Alþýðublaðið - 26.06.1997, Qupperneq 7

FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
Allir sem fylgjast með listum hafa
fyrir löngu tekið eftir fjölbreyti-
legum verkum Roni Hom af ýmsum
fyrirbærum íslenskrar náttúru og
menningar. Hvert sem farið er um í
vestrænum listheimi má sjá ljós-
myndir af jafnkunnuglegum kenni-
leitum og Bláa lóninu, Landmanna-
laugum og fjárréttum frá ýmsum
landshomum. Ég er alltaf jafngáttað-
ur á dræmum undirtektum landans
við þessari ljósu og leyndu land-
kynningu Roni Hom, þótt ekkert
væri fjær henni en líta á verk sín sem
auglýsingu fyrir landið.
En alltaf sannast betur og betur
hve vankunnugir við erum þegar
raunveruleg upplýsing er annars veg-
ar. Roni Horn hefur ekkert til saka
unnið en vera frægur og kostgæfinn
listarmaður sem hvarvetna vekur at-
hygli fyrir fágaða list sína. Þó virðist
sem slíkir eiginleikar eigi lítt upp á
pallborðið hjá okkur því Hom er
mun þekktari meðal annarra þjóða
fyrir tryggð sína við Frónið.
En fátt er svo með öllu illt...; og þó
svo að það hljómi sem hreinasta
þversögn þá hefur andvaraleysi okk-
ar ef til vill treyst rúmlega tuttugu ára
kynni Roni Hom af landinu. Hún
hefur verið látin blessunarlega í friði
enda endurgeldur hún afskiptaleysið
hvarvetna með stóískri ró og lítilli
sem engri fyrirferð. Hún hefur kom-
ið hingað meir en 20 sinnum og ell-
efu af þeim skiptum hefur hún dval-
ið hér lengur en mánuð. Þessi snagg-
aralega listakona frá New York hefur
oft lýst því yfir að ferðalögin hingað
séu henni nauðsyn sem hún kunni þó
ekki að skilgreina til hlítar.
fslandshvöt Roni Horn er hvorki
sprottin af menningarlegri ofurást á
landinu né nokkru öðru tilfinninga-
legu hagsmunapoti heldur virðist
sem framandleikinn - hið gagnstæða
- laði hana hingað. Hver sem tekið
hefur sér far með flugvél til New
York hlýtur að hafa velt því fyrir sér
hvort hægt væri að finna meiri and-
stæður á plánetunni þótt ekki sé
lengra frá Hudson-ósum til Reykja-
ness en 5 til 6 tíma flug. Það er óhjá-
kvæmilegt að menn verði fyrir drjúg-
um menningarhnykk þegar þeir fara
milli þessara tveggja áfangastaða.
Hnykkurinn felst ef til vill ekki
svo mjög í menningarlegum and-
stæðum. Á Keflavíkurvelli er rnaður
alltént alltaf nær Ameríku andlega
séð en annars staðar á Islandi. Með
landnámi Coca Cola, McDonald.s og
Pizza Hut, ásamt kynstrum af austur-
lenskum og ítölskum matsölustöðum
þarf núlifandi Bandaríkjamönnum
ekki að finnast þeir eins umkomu-
lausir og listmálaranum Ross Brow-
ne, sem lýsti Reykjavík árið 1867
sem einhverjum aumasta stað sem
hann hefði augum litið.
Munurinn á New York og nágrenni
Keflavíkur er mestur þegar menning
fyrmefnda staðarins er borin saman
við náttúru þess síðamefnda. Er ég
lentur á annarri plánetu; - geta and-
stæðurnar á jörðinni verið svona
magnaðar? Það er eitthvað þessu líkt
sem virðist hafa heillað Roni Hom
og hún telur sig finna ineð öllum
skynfærum sínum. Að minnsta kosti
telur hún sig geta fundið lyktina af
íslensku landslagi, og á þá væntan-
lega við nálægðina við náttúruna,
ekki aðeins í beinum skilningi heldur
óbeinum þegar manni finnst sem
rnaður geti mnnið saman við náttúr-
una í orðsins fyllstu merkingu.
Island með augum
Á veglausri
göngu
Hve Ijúft er að vaka og leyfa draumum að fljúga
í lognværu hátt í brekku.
Gefa þeim vængi sem veðrin hafa barið
og vallanesmóarnir þerrað í mjúku grasi.
Horfa á þá sigra er sorgirnar fljúga undan.
Sjá þá næra hvert bam á veglausri göngu.
Þótt sumir missi flugið fæðast nýir.
Falli stjörnur koma aðrar í Ijósið.
Lífið er hringdans. Hrynjandin leikur þess.
Hróp og söngur tjáning þess og kveðja.
í lágmæltri golunni leitum við sarnt að því
sem lífinu gildi veitir. Fjöldanum stefnu.
Hvert ætlar þú maður í miðri iðandi kös
mannlífsins hér? Hvert erferðinni heitið?
Ljóöið er eftir Jón frá Pálmholti og er tekiö úr bókinni Söngvar um lifið.
Ljóð 1958 - 1988, sem er endurskoöuö heildarútgáfa af kvæöum skáldsins á
þrjátíu ára tímabili. Þaö er bókaútgáfan Hringskuggar sem gaf bókina út.
Roni Horn
En þannig er það með New York; -
manni finnst sem maður gæti sam-
stundis mnnið saman við menningu
hennar. Það er nefnilega svo merki-
legt með menningu borgarinnar við
Myndlist |
Halldór B.
Runólfsson
skrifar
Munurinn á New York
og nágrenni Keflavíkur
er mestur þegar menn-
ing fyrrnefnda staðarins
er borin saman við nátt-
úru þess síðarnefnda.
Er ég lentur á annarri
plánetu; - geta
andstæðurnar
á jörðinni verið svona
magnaðar?
mynni Hudsons að hún er jafn
óplægð, óræð og dyntótt og náttúra
Islands. Á báðum stöðum læra rnenn
að lifa einhverju jarðbundnu land-
nemalífi í sátt við hverfulleikann án
þess að brjóta um það heilann hvað
sé komið eða hvað sé á leiðinni.
Auðvitað eru þetta hreinar getgát-
ur sem gaman væri að bera undir
Roni Hom. Þó gæti verið fullt eins
gagnlegt að spyrja bækur hennar á
hinni einstaklega upplýsandi sýningu
listakonunnar í Gallerí Ingólfsstræti
8. Sex bókanna byggja á myndum,
en tvær em jafnframt prýddar text-
um. Verk á borð við Veme.s Joumey,
Selections og Pooling Waters em
einhvers staðar mitt á milli bókverka,
ljósmynda og textagerðar án þess að
úr því fái skorist hverjum flokki þær
tilheyri helst.
Það sem gerir bókverk Hom svo
sérstæð innan þeirrar litríku flóm
sem þær tilheyra er að hún neitar að
láta uppi hverjar séu aðaláherslumar.
Bókverk ést oftast upp á örskömm-
um tíma lfkt og leyndardómurinn
þverri eða hverfi þegar verkinu hefur
verið flett nægilega oft. Stundum
þarf ekki að fletta þeim nerna til hálfs
til að vita nákvæmlega lokin. Hins
vegar em bækur Hom eins og bestu
miðaldaprent; þær laða áhorfandann
til sín hvað eftir annað því þær láta
alltaf einhverju ósvarað.
Býr hrifkrafturinn í prentinu,
pappímum, textanum, skurði mynd-
anna eða einhverju öðru sem áhorf-
andanum hefur ekki tekist að nema
til fulls? Það er óhætt að segja að
með því að gefa bókverkinu þá
óræðu merkingu sem ef til vill felst í
menningarlegu umhverfi hennar og
náttúrulegu upplagi draumaeynnar
sem hún heimsækir minnst árlega,
hafi Roni Hom stýrt bókverkinu út úr
því öngstræti sem það sat fast í sem
smellin hjálist en lítið meir. Eða
hvemig skyldu íslenskir áhorfendur
með allt sitt grúskyndi upplifa þessa
hógværu en efnisríku sýningu henn-
ar? Gaman væri að vita það áður en
sýningin er öll. Henni lýkur 29. júní.