Alþýðublaðið - 09.07.1997, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLÍ1997
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
q r I q n t
Balkanskagann og til fyrrverandi
Sovétríkjanna, heldur hafa mafíósar
frá Rússlandi, Ukraníu, Georgíu,
Serbíu, Búlgaríu. Rúmeníu og jafnvel
Kína, sett upp útibú þar, oft í sam-
starfi við ungverska glæpamenn, en
austur-evrópskir glæpamenn sækja
stöðugt í sig veðrið.
Kennt er fimm til sex daga í viku,
frá 7.30 á morgnana til 17 um eftir-
miðdaginn, og það kennir margra
grasa meðal þess sem kennt er, til
dæmis tölvuglæpir og peningaþvott-
ur. Nemendur læra einnig stjómunar-
tækni og sumar kennslustundimar
hafa skrítin nöfn, eins og mannleg
reisn, í stuttu máli er kennt allt það
sem hefur farið framhjá fynum
kommúnistaríkjunum á undanfömum
40 ámm. Bandaríkin greiða ferðir og
kostnað meðan á námi stendur.
Kennslustundimar fara fram á
þremur eða fjómm tungumálum og er
notaður túlkur, fjarstýrt vídeó og
kvikmyndasýningar.
En nemendumir sjálfir valda oft
vonbrigðum. Þótt ætlast sé til að þeir
séu í góðu formi og við góða heilsu er
engu líkara en að í leikfimisalnum sé
samankominn megmnarklúbbur
Gauja litla, en ekki atriði úr Miami
Vice.
JL að er einnig þáttur í vandamálinu
að lögreglumennimir em ekki ein-
ungis í slæmu formi heldur em þeir
ekki sérlega klárir. Löggubrandarar í
austantjaldslöndunum gefa glögga
mynd af þeirri sjálfsmynd sem er
haldið að lögreglunni. Eða sem
dæmi: Hversvegna er orðið Lögregla
málað stórum stöfum á ungversku
löggubflanna? - Svo þeir finni bfl-
anna þegar þeir þurfa að fara aftur á
stöðina. Eða þessi hér: Afhverju em
ungverskir lögreglumenn alltaf þrír
saman. Svo að það sé einn sem getur
lesið, annar sem getur skrifað og sá
þriðji til að hafa auga með hættuleg-
um menntamönnum."
Ef að austur-evrópskir lögreglu-
menn hafa á sér orð fyrir heimsku,
em alríkislögreglumennimir sem
kenna við akademíuna betur skólaðir
í snerpu og harðfylgi og nota það
óspart til að innprenta nemendum
sínum hæfileika til að koma upp um
glæpamenn. Þeir hafa verið innbland-
aðir í frægar lögregluaðgerðir eins og
Umsátrið um Waco í Texas og rann-
Austur-evrópskir
mafíósar fremja glœpi
sem voru óhugsandi fyr-
ir árið 1989 og lögregl-
an á þessum stöðum
hefur ekki hugmynd um
hvernig hún á að bregð-
ast við þeim. Þeir stunda
einskonar hvíta þræla-
sölu, smygla hrœddum
sveitastelpum frá Rúm-
eníu, Ungverjalandi og
löndunum á Balkan-
skaga í hóruhúsin í
Amsterdam, bjóða uppá
ofbeldisfulla „vernd“ á
börum og veitingahús-
um, og setja upp mála-
myndafyrirtœki og
stunda flókið peninga-
þvætti. Þeir eru vel
vopnaðir og hika ekki
við að beita þeim. Á síð-
asta ári var vel á annar
tugur sprenginga í bör-
um og næturklúbbum í
Búdapest. í Maí hafði
lögreglan handtekið 15
lykilpersónur úr glæpa-
samtökum en komst síð-
an að því að líklega
höfðu sprengingarnar
átt að dreifa huga lög-
reglunnar frá því að
rannsaka ólögleg olíu-
viðskipti sem voru virði
margra hundruða millj-
óna.
Það er líkara því að megrunarklúbbur Gauja litla sé samakomin í leik-
fimisalnum heldur en þjálfaðir lögreglumenn.
sókn sprengingarinnar í World Trade
Center. Þá em sterk tengsl milli
Bandarískra glæpasamtaka og austur-
Evrópu og í New York em tvær deild-
ir innan lögreglunnar sem vinna ein-
ungis að skipulögðum rússneskum
glæpum.
V ið skiptum glæpamönnum í þrjá
hópa, segja kennaramir við nemend-
ur í kennslustund um gíslatöku.
„Hxæddan krakka, oftar en ekki und-
ir áhrifum áfengis, sjálfsmorðingjann
sem vill að lögreglan drepi hann, og
morðingjann.
Það verður að spyrja glæpamann-
inn hvort hann sé særður, til að sýna
að þér sé annt um velferð hans. Þú
verður að setja tilfinningar þínar til
hliðar við velferð gíslanna. Það
hljómar eins og tónlist í eymm mín-
um þegar þeir spyrja, „Hvað gerist ef
ég kem út.“
Menn kunna að spyija sig afhverju
slíkrar þjálfunar sé þörf í fyrrum
kommúnistaríkjunum. Það hafa alltaf
verið ofbeldisfull bankarán. Afhverju
að fá alríkislögreglumenn alla leið frá
Bandaríkjunum til að þjálfa lögreglu-
menn í vestrænum aðferðum.
Það er þó mörgum áhyggjuefni,
bæði i Washington, Bonn og í
London, að rússneska mafían er orð-
in svo valdamikil að hún ógnar bæði
félagslegum og efnahagslegum stöð-
ugleika fymim kommúnistalandanna
sem standa fyrir á lýðræðislegum
brauðfótum.
Meðan ríkin aðlaga sig hægt að
lýðræðislegum háttum eftir margra
áratuga langt einræði, í taugaveiklun
undir í kastljósi vestrænna nágranna,
bjóða þau uppá gróðrastíu fyrir
glæpasamtök. Eftir að kommúnism-
inn féll um haustið og veturinn 1989
var það óljóst næstu tvö árin eða svo
hvort það væri yfirhöfuð einhver í
forsvari.
Það var jafnvel vafamál hvað væri
leyfilegt og hvað væri bannað, meðan
að ný lög voru sett og nýjar ríkis-
stjómir kosnar. Mafían sótti í sig
veðrið.
„Skipulagðir glæpir elfldust og
döfnuðu eins og hver önnur milli-
ríkjaviðskipti," segir Itzvan Icnacz
yfirmaður í Ungversku lögreglunni.
„Allir fagmenn sem fást við glæpi
viðurkenna að það hafi orðið miklar
breytingar um alla Evrópu. Glæpa-
menn af ólíkum þjóðemum hafa
komið á samböndum mun hraðar en
lögreglan í þessum löndum. Landa-
mærin standa opin og fólk með illt í
huga streymir að. Þau færðu sér
óreiðuna í nyt. Glæpamenn sérhæfa
sig nú í ákveðnum tegundum glæpa
og hafa bundist samtökum sem gera
þeim auðveldara fyrir. Það er komin
upp valdapíramídi í glæpaheiminum,
fólkið á toppinum fær hugmyndimar
meðan aðrir sjá um að vinna verkin,
þegar peningamir streyma inn, er
strax séð fyrir að þeir séu þvegnir."
/ JLustur-evrópskir mafíósar
fremja glæpi sem vom óhugsandi fyr-
ir árið 1989 og lögreglan á þessum
stöðum hefur ekki hugmynd um
hvemig hún á að bregðast við þeim.
Þeir stunda einskonar hvíta þræla-
sölu, smygla hræddum sveitastelpum
frá Rúmeníu, Ungverjalandi og lönd-
unum á Balkanskaga í hómhúsin í
Amsterdam, bjóða uppá ofbeldisfulla
„vemd“ á bömm og veitingahúsum,
og setja upp málamyndafyrirtæki og
stunda flókið peningaþvætti. Þeir eru
vel vopnaðir og hika ekki við að beita
þeim. A síðasta ári var vel á annar
tugur sprenginga í börum og nætur-
klúbbum í Búdapest. f maí hafði lög-
reglan handtekið 15 lykilpersónur úr
glæpasamtökum en komst síðan að
því að líklega höfðu sprengingamar
átt að dreifa huga lögreglunnar frá því
að rannsaka ólögleg olíuviðskipti
sem vom virði margra hundmða
milljóna.
Í^gv
'ngversk blöð hafa haldið því
fram að mafíuleiðtogar hafi ætlað að
myrða Emo Kiss yfirmann rannsókn-
arlögreglunnar, og láta gera sprengju-
árásir bæði á skrifstofu hans og aðal-
bækistöðvar lögreglunnar. Ótal
stjómmálaflokkar á svæðinu hafa
tengsl við viðskipti sem em tengd
mafíunni, en það hindrar ennfrekar
baráttuna gegn glæpum.
Eitt helsta vandamál kennarana frá
Alríkislögreglunni er að undir komm-
únistastjóminni var lögreglan notuð
sem félagslegt kúgunartæki. Orð
hennar vom aldrei dregin í efa og
hugmyndir um vestrænt lýðræði og
borgarleg réttindi vom ekki til. Allar
breytingar kosta þvf langa og hæga
þróun. Sú staðreynd að almenningur
borgar laun lögreglunnar og þeir eiga
að þjóna honum er að komast inn fyr-
ir höfuðskel lögreglunnar þó það ger-
ist hægt. Það var ekki hugsað fallega
til lögreglunnar áður fyrr og þeir vom
sjálfir þrjóskari. Núna hlusta þeir og
gera sér grein fyrir að það fara breyt-
ingar í hönd.
egar nemendumir í FBI skólan-
um mæta á vettvang eftir hið svið-
setta bankarán, gera þeir tvö mistök
eins og skot. Hópur blaðamanna hef-
ur verið fenginn til að standa við
dymar til að gæða þetta raunveruleg-
um blæ og þeir ætla að gleypa lög-
regluna með spumingum. Pólska og
Ukraníska lögreglan snýr hinsvegar
uppá sig og neitar að svara. I komm-
únistaríkinu höfðu fjölmiðlar engan
sjálfsagðan rétt á upplysingum. Mis-
tök númer tvö em þau að enginn
nemendanna biður um að fá að sjá
myndbandsupptöku af atburðunum,
en öryggismyndavélar em staðsettar
um allan bankann. Þeim finnst það
óhugsandi að nokkur hafi kært sig um
að ýta á takkann þegar ránið átti sér
stað. Hugmyndin um að borgari lið-
sinni lögreglu er enn of framandi í
ljósi fortíðarinnar.
I
löndum eins og Ungverjalandi,
Póllandi, Tékklandi, þar sem laun á
bilinu 30 til 32 þúsund á mánuði em
álitin góð, em lúxusbflar eins og
Mercedes Benz og BMW dæmigerðir
farkostir mafíósa og sjálfkrafa skot-
spónar lögreglu. Alþjóðlegir bflþjófn-
aðir og aðferðir við þá em rækilega
ræddar í skólanum.
Á kvöldin er farið í eftirlitsferðir.
Eitt slíkt kvöld er stöðvuð lúxusbif-
reið og pappírar bflstjórans skoðaðir,
þeir em í lagi. Hinsvegar er unglings-
stúlka um það bil fimmtán ára í aftur-
sæti bifreiðarinnar og hún reynist
luma á tveimur stolnum greiðslukort-
um. Þegar komið er á lögreglustöðina
getur enginn leitað á stelpunni því
annað velþekkt vandamál úr austur -
evrópsku lögreglunni er komið upp.
Það em engar lögreglukonur. Kven-
kyns túlkur breska blaðamannsins er
beðinn um að leita á stelpunni en hún
neitar. Austur-evrópskir mafíósar
fremja glæpi sem vom óhugsandi fyr-
ir árið 1989 og lögreglan á þessum
stöðum hefur ekki hugmynd um
hvemig hún á að bregðast við þeim.
- Ætlarðu að leggja okkur alla í
hættu ef hún er vopnuð, segja lögg-
umar forviða og virðast ekki hugleiða
að hún væri að stofna sjálfri sér í
hættu með því að samþykkja.
Eitt kvöldið er farið að pylsugerð
og lögreglubflnum lagt á planinu fyrir
aftan hana. Hvað emm við að gera hér
spyr blaðamaðurinn forviða:
- Þetta er glæpasvæði, er svarað.
Stundum fleygja verkamennimir
pylsum út um gluggann og vinir
þeirra hirða þær svo upp á nætumar.
Lág laun era eitt vandamál sem
lögreglan þarf að etja kappi við. Þau
hafa bæði áhrif á andrúmsloftið innan
lögreglunnar og skera stundum úr um
hæfni þeirra sem veljast til að ganga í
hana.
„Það er pólitísk spuming hvort við
getum att kappi við skipulögð glæpa-
sarntök," segir fyrmm liðsforingi úr
hemum. „Hún hefur ekkert með okk-
ur að gera, heldur spyr hún hvemig
samfélag Ungveijaland vill verða. Þú
þarft að vera fífl eða illa haldinn af
þráhyggju til að sinna þessu starfi. Eg
fer heim með fimmtíu þúsund flórint-
ur (17.500) á mánuði."
Þ.K.Á stal og stældi úr
The Sunday Times.
mmttní
VeJkmnihumbiirá
teiferiuna Baldur
Oaglegar ferðír með viðkomu i Flatey
Frá Stykkishólmi kl. 10.00 &16.30
Frá Brjánslæk kl. 13.00 & 19.30
Símar:438-1120 Stykkishólmi
456-2020 Brjánslæk
Fax:438-1093 Stykkishólmi