Alþýðublaðið - 26.06.1997, Page 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ1997
Benjamín H.J. Eiríksson skrifar:
Grein Sigurmars ber mikinn svip fáfræði og takmarkaðra gáfna. Ég hefi
ákveðið að fyrirgefa hið fyrra en hið síðara er ekki mitt að fyrirgefa, þar
sem þær eru honum aðfengnar. Greinin hefír breytt þeirri skoðun minni
að lögvísi sé rökvísi.
Hinn 4. júní síðastliðinn birtist
grein í Morgunbiaðinu eftir
hæstarréttarlögmanninn Sigurmar
Albertsson: Guðlast og grjótkast.
Grein Sigurmars er um þjóðkirkjuna
og hennar mál fyrr og síðar. Bkting
greinarinnar sýnir skýrt, að borgar-
amir eru misjafnlega jafnir í augum
ritstjóra Morgunblaðsins. Flestar
greinar mínar um þessi efni neita þeir
að birta. Grein Sigurmars ber mikinn
svip fáfræði og takmarkaðra gáfna.
Ég hefi ákveðið að fyrirgefa hið fyrra
en hið síðara er ekki mitt að fyrir-
gefa, þar sem þær eru honum að-
fengnar. Greinin hefir breytt þeirri
skoðun minni að lögvísi sé rökvísi.
Vel má segja, auk þessa, að Sigur-
mar hafi sér ýmislegt til afbötunar.
Tilsýndar sýnist kirkjan í miklu óróa-
ástandi. Hver er orsök þessa? Hvar er
orsakarinnar að leita? Það mun leitun
á guðfiæðingi sem veit eitthvað
raunverulegt um kenningagrundvöll
hennar. En hann byggist á Biblíunni,
sem guðfræðingamir em hættir að
lesa. Jafnvel biskupamir, þeir Sigur-
bjöm Einarsson og Ólafur Skúlason,
tala mgl þegar þeir hætta sér út í það
að bera fyrir sig Biblíuna.
Kennivaldið á að vera hjá biskup-
unum. Forveri Ólafs í embætti,
Sigurbjöm Einarsson, snýr út úr text-
um Biblíunnar, eða hreinlega falsar
þá, og það svo mjög, að farið er af
stað með enn nýja biblíuþýðingu. Og
hvemig stendur svo á þessum undar-
legu viðhorfum Sigurbjamar, læri-
föður kirkjunnar, og hennar óróa?
Svörin er að finna í bókum mínum
Ég Er og Hér og Nú og síðari blaða-
skrifum. Vegna þess máls, sem ég
ætla að fara að fjalla um, þá álít ég að
það muni lesandanum gagnlegt að ég
rifji málin svolítið upp.
Sigurbjöm Einarsson, biskup
Þjóðkirkjunnar 1959-1981 erfæddur
að Efri-Steinsmýri í Meðallandi.
Ævisaga hans, skrifuð af Sigurði
Magnússyni rithöfundi, byggð á
samtölum hans við biskupinn, kom
út árið 1988. Á blaðsíðu 28 stendur
að Sigurbjöm hafi lesið um mann,
sem „hafi selt sig djöflinum." Síðan
segir svo:
„í hugsunarlausu bráðræði bernsk-
unnar afréð hann að eignast hlutdeild
í þessari fágætu reynslu og seldi sig
djöflinum með hátíðlegri yfirlýsingu,
sem að vísu enginn heyrði nema
hann sjálfur.“
Það er því ekkert leyndarmál sem
þarf að hvísla, að Sigurbjöm biskup
seldi sig hinu illa „með hátíðlegri
yfirlýsingu." Og öll vitum vér, að
Djöfullinn hefir fulla heym, ekki síð-
ur en Guð.
Þetta mál er því fullljóst. Sem
ungur maður býður Sigurbjörn sig
fram sem verkfæri hins illa. En þótt
þetta sé skýrt, þá er samt annað í
Ævisögunni óljóst: Hvemig hann
hrökklaðist úr Guðfræðideildinni
hér, hvernig námsferli hans í Svíþjóð
lýkur. Doktorsnafnbótina fékk hann
gefins hjá félögum sínum.
Verki Sigurbjamar, sem kennivaldi
kirkjunnar, verður sjálfsagt gert við-
hlítandi skil af þar til hæfum mönn-
um. Ég hefi þegar lagt nokkum skerf
til þeirra rannsókna, einkum í áður-
nefndum bókum og síð*ri blaða-
skrifum. Þar sem þessi skrif em ekki
innan seilingar allra, set ég hér
stuttan kafla úr Hér og Nú. Hann er
úr kapítula, sem heitir Seldi. Svar til
biskups.
„Höfðingi þessa heims hafði
staðið við sitt. Hann hafði rott hon-
um brautina og lyft honum þar sem
þess þurfti með. Allt sem dr. Sigur-
bjöm þurfti að gera var, að boða
trúaijátninguna eins og Djöfullinn
vildi hafa hana, trúarjátningu
Djöfulsins, smeygja henni inn í
kirkju Jesú Krists. Ur þessari trúar-
játningu nefni ég aðeins fáein atriði:
Orð Sigurbjamar eða ályktanir mínar
af lestri skrifa hans.
Það er enginn djöfull til, ekkert að
óttast. Enginn glatast. Etið og drekk-
ið og verið glaðir. Allir menn frels-
ast, verða hólpnir. Elskið hver
annan. Þegar dr. Sigurbjöm segir
þetta seinasta, þá er brosað utan
dyra við kirkjuhomið, og bcett við í
lágum hljóðum: Nokkurnveginn ein-
hvemveginn.
Biblían er mannaverk, ekki Guðs.
Guð talar ekki við menn, þótt Biblían
segi það.
Spámenn Bibliunnar eru ekki
raunverulegir spámenn. Þeir segja
engum neitt um hið ókomna, ókomna
atburði, spá ekki um framtiðina,
flytja ekki spádómsorð Guðs.
Gamlatestamentið er ekki trúar-
bók kirkjunnar. Það er mest þjóð-
sögur.
Dauði Jesú á krossi var ekki
fómardauði heldur sýnikennsla.
Ríki Guðs sem er t' nánd er ekki í
nánd.
Jesús kemur ekki aftur.
Eilífa lífið er ekki eilíft líf heldur
eigind. (Eitt biskupsefnið, Karl
Sigurbjömsson, orðar þetta atriði
svo, að eilífðin sé aðeins „mettað,
þrungið andartak".)
I grein sinni í Morgunblaðinu 1.
sunnudag í aðventu, hinn 27. nóv-
ember 1988, „Ríkið sem er í nánd“,
feitletraði biskupinn þetta orð: ekki.
„Jesús kemur ekki aftur til þess að
lifa jarðneska œvi upp á nýtt, hvorki
undir sínu nafni né í gervi nýs mann-
kynsfrelsara. “
Ég ætla að bæta því við, að á
endurkomu Jesú er minnst oftar en
200 sinnum í Biblíunni, samkvæmt
minni heimild. Og svo er það
trúarjátningin („Og mun þaðan
koma.“)
Djöfullinn er harður húsbóndi, svo
að útaf fyrir sig vekur hið fáránlega
niðurrif Sigurbjarnar á kenninga-
grundvelli kirkjunnar ekki svo mikla
undrun, heldur það, að Guðfræði-
deildin og prestastéttin skuli þegja
þunnu hljóði við hinum fáránlega
embættisrekstri og boðun vantrúar,
því að vegið er að grondvallarkenn-
ingum trúarinnar.
Ókennilegur andi
kirkjunnar
Sonur Sigurbjarnar, Séra Karl, gaf
út bók árið 1993: Hvað tekur við
þegar ég dey? Þar boðar hann
kenningar föður síns. Ég gagnrýndi
bókina í grein sem ég fékk ekki birta
í Morgunblaðinu, en í Pressunni hinn
2. des. 1993: Dauði og endurfœðing.
Þeir feðgarnir trúa á „fagnaðar-
erindi" dauðans en ekki fagnaðar-
erindi lífsins. Jesús sagði: Ég lifi og
þér ntunuð lifa. Þetta sagði hann
þegar hann var að kveðja læri-
sveinana. Auk þess ætlaði hann að
koma: „Ég kem til yðar - þér munuð
sjá mig, því að ég lifi og þér tnunuð
lifa.“ (Jóh. 14; 19) Það er því eins
skýrt og verða má, að bæði Jesús og
lærisveinamir áttu samkvæmt þessu
að lifa líkamsdauðann og það hér á
jörð, því að Jesús ætlaði að neyta af
nýjum ávexti vínviðarins með læri-
sveinunum í ríki Föður síns.(Matt
26; 26) En ekki er vitað til þess að
vínviðurinn vaxi annarsstaðar en hér
á jörð.
Þegar alls þessa er gætt, þá er ekki
að undra þótt ýmislegt hafi farið
úrskeiðis í kirkjunni. Þar hefir ríkt
ókennilegur andi áratugum saman.
Sum uppátæki Sigurbjarnar eru
býsna undarleg. Þannig tók hann upp
á því, að breyta beygingu nafns Jesú.
Hin latneska beyging nafnsins var
aldagömul í málinu. Mildasti Jesú,
leiði ég þig, segir séra Hallgrímur.
Sigurbjöm tók sig til og breytti fjölda
sálma í Sálmabókinni, sálmum séra
Hallgríms jafnt og annarra.
En það eru fleiri sem geta en
Sigurbjöm, og vilja ekki að hann eigi
neitt hjá sér. Ulugi Jökulsson flutti
hugvekju í Sjónvarpinu um „orð
Jesúsar", sem væru raunar öll eftir
aðra, sagði hann.
Menn hafa lengi talað um líkama
og sál, svo sem ætti þetta hvort-
tveggja saman með eðlilegum hætti,
tvær verur. Sigurbirni fannst þetta
ekki nógu gott. Nú er þetta orðið „sál
og líf‘ í lítúrgíunni. Gallinn við það
orðalag er, að líf er atburðarás eða
eigind, sál aftur á móti vera. Þessi
orð ero hvorki samstæður, andstæður
eða þá hliðstæður. Þau eiga ein-
faldlega ekki samleið.
En hvernig stendur á þessum leik-
araskap með hluti sem eiga að vera
mönnum ókrenkjanlegir? Það er eins
og einhver sé á ferðinni með öfugar
klærnar.
Og nú er hægt að fara að hyggja að
svari til hæstaréttarlögmannsins.
Grautargerð
lögfræðingsins
Hæstarréttarlögmaðurinn veit svo
margt. Það er varla til sú vitleysa eða
Meypidómur varðandi kirkjuna, sem
hann þekkir ekki. Til dæmis veit
hann að guðlast beinist ekki gegn
Guði. Guðlastið „hefir í margar aldir
þjónað þeim tilgangi einum að við-
halda valdi, skoðanakúgun og tak-
mörkunum á tjáningarfrelsi. Nægir
að vísa til frægustu guðlastsdóma
seinustu alda yfir Galileo, Brono og
Kópemikusi."
Þetta er ekki nógu gott, satt að
segja ótrúleg grautargerð hjá mennt-
uðum og löglærðum manni. Ég er
þeirrar skoðunar að nefndir dómar
hafi alls ekki verið dómar fyrir
guðlast, heldur dómar fyrir brot gegn
kenningum og boðum kirkjunnar. Til
dæmis er morð brot gegn kenningum
kirkjunnar, en ekki guðlast. Guðlast
held ég sé brot gegn einu af
boðorðunum tíu, því þriðja: Þú skalt
ekki leggja nafn guðs þíns við
hégóma. Ég held að greining af
þessu tagi hljóti að teljast til byrj-
unaratriða lögfræðinnar.
Annars vil ég benda á það, að
páfinn studdist við viðteknar skoð-
anir vísindamanna síns tíma. Nú hef-
ir páfinn endurskoðað þessi mál, í
ljósi nýrri og betri vísinda, sem sýnir
að hann er mjög svo vísindalega
hugsandi maður.
Sigurmar fór á Biskupsstofu til
þess að spyrjast fyrir um það, hvert
væri inntak kristninnar. Honum er þá
eftir allt saman ekki alls vamað.
„Svör voru á ýmsa vegu, þar til ÉG
stakk upp á því hvort það gæti ekki
verið kærleikurinn? Því var tekið
fagnandi á Biskupsstofu, og eins því
sjónarmiði, að fyrirgefningin væri
eitt aðal elementið í kærleikanum."
Sannarlega, það er ekki seinna
vænna að Biskupsstofan fari að átta
sig á því, hvert sé inntak kristninnar.
En er það þá þetta? Ég held að þess-
um lærðu mönnum hafi skjátlast, og
að sú skjátlun guðfræðinganna sé
hreint ekki ný.
Það verður víst ekki undan því
vikist, að fara í byrjunaratriðin. Hvað
eru kristnar þjóðir að gera með hegn-
ingarlöggjöf, dómstóla, fangelsi og
aftökur, ef lausn allra mála er svona
einföld: Kærleikurinn og fyrirgefn-
ingin? Umræddir lærdómsmenn
virðast ekki vita svarið, hvorki hinir
skriflærðu né lögvitringurinn. En
svarið er ákaflega einfalt. Afbrot
mannanna, syndimar, eru tvenns-
konar: Annarsvegar brot gegn boðum
Guðs, hinsvegar brot gegn boðum
manna, mannasetningum, brot gegn
öðrum mönnum.
Boðorðin tíu, boð Guðs, eru skýr:
Þú skalt, þú skalt ekki. Og hann
boðar refsingar fyrir brot gegn
boðum sínum. Jesús boðaði kærleika
og fyrirgefningu, og það jafn skil-
yrðislaust og Guð Faðir sín boðorð.
Þama virðast vera árekstrar, hvað um
þá? Á að fyrirgefa - eða fyrirgefa
ekki - morðingjanum? Þjófnum?
Nauðgaranum? Þessir hafa brotið
gegn skýrom boðum Guðs, ekki
aðeins öðrum mönnum. Það er á
valdi manna, yfirvaldanna, að meta