Alþýðublaðið - 01.07.1997, Síða 6

6______________________________________________ALÞÝÐUBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚLÍ 1997
stjórnmál
■ Á sumarþingi Alþýðuflokksins fyrr
í þessum mánuði var lögð fram og
samþykkt ályktun um stjórn fiskveiða
sem hér birtist
Þörfá
endurskoð
Alþýðuflokkurinn, Jafnaðar-
mannaflokkur Islands, ítrekar þá
skoðun sína að nauðsynlegt sé að
ráðast nú þegar í heildarendurskoðun
á lögunum um stjóm fiskveiða.
Endurskoðunin skal taka mið af
eftirfarandi sjónarmiðum:
í upphafi fiskveiðiárs skal liggja
fyrir ákvörðun stjómvalda um leyfi-
legan hámarksafla í hverri fiskteg-
und.
Fiskveiðiheimildum skal ekki út-
hlutað á skip eins og nú er gert, held-
ur skal rétturinn til að nýta auðlind-
ina leigður eftir neðangreindum regl-
um.
Aflaheimildir skulu boðnar til
leigu til eins árs í senn á opnum upp-
boðsmarkaði. Leigugjald skal renna í
ríkissjóð.
Þá munu núverandi kvótahafar
hafa rétt til að leigja af ríkissjóði
sama heildarafla eftir tegundum og
skip þeirra hafa við breytingu lag-
anna. Akvarða skal gjald á tonn eftir
fisktegundum og skal gjaldið greitt
af verðmæti landaðs afla.
Þessi réttur núverandi kvótahafa
fellur niður á fimm árum og skal 1/5
af heildaraflamarki færast í frjálst
uppboðskerfi á ári.
Þeir sem keypt hafa kvóta í núver-
andi kerfi hafa afskrifað hann að
fullu á fimm árum þannig að bókfært
virði hans er ekkert að fullnaðaraf-
skrift lokinni.
Ef um aukningu á heildarafla milli
ára er að ræða skal aukningin færast
í hið frjálsa kerfi.
Við upphaf aflaheimilda skal við
það miðað að veiddur afli verði unn-
inn í fiskvinnslustöðvum í landi,
verði aflinn unninn um borð í
vinnsluskipum þá skal koma sérstakt
álag á verð þannig að jafnaður verði
aðstöðumunur land- og sjóvinnslu.
Rétt til að bjóða í fiskveiðiheim-
ildir hafa allir íslenskir ríkisborgarar
og lögaðilar.
Við upphaf nýrra Jaga um stjórn
fiskveiða skulu skip sem nú hafa
veiðileyfi í íslenskri lögsögu eiga rétt
á að veiða þær aflaheimildir sem
seldar hafa verið. Yfirvöldum er
heimilt að takmarka nýskráningu
skipa nema önnur sambærileg skip
falli út í staðinn.
í Ijósi reynslunnar skal síðan
ákveða hvort takmörkun sé nauðsyn-
leg, eða hvort samkeppnin um veiði-
heimildirnar sé nægjanlegt aðhald á
stærð skipastólsins.
I nýjum lögum skal kveðið á um
að allur afli sem veiddur er í xslenskri
lögsögu verði seldur í gegnum ís-
lenska fiskmarkaði.
Með þessu ákvæði er tryggt að ís-
lenskir vinnsluaðilar sitja við sama
borð hvað varðar möguleika á öflun
hráefnis til vinnslu innanlands.
Upp munu rísa sérhæfo fisk-
vinnslufyrirtæki og einnig sérhæfð
útgerðarfyrirtæki þannig að í báðum
tilfellum mun verða leitast við að há-
marka arðinn af veiðum og vinnslu.
Sömu reglur um eignaraðild er-
lendra aðila, skulu gilda um sjávarút-
vegsfyrirtæki og fyrirtæki í öðrum
greinum.
Engin ástæða er til að banna eign-
araðild erlendra aðila ef aflaheimild-
ir eru leigðar til eins árs í senn og afl-
inn seldur gegnum íslenska fisk-
markaði.
Heimilt verði að ákvarða skiptingu
heildarafla milli einstakra skipa- og
bátaflokka og bjóða aflaheimildir
miðað við það.
I núverandi kerfi hafa veiðiheim-
ildir flust í vaxandi mæli frá hefð-
bundnum vertíðarbátum til stærri
togskipa og hugsanlegt er að nauð-
synlegt verði að hafa áhrif á að
veiðimunstrið og samsetning afla
verði sem fjölbreyttast.
Þar sem takmarkanir gilda eða eru
taldar nauðsynlegar, á veiðum utan
lögsögunnar, skulu sömu reglur gilda
og innan lögsögu. Afli utan lögsögu
er þó undanskilinn ákvæði um lönd-
un á fiskmarkaði.
Ef um að ræða tilraunaveiðar eða
leit að nýjum fiskimiðum geta þó
aðrar og frjálsari reglur gilt.
Þegar verði skipuð fimm manna
nefnd á vegum flokksins til að annast
nauðsynlega heildarendurskoðun á
lögum um stjóm fiskveiða í samræmi
við þau atriði sem talin hafa verið
upp hér að framan.
Frumvarp til breytingar á lögum
um stjóm fiskveiða og fmmvörp til
laga um nauðsynlegar breytingar á
öðmm lögum þessum tengdu, skulu
lögð fram á komandi haustþingi.
Frekari útfærsla
Aflaheimildir sem útgerðir leigja í
skjóli forgangsréttar af ríkinu gegn
föstu gjaldi verða að vera nýttar af
viðkomandi útgerð, þó er heimilt að
skipta á aflaheimildum milli útgerða
á jöfnu verðmæti. Utreikningar á
jöfnu verðmæti byggi á gjaldi eftir
tegundum til ríkisins.
Pottur aflaheimilda sem upp verð-
ur boðinn á frjálsum uppboðsmark-
aði mun verða lítill x' upphafi, en
stækka jafnt og þétt á fimm árum. Að
fimm árum liðnum verða allar afla-
heimildir leigðar á uppboði. Hugsa
má sér eftirfarandi útfærslu á upp-
boði aflaheimilda:
Akvörðun um heildarafla næsta
kvótaárs eftir tegundum skal liggja
fyrir í byrjun júlí ár hvert. Þann 1.
ágúst skal bjóða upp aflaheimildir
sem nema 3/12 af heildaraflamarki.
Þann 1. september skal bjóða upp
1/12 af heildinni og þannig áfram
mánaðarlega og fer síðasta uppboðið
fram I. maí. Engin uppboð fara fram
í júní og júlí, en uppboð fyrir næsta
kvótaár hefjast þann 1. ágúst með
3/12 af heildaraflamarki og hringur-
inn endurtekur sig.
Greiðsla skal fara þannig fram að
hluti sé greiddur við uppboð og hluti
tekinn af aflaverðmæli við sölu á
fiskmarkaði. Velta má fyrir sér regl-
um um hvort nýting fyrr keyptra
heimilda skal hafa áhrif á rétt aðila til
að bjóða á næsta uppboði.
Heimilt verður að setja takmarkan-
ir á heildarkaup einstakra aðila ef
sýnt þykir að veiði/vinnslugeta þeirra
er ekki í neinu samræmi við keyptar
aflahlutdeildir og þannig megi ljóst
vera, að einungis sé um spákaup-
mennsku að ræða. Aflaheimildir sem
keyptar eru á uppboði geta gengið
kaupum og sölum á eftirmarkaði, en
ríkið mun innheimta aukagjald við
eigendaskipti á aflaheimildum.
Gerð verði sérstök athugun á af-
komu land- og sjófrystingar, og
heimilt verður að setja álag á afla-
heimildir sem notaðar verða á frysti-
skipum til að jafna afkomumun á
þessum tveimur greinum frystingar.
Hægt er að halda smábátum í sér
aflapotti, sé það talið fýsilegt.
Veiðileyfi til skipa
Ákveðinn fjöldi skipa hefur í dag
veiðileyfi innan íslenskrar lögsögu.
Sum þessara skipa eru í dag án afla-
heimilda og hugmyndin gengur út á
það að unnt verði að kaupa veiði-
heimildir á þessi skip á uppboðs-
markaði. Varðandi ný skip verði fylgt
svipuðum reglum og nú eru í gildi
varðandi nauðsyn þess að úrelda
eldri skip til að nýskráning geti farið
fram.
Hægt er að hugsa sér að þegar
aflaheimildir aukast verði hægt að
rýmka þessar reglur eitthvað og
einnig að mögulegt verði að rýmka
fyrir ákveðinn flokk báta/skipa, ef
nauðsynlegt er talið að hafa áhrif á
samsetningu flotans, með tilliti til
aðstæðna hverju sinni.
Allur afli á fiskmarkað
Mikil umræða hefur verið um
hvort framkvæmanlegt sé að allur
afli verði seldur í gegnum íslenska
fiskmarkaði. Oft og tíðum snýst um-
ræðan um tæknileg atriði og eru rök-
in gegn þessu iðulega þau sömu og
voru viðhöfð gegn mörkuðunum á
sínum tíma.
Öllum má vera ljóst að vandalaust
er að selja allan botnfiskafla á fisk-
markaði í ljósi þeirrar reynslu sem af
þeim hefur fengist. Þar er frekar
varðandi tímabundnar veiðar og
veiðar á tegundum sem fiskast í
miklu magni á stuttum tíma sem
áhyggjuraddir hafa heyrst. Þar hefur
einkum verið rætt um sfld- og loðnu-
veiðar og ekki verði séð hvemig þær
veiðar falli að uppboðsmarkaði.
Hafa ber í huga að eðli uppboðs-
markaða er að sýna „rétt“ verð á afla
á hverjum tíma og það liggur í hlut-
arins eðli að verði framboðið meira
en eftirspumin, þá lækkar verð og
svo öfugt. Ætla verður útgerðaraðil-
um eðlilegt vit og að þeir reyni á
hverjum tíma að fá sem hæst verð
fyrir afla sinn. Útgerðarmenn ráða í
dag á hvaða markaði þeir landa/selja
hvexju sinni, það mun ekki breytast.
Þeir munu stýra afla inn á landssvæði
eftir framboði og eftirspurn og boð í
afla mun miðast við fastákveðna
löndunarhöfn, að sjálfsögðu er kaup-
anda og seljanda heimilt að ákveða í
sameiningu að aflanum verði landað
annars staðar eftir uppboð og munu
væntanlega semja um það í slíkum
tilfellum.
Markaðirnir sjálfir munu verða
mjög virkir í að halda góðu sam-
bandi, bæði við seljendur og kaup-
endur, þannig að framboð og eftir-
spum haldist sem mest í hendur og í
dag er mikið um samband milli aðila
í þessum veiðum og vinnslu og sífellt
verið að semja um Iandanir út og
suður. Útgerð skips er einnig heimilt
að bjóða í afla af eigin skipi hræðist
þeir verðhrun og eftir að afli hefur
einu sinni verið seldur á fiskmarkaði
bannar ekkert frekari sölu á honum
milli aðila.
Eignaraðild útlendinga
Það er á allra vitorði að erlendir
aðilar em þegar þátttakendur í „ís-
lenskum“ fiskvinnslufyrirtækjum.
Betra er fyrir alla aðila að eignarhald
útlendinga lúti skýrum og sambæri-
legum reglum og í öðram íslenskum
fyrirtækjum, inn í sjávarútveginn
geti komið erlent áhættufjármagn í
stað erlends lánsfjármagns.
Hræðsla unt að útlendingar eignist
íslensku fiskimiðin ætti að vera úr
sögunni ef aflaheimildir eru seldar
og aflinn seldur á íslenskum fisk-
tfiarkaði.
Það gengur ekki að segja eins og
svo margir segja „við verðum að búa
við núverandi kerfi þö það sé veru-
lega slæmt, því það næst aldrei sam-
staða um annað kerfi“. Rök á rnóti
breytingu á kerfinu, sem segja að
ekki sé hægt að breyta því vegna
þess að við vitum ekki hvað við fáum
í staðinn, eru engin rök heldur
svartasta afturhald og hræðsla við
breytingar.
Milliþinganefnd telur að það sé
Alþýðuflokknum algjör nauðsyn að
koma fram með skýra stefnumótun
um stjóm fiskveiða þannig að kjós-
endum gefist nægur tími til að kynna
sér hana fyrir næstu kosningar, sem
munu að áliti nefndarinnar snúast að
stóram hluta um fiskveiðistjórnun-
ina.
Milliþinganefnd telur að það sé Alþýðuflokknum algjör nauðsyn að koma fram með skýra stefnumótun um
stjórn fiskveiða þannig að kjósendum gefist nægur tími til að kynna sér hana fyrir næstu kosningar.