Vísir - 17.01.1977, Blaðsíða 5

vism Mánudagur 17. janúar 1977
(Hsóknir í algleymingi í Prag
á hendur andófsmönnum
Talsmaður tékknesku
hreyfingarinnar
„Mannréttindi 77”
segist hafa neitað að
svara öllum spurningum
yfirvalda um útgáfu-
starfsemi samtakanna
og stefnumál i ofsóknar-
öldinni, sem gengið
hefur yfir Prag að
undanförnu á hendur fé-
lögum þeirra.
Jan Patocka, fyrrverandi
heimspekiprófessor sagöi frétta-
manni Rauters, aö hann heföi
veriö yfirheyröur alla virka daga
siöustu viku, og heföi enn veriö
kvaddur í dag til aöalstööva
öryggislögreglunnar. Kvaöst^
hann kviöa þvi, aö endurtekn-
ar yröu þessar „sömu arangurs-
lausu og leiöigjörnu spurningar.”
Patocka prófessor er einn
þriggja helstu talsmanna sam-
taka, sem mannréttindabaráttu-
menn stofnuöu I Tékkóslóvakiu til
þess aö fylgjast meö efndum á
mannréttindaákvæöum Helsinki-
sáttmálans.
Prófessorinn kvaöst ekki llta á
mannréttindabaráttuna sem af-
brot og teldi þvi aö lögreglan
heföi engan rétt til þess aö yfir-
heyra hann um hana.
A meöan hefur ekkert spurst til
leikritaskáldsins, Vaclav Havel,
(annars talsmanns samtakanna),
siöan hann var kvaddur til stööva
öryggislögreglunnar á föstudag.
Orörómurum, aö hann hafi veriö
tekinn fastur, hefur ekki veriö
staöfesturaf hálfu þess opinbera.
Lögreglan sagöi konu hans, aö
hann heföi „gefiö sig fram viö
lögregluna.”
Tveir aörir stuöningsmenn
samtakanna, Jiri Ledere fyrrum
blaöamaöur og Frantisek
Pavlicek, fyrrum leikhiisstjóri,
eru taldir vera i haldi.
Patocka prófessor og þriðji
aöaltalsmaöur samtakanna, Jiri
Hajek, fyrrum utanrikisráö-
herra, sögöu i tilkynningu, sem
þeir sendu frá sér i gær, aö tveir
prófessorar viö háskólann i
Prag heföi veriö vikiö úr
kennslustörfum fyrirstuöning viö
mannréttindasamtökin.
Nýjar hrœringar í Austurlöndum
Arið 1976 var óvenju friðsamt
i sambýli israels og hinna ara-
bisku nágranna þess, og er þaö
þakkaö fyrst og fremst Sinai-
vopnahléssamningnunum miili
israeis og Egyptalands, sem dr.
Kissinger haföi milligöngu um.
Um leið hafa menn þar eystra
verið of uppteknir af borgara-
styrjöidinni i Libanon til þess
aðgefa hinnieilifu deiiufsraela
ogaraba gaum. Strax þegar hlé
varð á borgarastyrjöldinni, töku
menn til við að rif ja upp, að enn
er ófrágengið, hvernig ráöa
skuli tii iykta þessari margra
áratuga deilu.
Horfir þvi til þess að á árinu
1977 getidregið til nýrra tiðinda
á þessum vettvangi.
Sadat forseti Egyptalands
varð á undan ísraelsmönnum til
þess að draga friðarumræðurn-
ar fram úr nokkurra mánaða
ryklagi geymslunnar. Hann hef-
ur I yfirlýsingum lýst skilmái-
um sinum fyrir varanlegum
friöi I Austurlöndum nær. Fyrst
og fremst vill hann endurvekja
friðarráöstefnuna i Genf. Þar
vill hann að Libanon eigi fulla
aðild að. Hann krefst þess, að
israel skili aftur á einu bretti
öllum landssvæðunum, sem
hernumin voru 1967. Þar við
hefur hann svo bætt nýju skil-
yrði, sem er stofnun Palestinu-
rikis á þeim landssvæðum, sem
israel eigi að skila og það að
það riki standi i sambandi við
Jórdaniu.
Þetta siðasta er einkar at-
hyglisvert fyrir þær sakir, aö
það er i fyrsta sinn aö leiötogi
araba viöurkennir, að fyrir-
heitna rlki palestinuaraba kynni
ekki að vera þess umkomið á
standa á eigin fótum.
Um þessa yfirlýsingu sagöi
utanrikisráöherra ísraels að
„þetta er fyrsti naglinn I lik-
kistu Rabat-ráðstefnunnar”, en
þar var þjóöfrelsishreyfing pal-
estinuaraba (PLO) viðurkennd
sem eini sanni fulltrúi paiest-
inuaraba. —Aö ööru leyti hafa
israelsmenn tekið yfirlýsingum
Sadats með tómlæti. Leiðtogar
araba I þorpum á hernumdu
svæðunum hafa Iátib sér nægja
að segja að taka veröi hlutina
fyrir I réttri röð: Fyrst sé að
stofna riki palestinuaraba og
siðan að láta það sjálft um að á-
kveða i hvernig tengslum það
vill vera við Jórdaniu.
Leiðtogar tsraels hafa latið
sér nægja aö itreka vilja sinn til
friðarsamninga, „hvar sem er
og hvenær sem” eins og Rabin
forsætisráðherra orðaði það, en
landsmenn hans álösuöu honum
sumir fyrir að láta Sadat verða
fyrri tii þess að vekja máls á
friðarumræðunum að nýju. t
rauninni eru þeir þó tortryggnir
á friðmæli Sadats, sem þeim
finnst vera upptuggnar fyrri ó-
aðgengilegar kröfur. Tor-
tryggnin er heldur ekki óeðiileg
I ljósi sögunnar, þvl að svo oft
hafa israelsmenn verið sviknir
og grið rofin á þeim, að þeir
eiga vart á öðru von úr þeirri
átt.
Bilið á milli þess, sem arabar
krefjast og þess sem Israels-
menn bjóða I skiptum fyrir frið-
arsamninga, er auk þess svo
stórt aö það veröur varla liklegt
til árangurs.
Rabin sagði i siðustu viku, að
tsrael mundi reiðubúið að skila
einhverju af hernumdu svæöun-
um, en mundi vilja hafa ána
Jórdan sem landamæralinu.
Rabin gætieinnig hugsað sér að
hörfa úr Sinai og Golanhæðum,
en þó aldrei svo langt aftur, þar
sem landamærin voru fyrir sex
daga striðið 1967.
t Ijósi þessa rista vonir manna
um aöáriö 1977 verði friðarár i
Austurlöndum nær, fremur
grunnt, Og undir niðri hefur
fremur vaknað kviði um, að það
séu ófriðarblikur, sem sjáist
hylla undir úti við sjóndeildar-
hringinn. Af viðskiptum sinum
matiskar lausnartilraunir og
heyja siðan nýtt heilagt strið
eftirsvona tólf tilátján mánuði.
Hernaöarserfræöingar tsraels
eru þeirrar skoðunar, aö her-
máttur egypta hafi ekki veikst
svo mikið sem menn á Vestur-
löndum halda við þaö, að sovét-
menn hættu að selja þeim vopn.
Þeir fullyrða aö egyptar séu
jafnvel undir hernaðarátök
búnir og fyrir Yom Kippur
striðiö 1973. Sýrlandsher hefur
einnig lappað upp i sin skörb á
þessum tima, en er að visu eins
ogstendur upptekinn við friðar-
gæslustörf i Libanon. Herir
Jórdaniu og Iraks vigbúast óð-
fluga.
Kann svo að fara að menn
vilji nýta þann vigbúnað allan
einhvern tima i verki, og
kannskiyrði þaðáriö 1978, ef ár-
ið 1977 ieiðir ekki til samninga
um endanlegan frið.
við araba eru israelsmenn orðn-
ir næmir á að hlusta eftir þvi,
sem felst á bak við orðaglamrið.
Hafa þeir haft orð á þvi, að sið-
ustu yfirlýsingar séu heldur ó-
friðlegar fremur en hitt. Rétt
um jólin veittist t.d. Ismail
Fahmi, utanrikisráðherra Eg-
yptalands, að tsraei og sakaði
gyöinga um að vilja þenja út
nýlenduveldi sittsvo það spann-
aðihelst Austurlönd nær allt frá
Nil til Euphrates. Hann lýsti þvi
yfir, að Arabalöndin vildu enn
stuðla aö þvi, aö tsrael yröi fjöl-
þjóða riki, og gömlu kröfuna
um, að innflutningur á gyðing-
um til tsraels yröi takmarkað-
ur. Það hljómar ekki eins og
nienn séu nær þvl nú en fyrir
30 árum að viðurkenna tilveru
tsraelsrikis.
Einstöku tsraelsmenn hafa
viðrað þann grun sinn að arab-
ar ætli að humma af sér dipló-
Hve
lengi viltuj
biöa eftir
fréttunum?
Mltu fá þa-rht'iin lil |tin samd;i‘jjurs? KtVatillu hiúa til
na-sta moqjuns? NÍSIR flMur frcllir daysins i day!
Pyrstur með
fréttimar
vism
VÍSiR risar á
vidsMptin^^if