Alþýðublaðið - 22.07.1997, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. JÚLÍ1997
Minning
Jens í Kaldalóni
„Þar sem jökulinn ber við loft
hœttir landið að vera jarðneskt,
en jörðin fœr hlutdeild í himn-
inum, þar búa ekkiframar
neinar sorgir og þessvegna er
gleðin ekki nauðsynleg, þar rík-
ir fegurðin ein, ofar hverri
kröfu.“
Kempan úr Kaldalóni, Jens Guð-
mundsson vinur minn, er látinn eftir
skamma sjúkrahúslegu. Jens í Kalda-
lóni fæddist að Lónseyri í Kaldalóni
við ísafjarðardjúp 9. nóvember 1910.
Þar ólst hann upp og var bóndi þar til
ársins 1950. Hann stundaði einnig
sjóinn á yngri árum. Arið 1950 flutt-
ist hann að næsta bæ við Lónseyri,
Bæjum á Snæfjallaströnd. Þar bjó
hann búi sínu til ársins 1989 er hann
fluttist að Kirkjubæ í Skutulsfirði,
enda Ströndin þá nánast öll komin í
eyði og bóndi orðinn nokkuð rosk-
inn. Á Kirkjubæ bjó Jens myndarbúi
til dauðadags. Alla tíð kenndi hann
sig við Kaldalón.
Tilvitnunin fremst í þessum skrif-
um er úr bókinni Fegurð himinsins í
Heimsljósi Halldórs Laxness. Hún á
sannarlega við hér. Frá bæjarstæðinu
á Lónseyri blasir allt Kaldalón við í
norðri og austri og inni í botni þess
ber fannhvíta bungu Drangajökuls
við himin í allri sinni fegurð, um-
kringda svörtum hömrum þar sem
skriðjökullinn fellur fram. Einnig eru
þar rennislétt grasgefin engi, sem sil-
ungsáin Mórilla kolmórauð liðast
urn. Þar eru líka skógi vaxnar fjalla-
hlíðar. í illviðrum á vetrum skiptir
þessi umgerð um svip og verður
geigvænleg; tætingsleg vindaský á
jöklinum, svallrenndir klettarnir,
skógarhlíðarnar kaffenntar, margra
mannhæða háir móðar fram í sjó.
Mórilla í klakaböndum, og rokið svo
mikið úr Lóninu að sjórinn rýkur
sem mjöll. Andstæður Kaldalóns eru
svo miklar að það er engu líkt í feg-
urð sinni og hrikaleik. Þar eru sauð-
fjárhagar einna bestir við Djúp. Þar
kemur grasið grænt undan fönn á
vorin. Svo er einnig úti á Ströndinni.
I suðri og vestri er svo Isafjarðar-
djúp með alla sína firði, varpeyjar og
sker, stundum spegilslétt og fagurt á
Lóndjúpinu, en einnig getur það ver-
ið hvítfyssandi, úfið og grátt, jafnvel
ógnvekjandi. Þangað sóttu Lónseyr-
arbændur eins og aðrir Djúpmenn
björg í bú, í sjálfa Gullkistuna, eins
og Djúpið frá Inn-Djúpi út að Stiga
og Rit var ævinlega nefnt. Fjöllin
vestan Djúps blasa við augum frá
Lónseyrarbænum. Ovíða er jafn ægi-
fagurt útsýni frá nokkru bæjarhlaði á
Islandi.
Ekkert jafnast á við dvöl um sól-
stöður í Kaldalóni þegar himinn er
blár og kindajarmur heyrist í hlíðum,
svanasöngur, hnegg í hrossagauk,
gól í himbrima, barlómur lómsins og
spóinn vellir, og niður í lækjum og
ám ásamt einstaka traustabresti í
jöklinum. Þama var starfsvettvangur
Jens í tæp sjötíu og níu ár eða þar til
hann fluttist í Skutulsfjörð Bæjum.
Eflaust hefur þetta umhverfi mótað
dugnað hans, áræði, ást hans á nátt-
úrunni, lífsskoðanir og virðingu fyrir
lítilmagnanum.
Jens var fimmti liður sömu ættar
sem byggði Lónseyri. Þrír fyrstu
voru leiguliðar, en faðir hans keypti
jörðina skömmu eftir að hann hóf þar
búskap. Nú eru þrír sumarbústaðir
bama hans á ættaróðalinu og dveljast
þau þar langdvölum á sumrin.
Hagyrðingur einn sagði um Lóns-
eyri:
Lónseyri er li'till bœr,
lagaður með snilli.
Andskotinn þar aldreifcer
ósamlyndi á milli.
Þetta reyndist sannmæli, því á
Lónseyri þekktist aldrei nábúakritur
eða ósamkomulag við granna.
Jens var næstsíðastur í röð ellefu
systkina og em þau nú öll látin, fjög-
ur þau síðustu nú á innan við einu ári.
Lífsförunautur Jens var eftirlifandi
eiginkona hans, Guðmunda Helga-
dóttir frá Tröð í Álftafirði, og eignuð-
ust þau hjón sex böm og ólu upp
fjögur fósturböm.
Kynni mín við kempuna úr Kalda-
lóni hófust ekki fyrir alvöru fyrr en
fyrir um tuttugu ámm, en þá var ég
oft í löngum bakpokaferðum með
ferðafólk á ystu strandir norðan
Djúps. Sumar ferðimar ýmist hófust
eða enduðu í Bæjum. Áður hafði ég
nokkmm sinnum hitt Jens og átt við
hann tal, oftast á bryggjunni í Bæj-
um. Eftir þau kynni var eins og við
hefðum alltaf þekkst og átti karlinn
raunar strax í mér hvert bein. Eg vildi
að þessi kynni hefðu hafist fyrr.
Hann hafði ákveðnar skoðanir á mál-
um, var hreinskilinn og skammaði
mig fyrir skrif mín í blöðin, ef hon-
um líkaði ekki við efnistök eða skoð-
anir, hrósaði mér ef honum þótti vel
til takast og kom með ábendingar um
mál sem þyrfti að skrifa um. Þótti
mér ákaflega vænt um þetta. Reynd-
ar notaði ég Jens oft sem „barómet-
er“ og las fyrir hann greinar mínar og
kerknisvísur í símann til þess að fá
álit hans á því hvort ætti að láta þetta
eða hitt gossa. Sjálfur var Jens sér-
stæður snilldarpenni og var fréttarit-
ari Morgunblaðsins í Djúpi í áratugi
og hélt áfram skrifum í blaðið eftir
að hann kom í Skutulsfjörð. Hagyrð-
ingur var hann einnig góður. Var
hann raunar landskunnur fyrir pistla
sína og skrifaði á kjamyrtu alþýðu-
máli.
Árið 1985 fór ég sem fararstjóri í
tíu daga ferð á hestum norður á
Homstrandir og hófst ferðin í Bæj-
um. Svo háttaði til að fjórtán manns
fóm í ferðina með fjörtíu og fjóra
hesta. Var ekki hægt að flytja svo
marga hesta með gamla Fagranesinu
í einu frá Isafirði inn í Bæi svo við
fómm þrír á undan með þriðjudags-
ferðinni með um þrjátíu hesta. Ætl-
unin var að vera í tjaldi á túninu í
Bæjum, elda ofan í okkur og passa
hestana í girðingu hjá Jens, fram á
föstudag því þá var von á hinu fólk-
inu og hestunum. Það gerði rok og
lélegt tjald fauk og báðumst við þá
gistingar í Hærribænum hjá Jens,
sem hann hafði þá þegar boðið okkur
strax og við stigum á land. Húsfreyja
var að heiman, sláttur að byrja og
Jens einn heima ásamt Inga fóstur-
syni þeirra hjóna. Lítill tími var til
eldamennsku, kunnáttan til elda-
mennsku kannski ekki mikil, enda
þeir báðir vanir kræsingunum hennar
Mummu. Þá björguðu þeir Ingi sér
og fóstri hans með því að hafa signa
grásleppu og hafragraut í allar mál-
tíðir, að minnsta kosti meðan við
dvöldumst hjá þeim. Nóg var til af
grásleppu sem þeir höfðu veitt um
vorið. Þetta var kjamafæði sem okk-
ur líkaði vel, en langur tími leið þar
til ég fékk mér grásleppu eftir þetta. I
tímaskortinum við að elda kunnu
þessir karlar að bjarga sér húsfreyju-
lausir. Hentum við Jens oft gaman að
þessu síðar.
Jens í Kaldalóni var mikill hesta-
maður og átti alltaf marga hesta. Eitt
sinn var ég mættur í Bæjum ásamt
tveimur bændum úr Djúpi og fleira
fólki. Var verið að leggja upp í hesta-
ferð í kringum Drangajökul. Þetta
var árið 1989 og karlinn þá orðinn
sjötíu og níu ára og að flytjast frá
Bæjum. Nokkrum sinnum lánaði
Jens mér hesta endurgjaldslaust í
ferðir sem þessar. Áður en lagt var
upp í ferðina þurfti að jáma baldinn
hest sem ekki hafði komist undir
mannahendur lengi. Klárinn varð
óður og hrukku menn frá honum í
allar áttir. Þama vom þó einir sex
menn við jáminguna. Loksins tókst
að binda hestinn við símastaur á
hlaðinu. Það dugði ekki því hann
lagði staurinn útaf. Þá tók sá gamli til
sinna ráða og setti hestahnút á klár-
inn, bönd á lappimar, spurði hvort
menn væm hræddir við saklausa
skepnuna, skipaði að haldið yrði í
böndin og síðan tók hann sig til og
jámaði hestinn í áföngum og með
hvíldum, þrátt fyrir að hann sparkaði
og ólmaðist. Allir hinir vom ungir og
flestir vanir hestamenn.
Svona var Jens í Kaldalóni, hann
gafst aldrei upp og var ekkert að
tvínóna við verkin. Hann vann þau
bara.
Eftir að Jens fluttist í Skutulsfjörð
fór ég oft í heimsókn til þeirra hjóna,
oftast í morgunkaffi, því alltaf var
hlaðið borð af brauði og kökum hjá
Mummu. Var ævinlega rætt um
landsmálin, bæjarmálin og það sem
efst var á baugi og stundum heitt í
kolunum í þeirri umræðu. Karlinn
var oft stríðinn við mig og skammað-
ist út í kratana til þess að æsa mig
upp. Hann var einstaklega laginn við
þetta og tókst oft vel upp. Þá sagði
Mumma stundum: „Láttu nú ekki
svona við hann Gísla. Hann hættir
bara að koma ef þú lætur svona við
hann.“
Eftir að nýja brúin og vegarfyll-
ingin kom í botni Skutulsfjarðar varð
vinsælt hjá fólki að fara í heilsubót-
argöngu inn hjá Hafrafelli, inn að
Kirkjubóli, út hjá Kirkjubæ og yfir
brúna. Þetta er góður hringur. Eg er
einn af þeim sem byrjuðu á þessu
líka. En ævinlega þegar kom að
Kirkjubæ þá leiddi ég hugann að
kaffiborðinu þar, stóðst ekki freist-
inguna og bankaði uppá. Þar bætti ég
á mig fleiri kaloríum en ég hafði
brennt í trimminu. Þetta endaði með
því að ég gafst upp við þetta athæfi.
Ég er þakklátur og hreykinn af því
að hafa þekkt Jens í Kaldalóni. Hann
gaf mér svo margt og hafði svo mik-
ið að gefa. Hann sagði mér að hann
ætlaði aldrei á elliheimili og það
rættist. Hann sinnti sínum búskap þar
til fyrir þremur vikum að hann veikt-
ist og sem betur fer lá hann stutta
legu. Jens í Kaldalóni vildi ekki
liggja aðgerðarlaus og ósjálfbjarga.
Það var honum fjarri.
Nú er kempan komin í sitt Kalda-
lón hjá Guði og sennilega farinn að
kanna landið þar undir bú. Þar er
hann örugglega farinn að kanna
endalausar slægjur, sauðfé, kýr og
hestakyn. Þar mun honum búnast
vel. Hann á það skilið.
Farðu heill, kæri vinur, og þakka
sér samferðina og allt það sem þú
hefur gefið mér.
Ég votta fjölskyldu Jens í Kalda-
lóni, ættingjum hans og vinum sam-
úð mína. Þau hafa orðið fyrir sárum
missi.
I Heimsljósi segir um fegurð him-
ins og jökuls:
„Best er að gleyma heimi sín-
um, bœði því sem maður hefur
orðið að þola og eins hinu sem
maður þráir, því sem maður
hefur misst og hinu sem maður
kann að vinna, gleyma lífi stn
sjálfs andspœnis þeirri fegurð
þar sem mannlegu líft sleppir
og eilífðin tekur við, hið full-
komna, fegurðin sem efsti dóm-
ur.
Gísli Hjartarson
ritstjóri Skutuls á ísafirði
F.h. Gatnamálastjórans í Reykjavík óskar eftir tilboðum í
endurnýjun dreifikerfis hitaveitu, lögn á grásteinskanti, snjóbræðslu
og hellu og steinlögn í gangstótt í vesturhluta Lækjargötu milli
Austurstrætis og Vonarstrætis.
Verkið nefnist: Endurnýjun í Kvos 5. áfangi - Lækjargata,
gangstétt.
Helstu magntölur eru;
Upprif á hellum og malbiki 1.900 m2
Snjóbræðsluslöngur7.500 m
Hellu og steinlögn 1.800 m2
Grásteinskantur 250 m
Endurnýjun HR, tvöfalt dreifikerfi 210 m
Síöasti skilad. verksins er 21. okt. 1997.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri frá og meö
miövikudeginum 23. júlí nk. gegn 10.000 kr skilatryggingu.
Opnun tilboða: miðvikudaginn 6. ágúst 1997, kl 11.00 á sama
stað
gat 109/7
F.h. Hitaveitu Reykjavíkur er óskað eftir tilboðum í safnæöar fyrir
3. áfanga Nesjavallavirkjunar. Verkið felst í DN 200/350/400
tengingu fimm borhola og lagningu tveggja DN 700
safnæðarstofna, samtals 4,4 km af pípum úr stáli ásamt tilheyrandi
tengingum lagna.
Helstu magntölur eru:
Gröftur: 8.500 m3
Forsteyptar undirstöður: 250 stk.
Staðsteypt mannvirki: 700 m3
Stálundirstööur: 40 tonn
DN 700 lagnir: 2.300 m
DN 400 lagnir og minni: 2.100 m
Einangrun og álklæðning: 8.000 m2
Yfirborðsfrágangur: 45.000 m2
Breytingum stofnlagna í skiljustöö og tengingum safnæðarstofna 1
og 2 skal vera lokið 20. júní 1998. Verkinu skal vera að fullu lokið
15. ágúst 1998.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri frá og meö
miövikudegi 23. júlí nk. gegn 25.000 kr. skilatryggingu.
Opnun tilboða: Þriðjudaginn 19. ágúst 1997, kl. 11.00 á sama
stað
Hitaveita Reykjavíkur býöur væntanlegum bjóöendum tíl
vettvangsskoðunar á Nesjavöilum fimmtudaginn 7. ágúst, kl.
14.00.
hvr 110/7
INNKA UPASTOFNUN
REYKJAVIKURBORGAR
Frlkírkjuvegi 3 - Slmi 552 58 00 - Fax 562 26 16