Alþýðublaðið - 11.07.1997, Síða 1

T
■ Nýjar rannsóknir varpa Ijósi á landnám og örlög víkinga í Grænlandi
Norrænir menn voru í
Bröttuhlíð um árið 985
Rannsóknir Árnýjar Erlu Sveinbjörnsdóttur og danskra vísindamanna staðfesta byggð norrænna
manna á Grænlandi á þeim tíma sem Landnáma segir að Eiríkur rauði hafi tekið þar bólfestu.
Nýjar rannsóknaraðferðir afsannar kenningu bandarískra vísindamanna um að ísiendingar hafi
dáið út í Grænlandi af því þeir lærðu ekki að veiða sjávarfang. Árný Erla kveður niðurstöðúrnar
renna gildum stoðum undir trúverðugleika Landnámu.
Óbirtar niðurstöður á grundvelli
nýrra aðferða til að greina aldur úr
beinaleifum sýna ótvírætt að norrænir
menn 'og nautgripir á þeirra vegum
voru í Bröttuhlíð á Grænlandi á ná-
kvæmlega þeim tíma sem Landnáma
segir að Eiríkur rauði hafi tekið sér
bólfestu þar í landi. Sömuleiðis af-
sanna þær algerlega fyrri kenningar
um að nýlendur íslendinga á Græn-
landi hafi dáið út sökum þess að Is-
lendingamir hafi ekki náð tökum á
aðferðum Inúita til að nýta sjávar-
fang, þegar harðnaði á dalnum með
kólnandi veðurfari. Þvert á móti
benda rannsóknimar til að Islending-
amir hafi átt auðvelt með að breyta
fæðuöflun sinni með breyttu náttúm-
fari.
Þetta sagði dr. Ámý Erla Svein-
bjömsdóttir í viðtali við Alþýðublað-
ið í gær, en hún er jarðfræðingur á
Raunvísindastofnun Háskólans, og
hefur ásamt vísindamönnum í Kaup-
■ Könnun á viðhorfi til
stjómenda Ríkisspítalanna
Starfsmenn
segja sína
meiningu
Það er verið að kanna starfs-
ánægju starfsmanna, viðhorf til
stjómenda og tengslin þama á
milli,“ segir Bjami Ingvarsson
sem er að framkvæma könnun
fyrir Ríkisspítalanna ásamt Svala
Björgvinssyni.
,J>að er enn verið að vinna
niðurstöður og því lítið hægt að
segja á þessari stundu,“ segir
Bjami. „Þetta er á teikniborðinu,
það er mjög lítið sem ég get sagt
þér strax. Það er þó ljóst að það er
mikið álag á starfsfólki deildanna
vegna sumarlokanna og öðra
slíku.“
Hvernig koma stjórnendur ú t úr
könnuninni?
„Eg get ekki sagt beint til um
það. Það koma þó fram ákveðin
viðhorf en stjómendur eru þó
ánægðir með að starfsfólk hafi
notað tækifærið til að segja sína
meiningu, því það var mjög góð
svöran við spumingalistanum."
„Við geram kannanir til að læra
af þeim,“ segir Vigdís Magn-
úsdóttir forstjóri Ríkisspítalanna
um ástæður þess að farið var af
stað með þessa könnun. „Við
eram sífellt að gera kannanir til að
heyra hvað fólki finnst."
mannahöfn og Árósum starfað að
þróun aðferðarinnar. Hún kvað hana
byggja á geislakolsaðferðinni svo-
kölluðu sem hefur lengi verið notuð
til aldursgreininga.
Að hennar dómi renna niðurstöð-
umar traustum stoðum undir sann-
gildi frásagna Landnámu. „Til dæmis
sýna aldursgreiningar á beinum úr
fjöldagröf í Bröttuhlíð að norrænir
menn vora þar svo að segja nákvæm-
lega á þeim tíma, sem frásögn Land-
námu greinir, eða kringum 985. Nið-
urstöðumar virðast því í senn stað-
festa landnám íslenskra manna í
Grænlandi vel fyrir árið 1000 og um
leið bera vitni um trúverðugleika Is-
lendingasagnanna af þessum atburð-
um,“ sagði dr. Amý. Hún segir að
notuð hafi verið bein úr milli 20 - 30
einstaklingum sem valin hafi verið úr
beinaleifúm 450 einstaklinga, sem
flutt vora til Kaupmannáhafnar á ár-
unum 1920-1965.
Dr. Ámý segir að hópurinn vænti
þess að í framtíðinni verði hægt að
nota mæliaðferðina til að varpa ljósi á
það, hvemig nýlendur Islendinga í
Grænlandi, Eystri- og Vestri-Byggð
liðu undir lok. Þegar flest var töldu
Það virðist vera sem bölbænir
kristilegra útvarpsmanna gegn Vík-
ingahátíð séu að hrífa en fjöldi vík-
inga sem tók þátt í Víkingasiglingu
97 sem lagði upp frá Florö í Vestur
Noregi lenti í hafvillum og leitaði
loks skjóls undan vondu veðri í Fær-
eyjum. Fjöldi víkinga hætti við svo
búið, eða tók sér far með Norrænu
sem kom til landsins í morgun en ell-
efu bátar lögðu upp frá Færeyjum og
eru væntanlegir til landsins í gær.
þær 5,000 til 6,500 manns af íslensk-
um upprana. Hvarf þeirra hefur verið
ein af ráðgátum sagnfræðinnar. Aðrar
alþjóðlegar rannsóknir, sem dr. Ámý
hefur tekið þátt í með prófessor Sig-
fúsi Johnsen hafa sýnt fram á að upp
úr miðri fjórtándu öld byrjar kulda-
skeið, sem stundum er kölluð litla is-
öldin. Grænlandsfarinn ívar Bárðar-
son kom einmitt að Vestri-Byggð
mannlausri árið 1361. Á þessum
grundvelli settu því bandarfskir vís-
indamenn fram kenningu á síðastliðn-
um vetri um að byggðimar hefðu
eyðst vegna kólnandi veðurfars.
„Þeir héldu því fram, að afkomend-
ur Islendinganna hefðu ekki getað
samið sig að háttum ínúíta og ekki
komist upp á lag með að veiða sjávar-
fang sér til matar sér,“ segir dr. Ámý.
„Þegar bústofninn var eyddur hefðu
þeir því horfið skjótlega. í raun voru
þeir að segja að okkar menn í Græn-
landi hefðu verið orðnir hálfgerðir
aumingjar. Á grandvelli beinanna
getum við hinsvegar með aðferð okk-
ar mælt mjög nákvæmlega hversu
stór hluti af fæðu viðkomandi manna
kom úr hafinu. Þannig er hægt að
kanna sanngildi kenningar Banda-
Þegar Jón Halldór Jónasson ferða-
málafulltrúa í Hafnarfirði var spurð-
ur um hvort bölbænir kristilegu út-
varpsstöðvarinnar Omega hefðu
valdið þessum hrakningum auk heift-
arlegra rigninga sem hafa bleytt í
tjaldbúum sem og öðram svaraði
hann: „Það er aldrei að vita en við
biðjum fyrir umburðarlyndi veð-
urguðanna og þeirra Omega - manna
og hver veit nema við mögnum upp
seið fyrir þá.“
ríkjamanna. Niðurstöðumar voru
vægast sagt dramatískar: Þær sýna að
í upphafi lifðu landnemamir fyrst og
fremst á fæðu af landinu, en þegar
dregur að lokum byggðanna er uppi-
staðan að því sem þeir leggja sér til
munns afli úr hafinu. Kenningin var
því alröng, samkvæmt þessu.“
Njáll á Berg-
þorshvoli í
nýjum fötum
Hér birtist Njáll frá Bergþórs-
hvoli, í gervi góðbónda frá 18
öld, en að sögn Ögmundar
Helgasonar í handritadeild Þjóð-
arbókhlöðu eru myndskreyting-
ar fátíðar í gömlum handritum.
Þar sem þær eru til staðar hafa
skreytimeistararnir ávallt sjálfa
sig og samtíð sína til hliðsjónar.
Sjá viðtal við Ögmund
Helgason blaðsíðu 7.
Víkingar í hafvillum
Varðskip af þessari
stærðargráðu yrði slys
- segir Þröstur Sigtryggson fyrrverandi skipherra um fyrirætlanir stjórn-
valda um að smíða nýtt varðskip
Þröstur Sigtryggsson fyrrverandi
skipherra hjá Landhelgisgæslunni
segir í viðtali í Vestra sem birtist í
gær að verði það úr að stjómvöld láti
byggja varðskip af þeirri stærð-
argráðu með þeim kostnaði sem fyr-
irhugaður sé þá sé það slys.
Hann segir í viðtalinu að það sé
ekkert atriði að stóra þyrlan geti lent
á skipinu heldur sé það mun veiga-
meira atriði að þyrlur geti tekið elds-
neyti úr öllum varðskipunum. Hann
segir að dönsku varðskipin hafi verið
gagnrýnd fyrir hvað þau eru dýr í
smíðum og rekstri. Hann telur einnig
að það sé búið að eyðileggja sjó-
hæfni Týs og Ægis með því að
stækka á þeim veltikilina og að það
vanti heilan reynsluárgang í yfir-
mannalið Landhelgisgæslunnar.
Þröstur hefur samkvæmt heimild-
um blaðsins skrifað dómsmálaráð-
herra bréf þar sem hann benti á þessi
atriði.
■ Tippastækkun
getur verið varasöm
Krumpað,
grútlint og
skakkt
Skurðaðgerðir til að lengja
tippi geta haft afleiðingar í för
með sér sem era þveröfugar við
það sem viðkomandi ætlar sér.
„Áhættan er sú að tippið verði
styttra og missi auk þess hæfni
sína til að fá reisn,“ segja margir
læknar.
Eftir 2 ár eða getur tippið farið
að aflagast og krumpast saman
og verður í þokkabót grútlint og
skakkt. Fituefnið sem er sprautað
undir húðina til að stækka tippin
veldur þessum ósköpum. Efnið
getur ummyndast eftir ákveðinn
tíma og draumurinn breyst í
martröð. Meðan verið er að skoða
langtímaáhrif þessara aðgerða
betur ættu áhugasamir að bíða og
hafa í huga hið fomkveðna: Lítil
tippi lengjast mest.
Fegurð þýð-
ir heilbrigði
„Fallegar manneskjur eru líka
hraustar og þegar við hrífumst af fal-
legum andlitum og flottum kroppum
er það vegna þess að fegurð er sú
trygging sem náttúran lét í té fyrir
heilbrigði," segir líffræðiprófessor-
inn Anders Pape Möller.
„Við getum því rannsakað heilsu-
far fólks með augnaráðinu einu sam-
an. Það er fyrst á seinustu árum sem
rannsóknir hafa gert mönnum kleift
að skilja líffræði fegurðarinnar en í
allri menningu á öllum tímum era
það vissir sameiginlegir hlutir sem
ávallt hafa þótt fallegir.
Fyrst og fremst er þar um að ræða
samræmi í andliti og líkama. Það
gildir líka að hafa nóg af kynhorm-
ónum í blóðinu, sem gæða viðkom-
andi kynþokka. Og fegurðin borgar
sig. Rannsóknir sýna að fallegt fólk
fer fyrr að lifa kynlífi og það á fleiri
elskhuga um ævina en hinir. Foreldr-
ar taka meira tillit til fallegra bama,
og það á einnig við um bamaheimil-
in og skólana. Fallega fólkið fær
hærri einkunnir í skóla og gengur
betur í atvinnulífinu.
Lífið er hundóréttlátt og það er
ekki einu sinni hægt að hugga sig við
að þetta sé smekksatriði, í grandvall-
aratriðum er það nefhilega rangt.“
Ólga vegna
biskups
Fimm ára skipunartími bisk-
ups samkvæmt nýjum lögum
virðist almennt hafa komið al-
þingismönnum stjómarliðsins á
óvart. Flestir þingmenn stjóm-
arandstöðunnar greiddu ákvæð-
inu hinsvegar ekki atkvæði sitt.
Ólga er meðal stjómarliða vegna I
málsins. Allsherjamefnd þings-
ins hefur því verið boðuð til
fundar á mánudag. Eina dag-
skrárefhið er skipunartími bisk-
ups.