Alþýðublaðið - 28.02.1922, Qupperneq 1

1922
Þ:sðjudagian 28, febrúar.
49 tölublað
JjármálaáSherrani
og enska lánið.
1 ræðu sinni er birtist í Mbl.
39. þ. œ. talar fjármáiaráðherrann
opiuberlega um enska iánið, sem
isleazka' rikið tók á síðasta ári
Hann heldur þri fram þar, að
msljónsgróði verði á láníöku þess
ari, og akýrir það hvernig mögu
legt sé að ná honum, en hann
getur ekki urn það, hver borgar
gróðann, og ekki heldur um hitt,
hvar gróðinn iendir. Hér verður
þvi athugað: Hver borgar gróð
ann og hvar hann lendir.
Nú standa sakir þannig, að
Ststir ef ekki allir þeir sem flytja
inn nauðsynjavörur, verða að
borga þeim sem seit geta útlenda
penÍGga gengismun. Gengismuninn,
sem miðaður er við enska pen-
inga, verða irsnflytjendur síðan að
leggja á vöruna og neytendur
verða að borga vöruna því hærra
verði sem gengismunurinn er meiri.
Bankarnir, sem hafa ráð á þessum
ensku puadum sem stjórnin fékk
þeirn, hafa hagað sér ems og
kaupmenn gerdu á stríðsárunum.
Þeir hafa látið pundin liggja, þar
til vöruskorturinn krepti svo mjög
að iandsmönnum, að þeir neydd-
ust til þess að bjóða meira og
meira fyrir eesku peningana.
Nú er því svo komið, að ensk
puxid kosta hér frá 26 til 28,75
kiónur pundið. Við verðum þvf
nú að borga frá 40 tii 50°/o meira
fyrir pucdin heldur en ráðhezrann
telur vfst íið þáu muni kosta þeg-
-ár lánið verður endurgreitt. Það
er engum efa uadirorpið, að ís
lenzkir neytendur erlendra vara
v.erða »ð greiða það fé, sem ráð-
herranu ieyflr ser að kalla gtóða
á eusku iántökunni
í áður umgctinni ræðu segir
ráðherrann að við þurfum að spará,
og enn fremnr, að skattabyrði
pjóðarinnar &é nú svo þung, að
ekki sé víðbætaadi. En hvað er
Jþ'essi hækkun á enskz lánsfénu
annað en skaítur, sem lagður er
á neyzlu og framleiðsluvörur al
mennings. Þeir sem skattsrm greiða
eru jafnt sviftir (é sínu hvort sem
álagið heitir skattar í ríkissjóð eða
gcngismunur í brnka Munurinn
verður aðeins sá, að ef þessi sbatt-
ur rennur i rikissjóð, þá verður
það eftir gróðinn sem ráðherrann
talar um, þegar lán þetta er að
fuilu greitt, en ef skatturinn fer
til bankanna, verður gtóðinn þeirra
eign Nú feeflr ráðherrann skýrt
frá þvf, að bönkunum væri afhent
féð, og þar með að beir ættu að
hafa gróðann.
Hve hár er þá þessi skattur,
sem ráðherrann segir að b&nkarnir
ieggi á þjóðina?
Ráðherraan segir, að ríkissjóður
bafi fengið 1 l/i milj. krónur af
láninu. Teija verður víat að það
hafí verið í útlendum psningum,
og að bankarnir hafl ekkert á þvf
grætt. Það veiða 68 þús. pund.
Eítir af íáninu eru þá 357 þús.
pund. Ráðkerrana segir að lægsta
verð á pundinu nú sé 26 krónur,
en með þvi verði fá bankarnir
fyrir þessi 357 þús. pund 9 railj.
282 þús. kiónur. Sé nú lika fylgt
lægri tölunni, sem ráðherrann tel-
ur að pundin kosti þegar lánið
veiður endurgreitt, þá kosta þessi
357 þús. pund 6 milj. 426 þús.
krónur. Gróðí bankanna verður
þvi 2 milj. 856 þúsund krónur á
þessari peningasölu, en ef þeir
borga afföll lánsins, 15% af 357
þús. pundum, sem er 964 þús.,
þá verður hreinn gróði ekki nema
I miij 892 þúsund krónur á þess-
um stuðningi, sem rikið heflr rétt
bönkústuifii. Isla&dsbatíki fáer talb
vert á aðra miljón, þar eð hann
fékk raeiri hluta.af enska lánsfénu.
Það er dálítið skopiegt að heyra
ráðherrann tala um gróða í þessu
sambandi. Maður skyldi ætla að
hann, fulltrúi fslenzku þjóðarinnar,
I talaði um gróða þjóðarinuar eða
ríkissjóðs. Eu i þess stað taiar
hann um gróða ianlendra og úc-
lendra stofnana, sem ér í því fólg-
ian, að hann, ráðherrann, fær
bönkunum möguíeika til þess að
skattleggja neyzlu manna og vör-
ur, sem kaupa þarf til þess að
viðhalda framleiðslunni. Lánsféð,
sem fengið er út á samábyrgð
borgara þessa ríkis, verður að
hengingaról fyrir sjáifstæði smá
framleiðenda, og efnalítilla manna,
sem nú berjast hinni hötðustu bar
áttu fyrir tilveru sinni, en ráð
herrann bendir alþjóð á gróða
þann, sem banbarnir hijóti a.ð fá
af striti manna á komandi árum,
og mestur gengur út úr landinu,
til erlendra hluthafa íslandsbanka,
sem vel geta brosað að búhygni
íslenzku stjórnarvaldaana, og þakk-
að fyrir miljónir þær, sem ráð-
herrann segir að þeir muni taka.
X
Dumpuð.
Stjórnin bað í gær um lausn
frá störfum sinum, og mun hafa
bent á Sigurð Eggerz til þess að
mynda nýja stjórn.
20 þingmenn höfðu af þeim er
á þingi eru, sent henni áskorun
um að hætta störfum og sá hún
sér ekki annað fært, en veiða við
henni. Fjórir þingmenn eru ekki
á þingi og mun óvist mn hvort
2 þeirra verða með eða móti.
Fræðslnlifiið. Fundur kl. 8.
Fyrirlestur um Karl Marx.
Sem dæmi upp á hve bústofn
bænda fyrir austan hefír tninkað
síðustu árin, má gets þess, að i
Bakkahrólfshverfl í Ölvesi voru 42
kýr 1913, en í íyrra voru kýrnar
að eins 18. Annar fénaður hafði
fækkað að tiltölu.
====== .
! •