri?
„Mér finnst það réttara að ég sé
sérvitringur og eigi ekki samleið
með neinum. Ég er ekki háð fólki.
Ég er meira háð umhverfmu, en ekki
meira en það að ég hef alls staðar
getað verið.“
góða lampa, en keyptum loks litla
ljósavél. Búskapur okkar þama var
svosem aldrei neitt neitt, þijár kýr og
sextíu kindur. Það virtist ekki vera
mikið til að lifa af. En ég hef oft sagt
að innan um grjótið á Vestfjörðum
leynist mörg matarholan. Að sumrinu
höfðum við bæði rauðmagaveiði og
silungsveiði. Maðurinn minn fór
mikið með byssu, skaut fugla og sel.
Ég ræktaði grænmeti í görðunum
tíndi ber og gerði slátur. Við vomm
þama í tuttugu ár og þetta var spenn-
andi líf. Eina tímabil ævinnar sem
mig mundi langa til að lifa upp aftur
em árin sem ég var á Kleifum."
Þið voruð svo langtfrá öðrufólki,
hljóp aldrei leiði í hjónabandið?
„Aldrei varð ég vör við það,
hvorki hjá mér né honum. Ég elskaði
aldrei annan mann.“
Fálm í myrkri
Afhverju fóruð þið frá Kleifum?
„Maðurinn minn orðixm heilsulítill
og hvorugur sona okkar vildi binda
sig á Kleifum, annar vildi fara á sjó
og hinn varð bifvélavirld. Við flutt-
um til Súðavíkur og bjuggum þar í
rúm tuttugu ár áður en við fluttum á
elliheimilið á ísafirði. Nú er maður-
inn minn látinn og ég bý hér ein.
í Súðavík vann ég mest í frystihús-
inu. Mér fannst það ekki bara erfitt,
mér fannst það vont og leiðinlegt.
Það er sú vinna sem ég hefði helst
viljað losna við á ævinni.
Ég gekk í verkalýðsfélagið og var
kosin í stjóm þess. En alltaf fannst
„Sumir segja að ég sé félagslynd,
aðrir segja að ég sé svo mikill sér-
vitringur að ég eigi ekki samleið
með neinum... Mér finnst það rétt-
ara að ég sé sérvitringur og eigi
ekki samieið með neinum."
Án rafmagns í sex ár
Skólaganga þín var ekki löng, þú
hefðir líklega viljað hafa hana
lengri.
„Skólaganga mín var lítið meira en
bamaskólanám. Vissulega þótti mér
það leitt, en það hefur margur orðið
að bíta í það súra epli. Hvað var það
verra fyrir mig en marga aðra? En
það er langt síðan ég uppgötvaði með
sjálfri mér að ég hefði átt að fara í
garðyrkjuskóla. Ég hef alltaf verið að
bögglast við að gera garða.
Á stríðsámnum var ég í kvenna-
skóla Ámýjar Filippusdóttur í Hvera-
gerði. Fyrsta árið við nám og annað
árið vann ég við skólann. Ámý var
merkileg kona sem gekk ekki endi-
lega þær götur sem aðrir fóm. Ég
man eftir því að eitt sinn þegar við
vomm að borða hádegismatinn var
sagt frá því í fréttum að bandamenn
hefðu unnið stórsigur á þýsku her-
liði. Ámý leit upp og sagði: „Mikil
synd er þetta. Þar hefur fallið margur
ljóshærður, bláeygur og fallegur
Þjóðveiji“.
Ég held að Ámý hafi ekki verið
nasisti, en hún hafði dvalið um tíma í
Þýskalandi og þar leið henni mjög
vel. Ég held að hún hafi, rétt eins og
Knut Hamsun, verið lirifnari af
þýska heiminum en þeim enska.
Ég hef oft hugsað um það hvað
Norðmenn fóm illa með Hamsun.
Það mætti segja mér að nú vildu þeir
ekki tala mikið um það, ekki frekar
en um Quisling sem þeir skelltu á
dauðadómi bara til þess að geta drep-
ið hann. Hvað þénuðu þeir á því? Ná-
kvæmlega ekkert. Það þénar enginn
á drápum."
Heldurðu að illska sé hluti af
mannnlegri náttúru?
„Ég held að illskuverk stafi nær
alltaf af geðbilun. Manninum er ekki
eðlilegt að vera illur fremur en spen-
dýmnum í kringum okkur. Við eram
hluti af náttúmnni þótt við viljum
stundum gleyma því. En vond eram
við ekki.“
Þú bjóst sem bóndakona á af-
skekktum bœ, Kleifum í Skötufirði, í
tvo áratugi. Afhverju fórstu þangað?
„Ég giftist 23 ára gömul, Bjama
Helgasyni, jámsmiði og vélstjóra.
Hann var 16 ámm eldri en ég, ekkill
og átti tvær ungar dætur. Við bjugg-
um í Fossvogi í 8 ár en fluttum svo
að Kleifum. Það var maðurinn minn
sem tók þá ákvörðun og ég fylgdi
honum. Ég var ekki ósátt við ákvörð-
un hans því ég var ekki hrifin af
borgarlífinu. Ég held ég hafi litið á
þennan flutning sem upphaf að miklu
ævintýri. Og það er ekki svo fjarri
sanni að þannig hafi það verið.“
En þið bjugguð mjög afskekkt?
„Þama var enginn vegur, það tók á
annan klukkutíma að ganga að næsta
bæ og til að komast að bænum sem
var hinum megin fjarðarins þurfti að
fara yfir á. Yfir hana lá ekki brú með-
an við bjuggum þarna, en á vissum
stöðum var hægt að vaða hana ef að-
stæður vom hagstæðar.
Húsið var timburhús byggt rétt
fyrir aldamót, lítið og lélegt. Við vor-
um án rafmagns í sex ár, höfðum